Juliusz Ligoń

Juliusz Ligoń
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

22 lutego 1823
Prądy

Data i miejsce śmierci

17 listopada 1889
Królewska Huta

Zawód, zajęcie

działacz społeczny, poeta

Multimedia w Wikimedia Commons
Popiersie nad grobem Juliusza Ligonia w Chorzowie dłuta Rajnholda Domina
Pomnik poświęcony Juliuszowi Ligoniowi w Prądach
Przedwojenna Szkoła powszechna im. Juliusza Ligonia w Chorzowie

Juliusz Ligoń (ur. 22 lutego 1823 w Prądach, zm. 17 listopada 1889 w Królewskiej Hucie[1]) – polski działacz społeczny Górnego Śląska, śląski poeta ludowy[2], publicysta, dziadek Stanisława Ligonia.

Rodzina

Juliusz Ligoń urodził się w rodzinie kowala w folwarku księcia Adolfa Hohenlohe-Ingelfingen w Prądach (obecnie gmina Koszęcin). Synami Juliusza byli: poeta Jan Ligoń oraz dziennikarz Adolf Ligoń, a wnukiem pisarz Stanisław Ligoń[3].

Życiorys

Juliusz Ligoń szkołę ukończył w Strzebiniu, lecz później kształcił się samodzielnie i był samoukiem. Pracował jako kowal w ojcowskiej kuźni. Jako osiemnastolatek przeprowadził się za lepiej płatną pracą do Królewskiej Huty (obecnie Chorzów), gdzie został kowalem hutniczym. Tam też działał w abstynenckim Towarzystwie Wstrzemięźliwości, założonym przez propagującego trzeźwość księdza Alojzego Ficka z Piekar. W roku 1848 gdy Śląsk dotknęła klęska głodu, Juliusz Ligoń zorganizował polską pomoc charytatywną dla poszkodowanych. Następnie założył „Komitet pomocy polskiej” oraz „Polskie Konsum”, które można określić jako pierwszą organizację o charakterze spółdzielczym.

W roku 1851 został zwolniony z pracy, co zmusiło go do przeniesienia się do huty „Andrzej” w Zawadzkiem, gdzie ze swoją żoną zamieszkał przy ul. Wajdy. Kilka lat później, w roku 1858 założył „Kółko Czytelnicze”, przekształcone następnie w Bibliotekę Ludową. Była to pierwsza polska biblioteka na Górnym Śląsku. Prenumerował i kolportował wszystkie polskie czasopisma, jakie były wówczas wydawane w państwie pruskim – Wielkopolanina”, „Przyjaciela Ludu”, „Gwiazdkę Cieszyńską” i „Gazetę Górnośląską”. Tego roku opublikował w „Gwiazdce Cieszyńskiej” (nr 25), swój wiersz, mający charakter listu otwartego pt. „Kilka słów do pisarzy polskich i ludu”. Wierszem tym propagował upowszechnienie czytelnictwa wśród Ślązaków.

W roku 1869 został sekretarzem, założonego wraz z działaczami pomorskimi i poznańskimi polskiego „Towarzystwa Pożyczkowego”, umożliwiającego polskim robotnikom uzyskanie niewielkich pożyczek, ale także mające przeciwdziałać germanizacji. W 1870 roku ponownie został zwolniony z pracy w hucie za szerzenie „antyniemieckiej propagandy”. Po utracie pracy powrócił do Królewskiej Huty (obecnie Chorzów). Działał w założonym przez Karola Miarkę w „Kółku Polskim” (zwanym także „Kółkiem Towarzyskim”), kierowanym następnie przez Franciszka Chłapowskiego. Był sekretarzem, bibliotekarzem, a następnie wiceprezesem tego „Kółka”.

W kwietniu 1875 roku policja przeprowadziła w jego mieszkaniu brutalna rewizję, konfiskując książki, materiały literackie, papier listowy. W jego obronie wystąpiła prasa polska; m.in. w „Kurierze Poznańskim” (nr 94) opublikowano jego relację z przebiegu rewizji. Relacja została przedrukowana przez wiele gazet, w tym także w niemieckiej „Germanii”, wydawanej w Berlinie. Po procesie prasowym, Juliusza Ligonia skazano jeszcze na sto marek grzywny.

W 1877 roku uległ wypadkowi, co stało się wygodnym pretekstem do zwolnienia go z pracy. Przez blisko dziesięć lat procesował się o odszkodowanie z tytułu wypadku z Kasą Bracką (Knappschaftsverein), wygrywając w 1883 roku ten proces, zwłaszcza dzięki wsparciu Franciszka Chłapowskiego.

