Kino Paradiso (wł.Cinema Paradiso) – włoski film fabularny z 1988, drugi w dorobku reżyserskim Giuseppe Tornatore. Przedstawia historię przyjaźni kinooperatora Alfredo i małego chłopca Toto, którego wprowadza w magiczny świat kina.
W Polsce pojawia się także pod tytułami Nowe Kino Paradiso i Cinema Paradiso. Sceny do filmu były w większości kręcone w Bagheria, miejscowości rodzinnej reżysera.
Brigitte Fossey – Elena (dorosła) (pojawia się jedynie w wersji reżyserskiej)
Fabuła
Salvatore, znany włoski reżyser, na wieść o śmierci starego kinooperatora Alfredo przyjeżdża do swojego rodzinnego miasteczka na pogrzeb. Następuje retrospekcja w czasy dzieciństwa – Toto (jak nazywano Salvatore) jest wychowywany przez samotną matkę. Jedyną rozrywką w mieście jest małomiasteczkowe kino Cinema Paradiso, gdzie zafascynowany filmami chłopiec pomaga operatorowi Alfredo. Filmy cenzuruje ksiądz Adelfio, który dbając o dusze swoich owieczek, każe wycinać sceny pocałunków.
Pewnego dnia dochodzi do tragedii – kino zostaje strawione przez pożar, zaś Alfredo w wyniku oparzeń traci wzrok, lecz zostaje uratowany przez małego Toto. Cinema Paradiso zostaje odbudowane i otwarte pod nazwą Nuovo cinema Paradiso, a funkcję operatora otrzymuje w nim dorastający Salvatore.
Młodzieniec przeżywa miłość rodem z filmów, zakochując się w Elenie, córce miejscowego bankiera. Ta początkowo nie odwzajemnia jego uczuć. Salvatore cierpliwością i uporem zmienia nastawienie dziewczyny. W końcu w sylwestrową noc Elena udaje się z Salvatore do kina. Szczęście nie trwa długo, gdyż młody operator dostaje powołanie do wojska. Po powrocie okazuje się, że Elena wyjechała z rodzicami i nie wiadomo, gdzie przebywa. Ślepy Alfredo radzi Salvatore, aby ten wyjechał z rodzinnego miasteczka i więcej tu nie wracał, że jest stworzony do rzeczy wielkich.
Salvatore opuszcza miasto i powraca po trzydziestu latach. Po pogrzebie starego przyjaciela przyjdzie mu zostać świadkiem zburzenia Cinema Paradiso. Na miejscu kina powstanie parking. Alfredo pozostawił Salvatore w spadku taśmę filmową. W finale filmu główny bohater siada sam w sali kinowej i ogląda film, który przygotował dla niego stary kinooperator. Film składa się z ocenzurowanych przez księdza „gorszących” fragmentów starych filmów.
Nawiązania filmowe
W Kino Paradiso można zobaczyć fragmenty ponad 20 różnych filmów, które oglądają bohaterowie. Są wśród nich:
Życie do nas należy (tytuł oryginalny: Les Bas-fonds, włoski tytuł Verso la vita) z 1936 roku w reżyserii Jeana Renoira – pierwszy film, który ogląda i zarazem cenzuruje ojciec Adelfio;
Tornatore w lekkiej tonacji, w której utrzymana jest znaczna część „Cinema Paradiso”, oddał hołd ubogiej mieścinie z jej codziennymi kłopotami i pokazał fantastyczną panoramę kina z „Fatty'm” Arbuckle'm, Charliem Chaplinem i Anną Magnani w rolach głównych. W kadrach jego filmu pojawiają się fragmenty „lektur obowiązkowych”: „Dyliżansu” Forda, „Na dnie” Renoira, „Jestem niewinny” Langa, „Ziemia drży” Viscontiego czy „La strady” Felliniego. Jest też w „Cinema Paradiso” gorzki posmak. Kiedy pali się taśma nitro, ogień ogarnia kino. Toto ratuje z płomieni Alfreda. Oślepionemu przyjacielowi chce dać swoje oczy, a gdy Alfredo się wycofuje, zajmuje jego miejsce w kabinie projekcyjnej. Dzięki tej szczypcie goryczy udało się reżyserowi zgrabnie ominąć mieliznę nostalgicznie naiwnej komedii.
