Klasztor i szpital Bonifratrów w Zebrzydowicach

Klasztor i szpital Bonifratrów w Zebrzydowicach
Zabytek: nr rej. A-1176/M z 12 XI 2009 r.[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Zebrzydowice

Adres

34-130 Kalwaria Zebrzydowska
Zebrzydowice 1

Typ budynku

dwuczęściowy, murowany

Styl architektoniczny

późny renesans

Kondygnacje

dwukondygnacyjny

Rozpoczęcie budowy

budowa dworu- druga połowa XVI w.

Ważniejsze przebudowy

przebudowa dworu na szpital 1599 r.
restaurowany w latach 1801–1803 i 1879 r.

Pierwszy właściciel

Zebrzydowscy

Kolejni właściciele

Bonifratrzy,
władze austriackie

Położenie na mapie gminy Kalwaria Zebrzydowska
Mapa konturowa gminy Kalwaria Zebrzydowska, w centrum znajduje się punkt z opisem „Klasztor i szpital Bonifratrów w Zebrzydowicach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Klasztor i szpital Bonifratrów w Zebrzydowicach”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Klasztor i szpital Bonifratrów w Zebrzydowicach”
Położenie na mapie powiatu wadowickiego
Mapa konturowa powiatu wadowickiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Klasztor i szpital Bonifratrów w Zebrzydowicach”
Ziemia49°52′52,607″N 19°40′42,239″E/49,881280 19,678400
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Klasztor i szpital bonifratrów w Zebrzydowicach – zabytkowy klasztor i szpital bonifratrów, dawny dwór obronny Zebrzydowskich z drugiej połowy XVI w. położony w Zebrzydowicach.

Obiekt wpisany został do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego. W skład zabytkowego zespołu wchodzi:

  • klasztor z refektarzem i kaplicą;
  • budynek dawnej apteki z 1801 roku;
  • spichlerz z 1833 roku;
  • kostnica z XVIII wieku;
  • cmentarz konwencki z pocz. XVII wieku;
  • kaplica cmentarna z 1811 roku;
  • kaplica przydrożna pw. św. Jana Nepomucena z końca XIX wieku.

Historia

W 1599 r. Mikołaj Zebrzydowski przebudował dwór z drugiej połowy XVI w. na szpital dla rannych żołnierzy i kalek oraz ustanowił fundację na jego utrzymanie. Po dziesięciu latach w 1611 r. z powodu źle prowadzonego szpitala przez miejscowego proboszcza[2], Zebrzydowski przekazał go sprowadzonym z Krakowa bonifratrom wraz z dworem i przyległymi włościami. Bracia pełnili tu posługę do I rozbioru Polski, kiedy to klasztor przejęły cywilne władze austriackie. Dopiero w 1839 r. dzięki zapisowi Elżbiety Wielopolskiej klasztor wraca do bonifratrów. W 1846 r.[3], w czasie rzezi galicyjskiej, klasztor i szpital uległy zniszczeniu[2].

Od 1879 r. lekarzy zakonnych zastąpili świeccy[2]. Po odzyskaniu niepodległości zakonnicy przystąpili do odbudowy zniszczonego klasztoru i szpitala, utworzono przychodnię niosącą bezpłatną pomoc dla miejscowej ludności, nękanej chorobami, zwłaszcza jaglicą i gruźlicą. W latach wielkiego kryzysu wydawano posiłki dla ludzi pozbawionych pracy. W 1938 r. utworzono filię szpitala dla umysłowo chorych z Kobierzyna[3].