W 1879 roku wraz z braćmi Przyniczyńskimi założył katolicką organizacji zawodowej robotników – Towarzystwa Wzajemnej Pomocy w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów) oraz quasi-spółdzielczego polskiego „Konsumu”.

Przez całe życie był szykanowany za swoją propolską działalność, nie mógł podjąć stałej pracy zarobkowej, skonfiskowano mu jego biblioteczkę, przeprowadzano często rewizje i nakładano wysokie kary finansowe, przez co żył w wielkiej biedzie razem z żoną i sześciorgiem dzieci.

Zmarł po ciężkiej chorobie 17 listopada 1889 roku. Grób Juliusza Ligonia znajduje się w Chorzowie na cmentarzu parafii pw. św. Barbary. Nieopodal miejsca pochówku znajduje się II Liceum Ogólnokształcące w Chorzowie jego imienia.

Działalność publicystyczna

Zajmował się działalnością publicystyczną i pisał artykuły do polskojęzycznej prasy. Jego pierwszy wiersz został opublikowany w „Gwiazdce Cieszyńskiej” 19 czerwca 1858 roku. Współpracował również z wieloma innymi pismami jak chełmińskim „Przyjacielem Ludu”, lwowskim „Dzwonkiem”, „Katolikiem” oraz „Gazetą Górnośląską”[4]. W latach 1868–1872 współpracował z czasopismem Zwiastun Górnośląski wydawanym w języku polskim w Piekarach Śląskich.

Twórczość pisarska

Wzorem Józefa Lompy napisał cykl 15 dialogowych gawęd o polskim Śląsku, które zyskały spora popularność. Opublikowano je pierwotnie w 1878 oraz 1879 w „Gazecie Górnośląskiej”, pod tytułem „O dawnych czasach Górnego Śląska, czyli Pogadanki wieczorne pomiędzy nauczycielem, obywatelem i górnikiem”. Ponownie opublikowane zostały w trzech rocznikach „Kalendarza Górnośląskiego”, wydanego przez „Katolika” w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów) w 1883, 1884 oraz 1885 roku. Od 1877 roku publikował także sztuki dla amatorskiego teatru ludowego; pomagał w ich wystawianiu na deskach teatru ludowego.Ich przesłanie moralizatorskie sprawiało, że cieszyły się one uznaniem publiczności.

W 1874 roku opublikował dialog wierszowany pt. „Walka Smutku z Pociechą w sercu chorego człowieka, czyli Myśli duszy mogące służyć ku pokrzepieniu w każdym utrapieniu”. W 1877 roku ks. Franciszek Przyniczyński opublikował tomik wierszy „Piosenki zabawne”, których autorstwo (lub przynajmniej współautorstwo) przypisywane są Juliuszowi Ligoniowi. W 1919 roku ukazał się drugi tomik wierszy, zatytułowany „Iskra miłości z Górnego Śląska, czyli Odłamek śpiewu historyczno-narodowego”. W zbiorach Archiwum Kurii Diecezjalnej w Katowicach znajduje się przygotowany do druku zbiór 61 wierszy, które nie zostały dotąd opublikowane.

Był wszechstronnym pisarzem i oprócz poezji uprawiał również twórczość dramatyczną, pisał opowiadania oraz dialogowane gawędy. Obok Karola Miarki uznaje się go za współtwórcę regionalnego dramatu ludowego na Górnym Śląsku[5]. W utworach łączył elementy oświatowo-dydaktyczne z patriotyzmem i przesłaniem moralnym. Był przeciwnikiem germanizacji oraz zwolennikiem jedności różnych historycznych regionów Polski.

Kaszubi, Staroprusacy, Mazury i Warszawiacy,

Wielkopolanie, Ślązacy – wszyscyśmy bracia Polacy
I dalej pod Karpatami – też jednym duchem tchną z nami,

Na Litwie i Królewiacy – wszyscyśmy jedno rodacy[6][7].

