Rzemieślniczy Klub Sportowy Juvenia Kraków – klub sportowy w Krakowie, założony w 1906 roku[1]. Obecnie posiada sekcje rugby union kobiet i mężczyzn.
Historia
Juvenia jest jednym z najstarszych krakowskich klubów sportowych[2]. Za datę jego powstania przyjmuje się 8 grudnia 1906, gdy z inicjatywy księdza Mieczysława Kuznowicza powstał Związek Męskiej Młodzieży Przemysłowej i Rękodzielniczej, którego celem było aktywizacja i opieka nad młodzieżą robotniczą[2][3][4]. Związek stanowił zinstytucjonalizowaną kontynuację działalności powstałego w 1897 stowarzyszenia „Opieka św. Stanisława Kostki nad Młodzieżą Terminatorską”[4]. Od samego początku istnienia Związku uprawiano w jego ramach sport – m.in. lekkoatletykę, gimnastykę i piłkę nożną. W 1907 powstały trzy drużyny piłkarskie: Różowych, Niebieskich i Żółtych. W 1908 Różowi przyjęli nazwę Polonia, a inna z drużyn – Lithuania. W 1911 drużyny połączono w jedną pod nazwą Lithuanii. W kolejnym roku drużynę piłkarską rozwiązano z uwagi na brak postępów zawodników w rozwoju moralnym[4]. Oprócz piłki nożnej w Związku działały sekcje licznych innych dyscyplin sportowych: siatkówki, koszykówki, lekkoatletyki, tenisa i szachów[5], a także gimnastyki. W 1912 utworzono w ramach Związku Towarzystwo Sportowe im. dr. Henryka Jordana, które objęło zarząd nad wszystkimi drużynami sportowymi Związku[4].
25 czerwca 1911 uroczyście otwarto na przekazanych Związkowi terenach położonych na krakowskich Błoniach, obok nowego koryta RudawyPark Sportowy „Juvenia”[6][2][3][4] – urządzono tu boisko piłkarskie, korty tenisowe, bieżnię i kręgielnię; zbudowano pawilon z szatniami[6][2][4]. Park był pierwszą stałą lokalizacją stadionową w Krakowie[7]. W 1912 Związek powierzył zarząd nad obiektem powołanemu wówczas Towarzystwu Sportowemu[4]. Po I wojnie światowej obiekt zmodernizowano i ponownie otwarto 19 czerwca 1921; dodano wówczas do kompleksu boiska do siatkówki i koszykówki[2][4]. W 1927 obszar Parku został znacznie powiększony[4]. W połowie lat dwudziestych działały w Związku cztery drużyny piłkarskie (Juvenia, Jedność i Jowisz, który później zmienił nazwę na Unitas, ponadto krótko istniejąca w 1926 Tęcza), a także sekcje tenisowa, gier ruchowych, lekkoatletyki. W ich ramach uprawiano także m.in. koszykówkę[4]. W latach trzydziestych działały sekcje piłki nożnej, lekkoatletyki, gier sportowych, ćwiczeń na przyrządach i tenisowa[4]. Sekcja piłkarska wyodrębniła się ze Związku 1 marca 1935[8] i przyjęła nazwę Juvenia oraz zgłosiła się do oficjalnych rozgrywek ligowych piłki nożnej[4]. W latach 30. debiutował w Juvenii jako bramkarz Edward Madejski, późniejszy piłkarz Wisły Kraków i reprezentant Polski, uczestnik mistrzostw świata w 1938[9][10].
Podczas okupacji hitlerowskiej Juvenia rozgrywała nielegalne mecze piłkarskie, w tym uczestniczyła w rozgrywkach o mistrzostwo Krakowa[2][1][3][11][12]. Odbywały się one początkowo na boisku Juvenii, które jednak zostało zdewastowane przez okupanta w czasie wojny[13][11][12]. W tym okresie w Juvenii swoją karierę piłkarską zaczynał Tadeusz Kubik, późniejszy mistrz Polski w barwach Wisły Kraków[14], występował też późniejszy reprezentant Polski Zdzisław Mordarski[11]. 28 stycznia 1945 Juvenia uczestniczyła w pierwszym rozegranym po wojnie meczu piłkarskim w Krakowie (jej przeciwnikiem był Zwierzyniecki, a zaraz potem rozegrano mecz między Wisłą a Cracovią)[13][12][15][16]. Dla upamiętnienia tego faktu drużyny Juvenii i Zwierzynieckiego przez kilkadziesiąt lat rozgrywały coroczne styczniowe spotkania piłkarskie[17].
Po drugiej wojnie światowej klub długo starał się o odzyskanie, a następnie utrzymanie praw do terenu. W 1957 przyjęto obecną nazwę klubu[2], wówczas też odebrano mu główną część obiektu na rzecz Zwierzynieckiego[18]. Klub prowadził sekcje piłki nożnej, tenisa stołowego, boksu, pływania, szybownictwa, koszykówki, siatkówki, szachów, brydża, sportów motorowych, podnoszenia ciężarów i rugby. Do największych sukcesów w historii Juvenii tego okresu należą tytuły mistrza Polski w szachach Alfreda Tarnowskiego oraz w sportach motorowych osiągnięte dzięki braciom Koprowskim[2][1][3].
W 1973 w miejsce sekcji koszykówki powstała na nowo w klubie sekcja rugby, która obecnie pozostała jedyną sekcją klubu. Rugbyści Juvenii od 2000 z przerwami rozgrywają mecze w polskiej Ekstralidze, a w 2009 wywalczyli brązowy medal mistrzostw Polski[2][3]. Zdobywali także medale w mistrzostwach Polski w rugby 7: srebrny w 2002 i brązowe w 2020 i 2021 wśród mężczyzn[19][20][21] oraz brązowy w 2019 wśród kobiet[22].
Obiekt klubowy znajduje się na Błoniach[2][3]. Na jego terenie w 75-lecie klubu w 1981 odsłonięto popiersie księdza Mieczysława Kuznowicza autorstwa Bronisława Chromego, ufundowane przez Izbę Rzemieślniczą oraz Cechy Rzemieślnicze Krakowa[2][23].