Podczas II wojny światowej Niemcy wcielili większość pracowników do wojska, przejęli majątek oraz zajęli większość klasztornych pomieszczeń na wojskowe kwatery[3]. W 1942 roku Niemcy zlikwidowali oddział dla umysłowo chorych. 23 czerwca przysłali po pacjentów samochód, który na żądanie ówczesnego niemieckiego dyrektora administracyjnego zakładu w Kobierzynie Alexa Krolla miał odebrać 30 chorych i przywieźć do macierzystego szpitala. Do Kobierzyna dotarło 29 chorych, bowiem jeden z pacjentów zmarł przed podróżą. Na miejscu – wraz z innymi pacjentami kobierzyńskiego zakładu – trafili do wagonów podstawionych na przyszpitalnej bocznicy, skąd rzekomo mieli odjechać do zakładu „Drewnica” koło Warszawy. Faktyczny cel podróży był utrzymywany w tajemnicy. Skład odjechał do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie 535 kobierzyńskich pacjentów zostało zamordowanych w komorze nr 1 KL Auschwitz II (Birkenau)[4][5].

 Osobny artykuł: Zbrodnie na pacjentach w Państwowym Zakładzie dla Umysłowo i Nerwowo Chorych w Kobierzynie.

Po zakończeniu wojny szpital przekształcono na oddział szpitala psychiatrycznego z Kobierzyna. W marcu 1950 r. upaństwowiono gospodarstwo konwentu oraz aptekę, które wróciło do Bonifratrów po przemianach polityczno-gospodarczych w Polsce[3]. W 1981 r. po podpisaniu umowy z Zarządem Głównym Caritasu utworzono Dom Pomocy Społecznej dla Dorosłych[2]. Obecnie mieści się tu całodobowy dom opieki społecznej, który podlega nadzorowi Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie i Starostwa Powiatowego w Wadowicach[6]. Prowadzone są w nim warsztaty terapi zajęciowej, opieka psychologiczna i duszpasterska[7].

Architektura

Dwukondygnacyjny, murowany, budynek składający się z dwóch, przypominający kształtem literę T części[8]. Część starsza kwadratowa (z 1599 r. – pozostałość po dworze obronnym), stanowiąca trzon budowli, zakończona dwoma niskimi ryzalitami w formie baszt alkierzowych, podwyższonych po 1910 roku[9], z dostawionego do niego od strony południowej skrzydłem na planie prostokąta, z półkolistą absydą[2] oraz mieszczącą klatkę schodową, kwadratową, czterokondygnacyjną wieżą zegarową od południa[8]. W starszej części znajdują się tu dwie duże sale, ze sklepieniem kolebkowym z lunetami. Wschodnia sala przeznaczone została na kaplicę[10]. Okna mają profilowane węgary. Na piętrze znajdują się trzy pomieszczenia, środkowe nakryte jest pułapem belkowanym, stanowiącym hall. Zachowało się tu kilka późnorenesansowych portali[2]. Między parterem a piętrem znajduje się ciemny sklepiony kolebkowo korytarz z otworami strzelniczymi[9].

Klasztor połączony jest korytarzem z budynkiem mieszkalnym z 1801 roku, do którego w 1827 dobudowano piętro. Przy klasztorze od strony południowej mieści się czworoboczny dziedziniec, otoczony budynkami mieszkalnymi i gospodarskimi (z lat 1827–1838)[8].

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  2. ↑ a b c d e f Dwor.stryszow.pl. dwor.stryszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-15)]..
  3. ↑ a b c d Bonifratrzy.pl. bonifratrzy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-02)]..
  4. ↑ Roman Kiełkowski: ... Zlikwidować na miejscu!: z dziejów okupacji hitlerowskiej w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981, s. 289, seria: Cracoviana. Seria II, Ludzie i Wydarzenia. ISBN 83-08-00522-5.
  5. ↑ Tadeusz Nasierowski: Zagłada osób z zaburzeniami psychicznymi w okupowanej Polsce: początek ludobójstwa. Warszawa: Neriton, 2008, s. 291. ISBN 978-83-7543-037-0.
  6. ↑ Bonifratrzy.pl.
  7. ↑ Pielesz 2014 ↓, s. 204.
  8. ↑ a b c Nasza Kalwaria.
  9. ↑ a b Pielesz 2014 ↓, s. 208.
  10. ↑ Pielesz 2014 ↓, s. 207.

