PROFILPELAJAR.COM

Kanał Północnokrymski
Північно-Кримський канал
Państwo	Ukraina
Lata budowy	1961–1975
Długość	402,6 km
	Początek
Miejsce	Tawrijśk
współrzędne	46°46′56,9″N 33°23′19,0″E/46,782460 33,388610
	Koniec
Miejsce	Zełenyj Jar (rejon leniński)
współrzędne	45°20′41,2″N 35°59′31,5″E/45,344770 35,992080
	Położenie na mapie Ukrainy początek koniec
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kanał Północnokrymski (ukr. Північно-Кримський канал) – sezonowy kanał nawadniający zbudowany w trzech etapach począwszy od 1961 prowadzący wodę ze Zbiornika Kachowskiego na Półwysep Krymski do miejscowości Zełenyj Jar, skąd transportowana jest rurociągiem do Kerczu i Teodozji. Na początku lat 2000 kanał pokrywał 85% krymskiego zapotrzebowania na wodę^[1].

Długość kanału wynosi 402,6 km^[2], średni przepływ 380 m³/s. Na skutek parowania oraz braku nieprzepuszczalnego dna^[3] w trakcie przepływu tracone jest 50% wody^[2]. Kanał ma charakter sezonowy, dopływ wody inaugurowany jest pod koniec kwietnia^[4]. Po zakończeniu okresu wegetacyjnego kanał jest osuszony^[3]. Łącznie nawadnia powierzchnię około 600 000 ha. Na terenie obwodu chersońskiego oddziela się od niego zachodnia odnoga – Kanał Krasnoznamieński.

Pierwszym pomysłodawcą budowy kanału był w 1846 fiński naukowiec, Christian von Steven^[2]. Budowy nie podjęto ze względu na zbyt wysoki koszt, szacowany na 40 mln rubli^[2]. Pomysł budowy kanału nawadniającego powrócił jeszcze w pracach geodezyjnych na początku XX wieku^[2]. Ostatecznie projektowanie kanału i systemu irygacyjnego rozpoczęto w 1950 wraz z rozpoczęciem budowy Zbiornika Kachowskiego^[2]. Projekt przebiegu był gotów w 1956, a rozpoczęty w 1961 pierwszy etap kanału doprowadzono do Krasnoperekopska pod koniec 1963 i zakończono w 1975^[2]. Drugi etap rozpoczęto projektować w 1976 i zrealizowano do 1986, trzeci rozpoczęty w 1986 został ograniczony po rozpadzie ZSRR ze względów ekonomicznych i zamknięty w 1995^[2]. Jego powstanie pozwoliło na dwukrotne zwiększenie plonów na Krymie^[2].

Po aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku, Ukraina odcięła dopływ wody na Krym przegradzając kanał zaporą w Kałanczaku^[5], co doprowadziło do niedoboru wody na półwyspie^[1]. Spowodowało to znaczne ograniczenie upraw na półwyspie ze 130 tys. hektarów (2013) do 14 tys. (2017)^[6]. 26 lutego 2022 roku, w trakcie rosyjskiej inwazji na Ukrainę tama na kanale została wysadzona przez oddziały rosyjskie, co wznowiło dostawy wody na półwysep^[7]. Do funkcjonowania Kanał Północnokrymski wymaga minimum 10 metrowego poziomu lustra wody w Zbiorniku Kachowskim. Zbiornik został opróżniony wskutek zniszczenia zapory w Nowej Kachowce^[4].