Kalendarz szwedzki

Rycina przedstawiająca kalendarz szwedzki z dniem 30 lutego; napis Tillökad obok tej daty oznacza dodatkowy (dodany)

Kalendarz szwedzki – wariant kalendarza juliańskiego, przesunięty względem niego o jeden dzień, używany w Szwecji od 1 marca 1700 do 30 lutego 1712 roku[1].

Inaczej niż wiele krajów katolickich, protestancka Szwecja nie przyjęła kalendarza gregoriańskiego w XVI wieku. W chwili jego wprowadzenia dekretem papieskim z 1582 różnica między nim a wcześniej obowiązującym kalendarzem juliańskim wynosiła 10 dni, z czasem powiększyła się do 11 dni. Ostatecznie w końcu XVII wieku szwedzkie władze podjęły decyzję o przejściu na nowy system liczenia czasu. Jednak, inaczej niż inne kraje protestanckie przyjmujące w tym okresie kalendarz gregoriański, Szwecja postanowiła nie dodawać od razu 11 dni w jednym roku, a rozłożyć to przejście w czasie: omijając wszystkie dni przestępne pomiędzy 1700 a 1740 rokiem[2]. Do 1740 miano również obchodzić Wielkanoc zgodnie z kalendarzem juliańskim, po czym miano przesunąć święta na datę wynikającą z wyliczeń szwedzkich astronomów[2]. Reforma kalendarzowa objęła także zależną od Szwecji Finlandię, ale nie szwedzkie posiadłości w krajach niemieckich, które – podobnie jak reszta krajów protestanckich – przyjęły kalendarz gregoriański w 1700 roku[3][4].

Faktycznie w lutym 1700 pominięto w kalendarzu datę 29 lutego, jednak wkrótce zaczęła się Wielka Wojna Północna, w związku z którą o przesunięciu kalendarza zapomniano w roku 1704[5] i 1708[6]. Powstał w ten sposób osobny kalendarz szwedzki, przesunięty zarówno względem juliańskiego, jak i gregoriańskiego[7]. Problem spróbowano naprawić w 1712 przyjmując na powrót kalendarz juliański i dodając w lutym dodatkowy, 30. dzień[2][5]. 30 lutego w kalendarzu szwedzkim odpowiadał dacie 29 lutego w kalendarzu juliańskim i 11 marca w gregoriańskim[6]. Ostatecznie, zgodnie z pierwotnym planem, w 1740 Szwecja zaczęła obchodzić święta wielkanocne zgodnie z wyliczeniami własnych naukowców, w innym terminie niż reszta krajów katolickich i protestanckich[2]. W 1753 ostatecznie przyjęła kalendarz gregoriański w najprostszy sposób, poprzez opuszczenie ostatnich 12 dni lutego[6][2]: po 17. nastąpił od razu 1 marca[8]. Własnego terminu świąt wielkanocnych używano w Szwecji i krajach od niej zależnych aż do 1844, kiedy przyjęto rozwiązania stosowane w innych krajach[2].

Przypisy

  1. ↑ Toke Nørby. The Perpetual Calendar [online], norbyhus.dk [dostęp 2024-08-24].
  2. ↑ a b c d e f Hetherington i Hetherington 2009 ↓, s. 90.
  3. ↑ Grotefend 1948 ↓, s. 27.
  4. ↑ Vallerius 1711 ↓, s.v. Feb 30.
  5. ↑ a b Komzsik 2011 ↓, s. 49–50.
  6. ↑ a b c Bauer 1868 ↓, s. 100.
  7. ↑ Glete 2010 ↓, s. xxi.
  8. ↑ Freedman 2006 ↓, s. 63.

Bibliografia

  • Richardt William Bauer (red.), Calender for aarene fra 601 til 2200 efter Christi fødsel, wyd. reprint 1993, Copenhagen: Dansk Historisk Fællesråd, 1868, ISBN 87-7423-083-2 (duń.).
  • Roy S. Freedman, Introduction to Financial Technology, Academic Press, 24 kwietnia 2006, ISBN 978-0-08-046184-7 [dostęp 2016-03-01] (ang.).
  • Jan Glete, Swedish Naval Administration, 1521-1721: Resource Flows and Organisational Capabilities, BRILL, 2010, ISBN 90-04-17916-X (ang.).
  • Hermann Grotefend, Taschenbuch der Zeitrechnung des Deutschen Mittelalters und der Neuzeit, Otto Grotefend (red.), wyd. 8 popr., Hannover: Hahnsche Buchhandlung, 1948, OCLC 940417429 (niem. • łac.).
  • Edith W. Hetherington, Norriss S. Hetherington, Astronomy and Culture, ABC-CLIO, 20 maja 2009, ISBN 978-0-313-34537-1 (ang.).
  • Louis Komzsik, Cycles of Time: From Infinity to Eternity, Trafford Publishing, 2011, ISBN 978-1-4269-5336-1 [dostęp 2016-03-01] (ang.).
  • Johannes Vallerius, Allmanach, på åhret effter Christi födelse 1712. Efter wår allernådigste konungz befallning från Bender med een dag tillökad uti februari mån. som fördenskull i dätta åhr bekomer 30 dagar öfwer skånska horizonten med een richtig tafla, Lund: Abraham Haberger, 1711, OCLC 186852465 (szw.).