Karyenda

Karyenda – święty bęben, symbol władzy królewskiej w tradycyjnym społeczeństwie burundyjskim[1].

Był instrumentem o ogromnym znaczeniu politycznym. Z uwagi na swój ścisły związek z monarchą był jednocześnie symbolem jedności i harmonii społecznej królestwa. Zgodnie z przyjętym zwyczajem dekorowano go genitaliami wrogów państwa zabitych przez panującego. Przewijał się często w ceremoniach i rytuałach odprawianych na dworze królewskim. Niejednokrotnie był zresztą ich centralnym elementem[2]. Osobę dbającą o karyendę uznawano za jego symboliczną żonę. Nosiła ona tytuł mukakaryenda i była młodą dziewczyną, od której wymagano dziewictwa[3]. Osobę posiadającą umiejętność zarówno gry na karyendze jak i jej wytworzenia określano mianem timbo[4].

Instrument był strzeżony przez wojowników Hutu, zawsze wywodzących się z klanu Abijiji. Również mukakaryenda za każdym razem przynależała do Hutu. Na karyendze grano jedynie podczas umuganuro, dorocznego święta związanego z boską rolą króla jako obrońcy i opiekuna plonów[5]. Analogiczna instytucja królewskiego świętego bębna istniała również w Rwandzie, nosząc tam nazwę karinga[6].

Uznawany zazwyczaj za jeden z trzech filarów monarchii burundyjskiej, obok bydła oraz kultu Kirangi[2][7]. Nawiązywały doń swoją nazwą dwa ordery nadawane krótko po uniezależnieniu się Burundi od Belgii, mianowicie Królewski Order Karyendy oraz Wojskowy Order Karyendy. Oba odznaczenia zostały utworzone przez króla Mwambutsę IV 1 lipca 1962[8].

Przypisy

  1. ↑ Albert 1960 ↓, s. 60.
  2. ↑ a b Eggers 2006 ↓, s. 75.
  3. ↑ Eggers 2006 ↓, s. 98.
  4. ↑ Eggers 2006 ↓, s. 149.
  5. ↑ Kadende-Kaiser i Kaiser 1997 ↓, s. 33.
  6. ↑ Lemarchand 1966 ↓, s. 311.
  7. ↑ Eggers 2006 ↓, s. 77-78.
  8. ↑ Christopher Buyers: Burundi Orders and Decorations. [w:] The Royal Ark Royal and Ruling Houses of Africa, Asia, Oceania and the Americas [on-line]. royalark.net. [dostęp 2022-07-11]. (ang.).

Bibliografia