Bibliografia

Zabytki w gminie Kalwaria Zebrzydowska

Read other articles:

Pertanian urban

Pertanian Umum Agribisnis Agroindustri Agronomi Ilmu pertanian Jelajah bebas Kebijakan pertanian Lahan usaha tani Mekanisasi pertanian Menteri Pertanian Perguruan tinggi pertanian Perguruan tinggi pertanian di Indonesia Permakultur Pertanian bebas ternak Pertanian berkelanjutan Pertanian ekstensif Pertanian intensif Pertanian organik Pertanian urban Peternakan Peternakan pabrik Wanatani Sejarah Sejarah pertanian Sejarah pertanian organik Revolusi pertanian Arab Revolusi pertanian Inggris Revo...

 

مدينة الشرق (الزرقاء)

  لمعانٍ أخرى، طالع مدينة الشرق (توضيح). مدينة الشرق  - منطقة سكنية -  تقسيم إداري البلد الأردن  المحافظة محافظة الزرقاء لواء لواء قصبة الزرقاء قضاء قضاء الزرقاء السكان التعداد السكاني 10790 نسمة (إحصاء 2015)   • الذكور 5485   • الإناث 5305   • عدد الأسر 2130 معل...

 

Kesultanan Bulungan

Kesultanan Bulunganكسولتانن بولوڠن1731–1964 BenderaIbu kotaTanjung PalasBahasa yang umum digunakanBahasa Melayu (dialek Bulungan)Agama Islam (resmi)BunganAnimismePemerintahanMonarkiSejarah • Didirikan 1731• Peristiwa Bultiken 1964 Didahului oleh Digantikan oleh kslKesultanan Berau kslKesultanan Sulu Indonesia Sekarang bagian dari Indonesia Templat:Country data Indonesia Utara Sunting kotak info • Lihat • BicaraBantuan penggunaan templ...

Sound-G

Sound-GAlbum studio karya Brown Eyed GirlsDirilis21 Juli 2009Direkam2009GenreK-pop, electronic, R&BDurasi77:01BahasaKoreaLabelNega NetworkMnet Media Corp.ProduserJo Young-chulLee Min-soo (co-producer)east4a (co-producer)Kim Eana (co-producer)Kronologi Brown Eyed Girls My Style(2008)My Style2008 Sound-G(2009) Festa On Ice 2010(2010)Festa On Ice 20102010 Sampul alternatifSingel dalam album Sound-G Candy ManDirilis: 8 Juli 2009 AbracadabraDirilis: 20 Juli 2009 SignDirilis: 29 Oktober 201...

 

Sosialisme liberal

Artikel ini bukan mengenai Liberalisme sosial atau Sosialisme libertarian. Bagian dari seriSosialisme Perkembangan Sejarah sosialisme Perdebatan kalkulasi sosialis Ekonomi sosialis Gagasan Penghitungan dalam barang Kepemilikan kolektif Koperasi Kepemilikan bersama Demokrasi ekonomi Perencanaan ekonomi Kesetaraan kesempatan Asosiasi bebas Demokrasi industri Model masukan-keluaran Internasionalisme Kupon kerja Keseimbangan material Ekonomi sejawat ke sejawat(Ekonomi berbagi) Produksi untuk peng...

 

2017–18 Binghamton Bearcats women's basketball team

2017–18 Binghamton Bearcats women's basketballWBI, QuarterfinalsConferenceAmerica East ConferenceRecord20–12 (10–6 America East)Head coachLinda Cimino (4th season)Assistant coaches Leah Bowers Chenel Harris-Smith Kirsty Leedham Home arenaBinghamton University Events CenterSeasons← 2016–172018–19 → 2017–18 America East Conference women's basketball standings vte Conf Overall Team W   L   PCT W   L   PCT Maine † 13 – 3 ...