Dorobek autora

Sztuki teatralne

  • Los sieroty z 1882 r. publikowana w „Katoliku”,
  • Dobry syn z 1882 r. publikowana w „Katoliku”,
  • Błogosławieństwo matki
  • Nawrócony
  • Prawda zwycięża

Inne

Upamiętnienie

  • W przedwojennym Chorzowie wybudowano szkołę powszechną im. Juliusza Ligonia.
  • W Strzebiniu wybudowano szkołę powszechna im. Juliusza Ligonia
  • W Kaletach-Miotku od 1950 r. istnieje Szkoła Podstawowa im. Juliusza Ligonia[10]
  • W Prądach znajduje się pomnik poświęcony Juliuszowi Ligoniowi.
  • Od 1963 r. przyznawana jest Śląska Nagroda im. Juliusza Ligonia. Jej fundatorem jest Katolickie Stowarzyszenie "Civitas Christiana"
  • W Turzy Śląskiej znajduje się ulica Juliusza Ligonia[11].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Kalendarz Opolski na rok 1969, Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich w Opolu.
  2. ↑ „Śląscy pisarze ludowi 1800-1914”, J. Kucianka, Wrocław 1968.
  3. ↑ Praca zbiorowa, „Życie i twórczość rodu Ligoniów”, Chorzów 1979.
  4. ↑ „Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny”, PWN, Warszawa 1984, ISBN 83-01-01520-9.
  5. ↑ „Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny”, PWN, Warszawa 1984, Tom I str. 568, ISBN 83-01-01520-9.
  6. ↑ Gerard Labuda, „Polska granica zachodnia”, Wyd. Poznańskie 1971.
  7. ↑ „Pszczyński niezależny orędownik kulturalny”, nr 121 2011, s. 4, ISSN 1425-5316.
  8. ↑ Pełny tytuł Obrona Wiednia, czyli Niemieckiego Państwa i Chrześcijaństwa przez Jana Sobieskiego Króla Polskiego 12go września 1683go roku. Na Pamiątkę 200tnej Rocznicy skreślił Dla Braci Ślązaków Juliusz Ligoń, Poznań 1883.
  9. ↑ Juliusz Ligoń, Iskra miłości z Górnego Śląska, czyli odłamek śpiewu historyczno – narodowego z melodjami, Katowice 1919.
  10. ↑ Piotr Kotarski, Historia szkoły [online], www.miotek-zsip.cba.pl [dostęp 2018-11-28] (pol.).
  11. ↑ Komunikat Kapituły Śląskiej Nagrody im. Juliusza Ligonia. civitaschristiana.pl, 2015-03-10. [dostęp 2015-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Mirza Teletović

Mirza Teletović (lahir di Mostar, 18 September, 1985) adalah seorang pemain bola basket profesional berkebangsaan Bosnia & Herzegovina yang terakhir kali membela Milwaukee Bucks di kompetisi bolabasket National Basketball Association (NBA). Ia juga mewakili dan merupakan seorang kapten bola basket team nasional Bosnia Herzegovina. Bertinggi badan 206 cm, Mirza melakukan debut NBA pada 5 November 2012, berposisi sebagai Power forward dan Small forward.[1] Mirza TeletovićNo. 33,35...

 

Jacques Vergès

Jacques VergèsDalam pengadilan Khieu Samphan pada 2011Lahir(1925-03-05)5 Maret 1925Ubon Ratchathani, Kerajaan Rattanakosin, Siam (sekarang Thailand)Meninggal15 Agustus 2013(2013-08-15) (umur 88)Paris, PrancisKebangsaanPrancis dan AljazairPendidikanGelar hukum Universitas ParisPekerjaanPengacaraDikenal atasPengacara yang mewakili para penjahat perang terkenal[1]Suami/istriDjamila BouhiredAnakJacques-Loys Vergès (1951), Meriem Vergès (1967), Liess Vergès (1969)Orang tuaRaymond...

 

Maiko Haaaan!!!

2007 Japanese filmMaiko Haaaan!!!Directed byNobuo MizutaWritten byKankuro KudoStarringSadao AbeShinichi TsutsumiKou ShibasakiKotomi KyonoCinematographyOsamu FujiishiMusic byTarō IwashiroDistributed byTohoRelease date June 16, 2007 (2007-06-16) Running time120 minutesCountryJapanLanguageJapanese Maiko Haaaan!!! (舞妓Haaaan!!!) is a Japanese comedy film released in 2007.[1][2][3] Hitoshi Ueki made his final film appearance in the film.[4] Plot K...

Lauri Törni

Finnish military officer in the Finnish Army, Waffen-SS, and U.S. Army Lauri Törni       (Larry Thorne)[nb 1]Thorne in the U.S. Army uniform in the 1960sBirth nameLauri Allan TörniOther name(s)Larry Alan Thorne, Larry Laine, Auli Haapalainen, Eino Mörsky, Martti Ludvig NikkanenNickname(s)Lasse, LaraBorn(1919-05-28)28 May 1919Viipuri, FinlandDied18 October 1965(1965-10-18) (aged 46)Phước Sơn District, Quảng Nam Province, South Vietnam ...

