Jerzy Żurawlew

Jerzy Żurawlew
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 grudnia 1886
Rostów nad Donem

Data i miejsce śmierci

3 października 1980
Warszawa

Zawód, zajęcie

muzyk, profesor

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal 10-lecia Polski Ludowej Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Tablica pamiątkowa przy ul. Mazowieckiej 3/5 w Warszawie
Grób Jerzego Żurawlewa i jego żony Anny na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Jerzy Żurawlew (ur. 25 grudnia 1886[1][2] w Rostowie nad Donem, zm. 3 października 1980 w Warszawie) – polski pianista, kompozytor, profesor, a później rektor Konserwatorium Warszawskiego. Inicjator Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina i jego wielokrotny juror.

Życiorys

Urodził się w ziemiańskiej rodzinie Stanisława[3] i Marii z domu Jakubowskiej[4]. Jego ojciec był Rosjaninem, matka zaś Polką. Gry na fortepianie od 5 roku życia uczyła go matka[5]. Od 1892 lekcje gry na fortepianie pobierał u Władysława Sayer-Waszkiewicza[4][6]. Mając 8 lat wystąpił w Moskwie przed Ignacym Janem Paderewskim, który przebywał w Rosji na tournée. Po maturze, w latach 1907–1913 studiował w Instytucie Muzyki w Warszawie u wybitnego polskiego chopinisty Aleksandra Michałowskiego[6]. Studia ukończył z wyróżnieniem, zostając jednocześnie profesorem tej uczelni (prowadził klasę fortepianu). Koncertował będąc jeszcze studentem (zadebiutował publicznie w 1910 w Warszawie Koncertem fortepianowym Es-dur Ferenca Liszta[5]), cieszył się opinią pianisty znakomicie interpretującego dzieła Liszta. Świetnie zapowiadającą się karierę przerwała I wojna światowa. W tym czasie poznał swoją pierwszą żonę Zofię, malarkę.

W 1916 założył szkołę muzyczną w Mińsku Litewskim. Po rewolucji 1917 osiadł w Warszawie. W 1920 współorganizował szkołę muzyczną im. A. Michałowskiego w Białymstoku[4]. W latach 1923–1939 pracował w Wyższej Szkole Muzycznej im. F. Chopina przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym[7]. W tym czasie na krótko wrócił do działalności koncertowej. Dzięki wytrwałym staraniom Żurawlewa i finansowym wsparciu jego przyjaciela, przedsiębiorcy i miłośnika muzyki Henryka Rewkiewicza[8][9], w 1927 roku odbył się w Warszawie I Międzynarodowy Konkurs Chopinowski dla Pianistów.

Podczas II wojny światowej przebywał w Warszawie, gdzie występował w kawiarniach (m.in. w kawiarni Lardellego), także z towarzyszeniem orkiestry, oraz udzielał lekcji gry na fortepianie[10]. Upadek powstania warszawskiego przyniósł dramatyczne wydarzenia w życiu Żurawlewa, razem z żoną znalazł się w obozie w Pruszkowie. Następnie osiedlił się w Bochni, gdzie jego żona zmarła. W Bochni ożenił się ponownie, ze swoją byłą uczennicą Anną Gerstin. Założona w 1944 przez niego w tym mieście Szkoła Muzyczna I stopnia od 1987 nosi jego imię[4].

We wrześniu 1945 Żurawlewowie przenieśli się do Gliwic, gdzie oboje pracowali w Instytucie Muzycznym im. Ignacego J. Paderewskiego. Jerzy Żurawlew wyjechał do Łagowa Lubuskiego, gdzie w 1949 roku odbyły się obowiązkowe dla polskiej ekipy pianistów przygotowania i przesłuchania przed pierwszym po wojnie, IV Konkursem Chopinowskim. Następnie w reaktywowanym Konserwatorium Warszawskim profesor objął stanowisko rektora. Żona Anna dołączyła do niego po roku.

Zasługi Żurawlewa dla Konkursu Chopinowskiego zostały w 1950 nagrodzone Państwową Nagrodą Artystyczną I stopnia (zespołową) w dziale muzyki za przygotowanie kandydatów do IV Międzynarodowego Konkursu im. Chopina[11]. Był honorowym członkiem jury, relacjonował wydarzenia z konkursu w radiu.

Zmarł w Warszawie, w czasie kiedy odbywał się X Konkurs Chopinowski. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 1-1-27)[12].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

  • Tablica pamiątkowa przy ul. Mazowieckiej 3/5 w Warszawie odsłonięta w październiku 1982[15].

Przypisy

  1. Data urodzenia umieszczona na nagrobku.
  2. Wg archiwum szkoły w Gliwicach i Małej Encyklopedii Muzyki PWN urodził się 21 stycznia 1887.
  3. a b M.P. z 1955 r. nr 64, poz. 762 „za wybitne osiągnięcia artystyczne i zasługi w zorganizowaniu V Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina”.
  4. a b c d Żurawlew, Jerzy [online], Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2024-08-14] (pol.).
  5. a b Jerzy Żurawlew – Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st. w Gliwicach [online] [dostęp 2024-08-14] (pol.).
  6. a b Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [online], chopin.nifc.pl [dostęp 2024-08-14].
  7. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1034. ISBN 83-01-08836-2.
  8. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [online], chopin.nifc.pl [dostęp 2021-09-30].
  9. Archiwum Historii Mówionej - Halina Włodarczyk [online], www.1944.pl [dostęp 2021-09-30] (pol.).
  10. a b Jerzy Żurawlew, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-08-14].
  11. Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 1, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-14]. 
  12. Cmentarz Stare Powązki: Jerzy Żurawlew, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-06-26].
  13. M.P. z 1932 r. nr 71, poz. 96 „za zasługi na polu propagandy muzyki polskiej zagranicą”.
  14. M.P. z 1955 r. nr 104, poz. 1411 - Uchwała Rady Państwa z dnia 25 marca 1955 r. nr 0/431 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  15. Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 174. ISBN 83-912463-4-5.