Dominic Zwerger

Austrian ice hockey player Ice hockey player Dominic Zwerger Zwerger with Austria in 2023Born (1996-07-16) July 16, 1996 (age 27)Dornbirn, AustriaHeight 6 ft 0 in (183 cm)Weight 205 lb (93 kg; 14 st 9 lb)Position Left wingShoots LeftNL team HC Ambrì-PiottaNational team  AustriaNHL draft UndraftedPlaying career 2017–present Dominic Zwerger (born July 16, 1996) is an Austrian professional ice hockey player. He is currently playing for the HC A...

 

Sally Potter

Sally PotterBiographieNaissance 19 septembre 1949 (74 ans)LondresNationalité britanniqueActivités Réalisatrice, actrice, metteuse en scène, compositrice de musique de film, scénariste, productrice de cinéma, réalisatricePériode d'activité depuis 1979Conjoint Christopher Sheppard (en)Autres informationsSite web (en) sallypotter.comDistinctions Young European Film of the Year (d) (1993)Officier de l'ordre de l'Empire britannique (2012)Œuvres principales Orlandomodifier - mod...

 

1999 IBF World Championships – Mixed doubles

Mixed doubles at the 1999 IBF World ChampionshipsVenueBrøndby ArenaLocationCopenhagen, DenmarkDatesMay 10, 1999 (1999-05-10) – May 23, 1999 (1999-05-23)Medalists  Kim Dong-moon Ra Kyung-min   South Korea Simon Archer Joanne Goode   England Liu Yong Ge Fei   China Michael Søgaard Rikke Olsen   Denmark← 1997 Glasgow2001 Seville → Events at the 1999 IBF World ChampionshipsSing...

Ditran

Chemical compound DitranIdentifiers IUPAC name mixture of (1-ethylpyrrolidin-2-yl)methyl 2-cyclopentyl-2-hydroxy-2-phenylacetate and (1-ethylpiperidin-3-yl)-2-cyclopentyl-2-hydroxy-2-phenylacetate CAS Number8015-54-1 YPubChem CID111040UNIIUS46XLX8YHChEMBLChEMBL126644 NChemical and physical dataFormulaC20H29NO3Molar mass331.456 g·mol−1 NY (what is this?)  (verify) Ditran (JB-329) is an anticholinergic drug mixture, related to the chemical warfare agent 3-Q...

 

Downing Street Press Briefing Room

COVID-19 press conference held during the COVID-19 pandemic The Downing Street Press Briefing Room is a news media room located in 9 Downing Street where press conferences are hosted by the Prime Minister, Cabinet ministers, and government officials. The Prime Minister also uses the room to give ministerial broadcasts to the country and the press.[1] History The first broadcast made by a prime minister was by Anthony Eden on 27 April 1956 through the BBC,[2] and over time pre...

 

Guarani language

Indigenous language, Paraguay variant This article is about the Paraguayan language. For other varieties of Guarani, see Guarani dialects. Not to be confused with the Kurdish-Iranian Gorani language or the Indo-Aryan Gujarati language. GuaraniParaguayan Guaraniavañe'ẽPronunciation[ʔãʋãɲẽˈʔẽ]Native toParaguayEthnicityGuaraníNative speakers6.5 million (2020)[1]Language familyTupian Tupi–GuaraniGuarani (I)GuaraníGuaraniDialects Jopará Correntino S...

Альянс лібералів і демократів за Європу (фракція)

Альянс лібералів і демократів за Європуангл. Alliance of Liberals and Democrats for Europe Голова партії Гі ВергофстадтДата заснування 20 липня 2004Дата розпуску 1 липня 2019Ідеологія соціал-лібералізм і проєвропеїзмОфіційний сайт alde.eu Ця стаття про колишню фракцію Європейського парл...