 

Pakuwon Jati

PT Pakuwon Jati TbkLogo korporat. Pakuwon Group memiliki logo terpisah.JenisPerusahaan publikKode emitenIDX: PWONIndustriPropertiDidirikan20 September 1982; 41 tahun lalu (1982-09-20)PendiriAlexander TedjaKantorpusatPakuwon City MallSurabaya, Jawa TimurIndonesiaWilayah operasiGerbangkertosusila, Jabodetabek, Kartamantul dan Solo RayaTokohkunciAlexander Steven Ridwan Suhendra[1](Direktur Utama)Alexander Tedja[2](Komisaris Utama)ProdukPerumahanPerkantoranPusat perbelanjaanA...

 

Shehu Shagari

Shehu ShagariShagari pada tahun 1980 Presiden NigeriaMasa jabatan1 Oktober 1979 – 31 Desember 1983Wakil PresidenAlex Ekwueme PendahuluOlusegun Obasanjo sebagai Kepala Negara MiliterPenggantiMuhammadu Buhari sebagai Kepala Negara Militer Informasi pribadiLahir(1925-02-25)25 Februari 1925Shagari, Negara Bagian Sokoto, Protektorat NigeriaMeninggal28 Desember 2018(2018-12-28) (umur 93)Abuja, NigeriaPartai politikPartai Nasional NigeriaAnakMuhammad Bala Shagari Aminu Shehu ShagariK...

Lapangan Olimpiade Francis

Lapangan Francis Informasi stadionPemilikUniversitas Washington di St. LouisOperatorUniversitas Washington di St. LouisLokasiLokasiSt. Louis, MissouriKonstruksiMulai pembangunan1903Dibuka1904ArsitekCope and StewardsonData teknisPermukaanRumput sintetisKapasitas3.30019.000 (sebelum direnovasi)Situs webbearsports.wustl.edu/facilities/francis-olympic-fieldPemakaiWashington University Bears (NCAA) (1905–sekarang)St. Louis Stars (NASL) (1975–77)Sunting kotak info • L • BBantuan p...

 

Yeongsanjae

Yeongsanjae adalah upacara ritual agama Buddha yang dilaksanakan di Kuil Bongwon, Seoul, Korea Selatan.[1] Upacara dalam kepercayaan Buddhisme ini dimaksudkan untuk memberi persembahan kepada Buddha agar ia menuntun manusia, baik yang hidup dan yang sudah tiada menuju kedamaian dan pencerahan.[2] Upacara ini diadakan dengan ritual bompae yakni melantunkan sutra Buddha, dilanjutkan dengan menarikan tarian ritual Nabichum, Barachum, Beobgochum dan Tajuchum.[3] Upacara in...

 

趙家驤

追晉陸軍二級上將趙家驤將軍个人资料出生1910年 大清河南省衛輝府汲縣逝世1958年8月23日(1958歲—08—23)（47—48歲） † 中華民國福建省金門縣国籍 中華民國政党 中國國民黨获奖 青天白日勳章（追贈）军事背景效忠 中華民國服役 國民革命軍 中華民國陸軍服役时间1924年－1958年军衔 二級上將 （追晉）部队四十七師指挥東北剿匪總司令部參謀長陸軍�...

Emily Blunt

British actress (born 1983) Emily BluntBlunt in 2019BornEmily Olivia Laura Blunt (1983-02-23) 23 February 1983 (age 41)London, EnglandCitizenshipUnited KingdomUnited StatesOccupationActressYears active2001–presentWorksFull listSpouse John Krasinski ​(m. 2010)​Children2AwardsFull list Emily Olivia Laura Blunt (born 23 February 1983) is a British actress. She is the recipient of several accolades, including a Golden Globe Award and two Screen Actors Guil...

 

Damar Wulan

Damar WulanDamar Wulan, Wayang Klitik dari Jawa Timur.Dongeng rakyatNamaDamar WulanJuga dikenal sebagaiDamarwulanDataPengelompokanTokohMitologiHinduNegaraIndonesiaKawasanJawa Timur Damar Wulan (sering juga ditulis Damarwulan) adalah seorang tokoh legenda cerita rakyat Jawa. Kisah Damar Wulan cukup populer di tengah masyarakat dan banyak terdapat versi lakon, sendratari ataupun cerita tertulis yang telah dibuat mengenainya.[1][2][3] Umumnya, kisah-kisah tersebut adalah ...