 

Suka (album)

SukaAlbum studio karya Nicky AstriaDirilis28 April 1998GenreRockLabelBlackboardKronologi Nicky Astria Mistery Cinta(1997)'Mistery Cinta'1997 Suka (1998) Uang (1998) Jangan Ada Angkara (1999)'Uang'1998 Suka merupakan album musik karya Nicky Astria Dirilis pada 28 April 1998. Daftar lagu Kau Suka Jalan Panjang Suara Hati Tak Terlintas Kupeluk Sepi Aku dan Cintaku Inikah Cinta Ketika Rinduku Semua Berganti lbsNicky AstriaAlbum studio Semua Dari Cinta (1984) Jarum Neraka (1985) Tangan Tangan ...

 

Grafiti

Para otros usos de este término, véase Graffiti. Artículo principal: Hip hop (cultura) Graffiti de Elvis Presley Grafiti en Vigo, España. Grafiti sencillo en una pared en Penco, Chile (2020). Se llama grafiti,[1]​ grafito[2]​ o pintada (las dos primeras, del italiano graffiti, graffire, y esta a su vez, del latín scariphare, «incidir con el scariphus» —estilete o punzón, con el que los antiguos escribían sobre tablas—)[3]​ a una modalidad de pintura libre,...

Sainyam

1994 Indian filmSainyamDirected byJoshiWritten byS. N. SwamyShibu ChakravarthyProduced byV. BalaramStarringMammoottyMukeshPriya RamanMohiniVikramDileepCinematographyJayanan VincentEdited byK. SankunnyMusic byS. P. VenkateshDistributed byAmbu FilmsRelease date 15 September 1994 (1994-09-15) Running time177 minutesCountryIndiaLanguageMalayalam Sainyam is a 1994 Malayalam-language action film written by S. N. Swamy and directed by Joshi. Starring Mammootty, Mukesh, Priya Raman, M...

 

Associazione Calcio Fiorentina 1933-1934

AC FiorentinaStagione 1933-1934Sport calcio Squadra Fiorentina Allenatore Wilhelm Rady (1ª-7ª) József Ging (8ª-34ª) Presidente Luigi Ridolfi Vay da Verrazzano Serie A6º Maggiori presenzeCampionato: Gazzari (34) Miglior marcatoreCampionato: Viani (16) StadioGiovanni Berta 1932-1933 1934-1935 Si invita a seguire il modello di voce Questa voce raccoglie le informazioni riguardanti l'Associazione Calcio Fiorentina nelle competizioni ufficiali della stagione 1933-1934. Indice 1 Stagione...

 

National Geographic (Australian and New Zealand TV channel)

Australian and New Zealand subscription television network Television channel National Geographic OceaniaCountryAustraliaNew ZealandBroadcast areaOceaniaProgrammingLanguage(s)EnglishPicture format576i (SDTV)1080i (HDTV)Timeshift serviceNational Geographic +2OwnershipOwnerThe Walt Disney Company (Asia Pacific)(Disney International Operations)Sister channelsNat Geo Wild, ESPN, ESPN2 and Baby TVHistoryLaunched1 September 1997[1]Closed1 April 2023; 15 months ago (2023-04...

Palmerston-Little Italy

Neighbourhood in Toronto, Ontario, CanadaPalmerston-Little ItalyNeighbourhoodIdeal Lofts apartments in Palmerston-Little ItalyThe areas of Palmerston-Little Italy. Boundaries are approximate.Location within TorontoCoordinates: 43°39′30″N 79°25′00″W / 43.65833°N 79.41667°W / 43.65833; -79.41667Country CanadaProvince OntarioCityTorontoPopulation (2021)[1] • Total13,120 • Density9,601/km2 (24,870/sq mi) Palm...

 

Вилья, Давид

У этого человека испанская фамилия; здесь Вилья — фамилия отца, Санчес — фамилия матери. Давид Вилья Общая информация Полное имя Давид Вилья Санчес[1] Прозвище Ребёнок (исп. El Guaje)[2][3] Родился 3 декабря 1981(1981-12-03)[4][5] (42 года)Лангрео, Астурия, Испания ...