 

Federal prosecution of Donald Trump (election obstruction case)

This article is about 2020 election obstruction prosecution. For other prosecutions of Donald Trump, see Indictments against Donald Trump. Prosecution for obstruction of election proceedings United States v. TrumpSeal of the U.S. District Court for the District of ColumbiaCourtUnited States District Court for the District of ColumbiaFull case nameUnited States of America v. Donald J. Trump Docket nos.1:23-cr-00257-TSCChargeConspiracy to defraud the United StatesConspiracy to obstruct an offic...

Pierre Webó

Cameroonian footballer and manager Pierre Webó Webó playing for Fenerbahçe in 2013Personal informationFull name Pierre Achille Webó Kouamo[1][2]Date of birth (1982-01-20) 20 January 1982 (age 42)[2]Place of birth Bafoussam, Cameroon[2]Height 1.80 m (5 ft 11 in)[2]Position(s) StrikerTeam informationCurrent team İstanbul Başakşehir (assistant)Youth career KouogatSenior career*Years Team Apps (Gls)1999–2000 Real Banjul 2000–2...

 

Nabil Maâloul

Questa voce sugli argomenti allenatori di calcio tunisini e calciatori tunisini è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Nabil Maâloul Maâloul nel 2018 Nazionalità  Tunisia Calcio Ruolo Allenatore (ex centrocampista) Termine carriera 2000 - giocatore CarrieraGiovanili 197?-1980 EspéranceSquadre di club1 1981-1989 Espérance? (?)1989-1991 Hannover 9628 (2)1991-1994 Es...

 

قالب:مصطلحات التصوف

عنتمصطلحات علم التصوفالمتصوفة مريد سالك ولي شيخ مقدم مرابط فقير الواصل درويش بير حزاب باش حزاب أهل الخطوة إنسان كامل الصديق رباني المقرب مدقق متحقق بالحق والخلق المراتب الصوفية قطب أبدال المراتب السبعة المفاهيم النفس القلب الران الروح العقل الصدر الحالات الروحية الحال ا...

Cekakak punggung-merah

Udang punggung-merah Status konservasi Risiko Rendah  (IUCN 3.1) Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Animalia Filum: Chordata Kelas: Aves Ordo: Coraciiformes Famili: Alcedinidae Genus: Ceyx Spesies: C. rufidorsa Nama binomial Ceyx rufidorsaStrickland, 1847 Udang punggung-merah (bahasa Latin = Ceyx rufidorsa) adalah spesies burung cekakak dari keluarga Alcedinidae, dari genus Ceyx. Burung ini merupakan jenis burung pemakan ikan, laba-laba, serangga yang memiliki habitat di hutan primer, hu...

 

Three Links

Chinese 1979 foreign policy proposal The Three Links or Three Linkages (Chinese: 三通; pinyin: sān tōng) was a 1979 proposal from the National People's Congress of the People's Republic of China (PRC) to open up postal (simplified Chinese: 通邮; traditional Chinese: 通郵; pinyin: tōng yóu), transportation (especially airline) (通航; tōng háng), and trade (通商; tōng shāng) links between Mainland China and Taiwan,[1] with the goal of unifying Mainl...

 

乔冠华

乔冠华 中华人民共和国外交部部长 中国人民对外友好协会顾问 任期1974年11月—1976年12月总理周恩来 → 华国锋前任姬鹏飞继任黄华 个人资料性别男出生(1913-03-28)1913年3月28日 中華民國江蘇省盐城县逝世1983年9月22日(1983歲—09—22)（70歲） 中华人民共和国北京市籍贯江蘇鹽城国籍 中华人民共和国政党 中国共产党配偶明仁（1940年病逝） 龚澎（1970年病逝） 章含�...

Suhrkamp Verlag

Suhrkamp VerlagLogo Stato Germania Fondazione1950 a Francoforte sul Meno Fondata daPeter Suhrkamp Sede principaleBerlino SettoreEditoria Sito webwww.suhrkamp.de/ Modifica dati su Wikidata · Manuale La Suhrkamp Verlag è una casa editrice tedesca fondata nel 1950 e generalmente riconosciuta come una delle principali in Europa. Fondata nel 1950 a Francoforte, dal gennaio 2010 la sede della società si è trasferita a Berlino. Indice 1 Storia 2 Autori non tedeschi 3 Traduzioni dal...

 

Corrente ascensionale

Questa voce o sezione sull'argomento Meteorologia non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Una corrente ascensionale è formata da una massa d'aria che sale di quota. Indice 1 Descrizione 1.1 Principi 2 Voci correlate 3 Altri progetti 4 Collegamenti esterni Descrizione In questo esempio una massa d...