Jatrofa

Jatrofa
Ilustracja
Jatropha podagrica
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

wilczomleczowate

Rodzaj

jatrofa

Nazwa systematyczna
Jatropha Linnaeus
Sp. Pl. 1006. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

J. gossypiifolia L.[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Jatrofa[5], jatropa[6] (Jatropha L.) – rodzaj roślin z rodziny wilczomleczowatych. Obejmuje co najmniej 175 gatunków[7]. Większość z nich rośnie na kontynentach amerykańskich – od południowej części USA poprzez Amerykę Środkową po Południową. Około 70 gatunków rośnie dziko w Afryce. Liczne gatunki z tego rodzaju zostały szeroko rozprzestrzenione w strefie międzyzwrotnikowej[8][9]. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne (zwłaszcza J. integerrima, J. multifida, J. podagrica, J. curcas, J. gossypiifolia). Jatrofa przeczyszczająca jest szeroko uprawiana dla nasion, z których wytwarza się biodiesel, a poza tym są one spożywane po upieczeniu. Ten gatunek i liczne pozostałe są wykorzystywane lub badane pod kątem wykorzystania w lecznictwie[9].

Morfologia

Pokrój
Rośliny zielne, półkrzewy, krzewy i drzewa. Pędy pokryte są włoskami nierozgałęzionymi, czasem gruczołowatymi lub są nagie. Zawierają sok mleczny bezbarwny, biały, żółty lub czerwony[9].
Liście
Skrętoległe, wsparte całobrzegimi lub szczeciniastymi przylistkami. Blaszka pojedyncza, wcinana lub podzielona, zwykle dłoniasto, rzadziej pierzaście[8][9].
Kwiaty
Pojedyncze lub częściej zebrane w szczytowe lub kątowe kwiatostany wierzchotkowate lub w pęczkach, z kwiatami męskimi na skraju i żeńskimi w centrum kwiatostanu. Kwiaty z kielichem składającym się z 5 działek, wolnych lub zrośniętych do połowy. Korona składa się z 5 płatków wolnych lub zrośniętych w różnym stopniu, barwy zielonkawej, białej, żółtawej, pomarańczowej, różowej, czerwonej do fioletowej, także kwiaty dwukolorowe. W kwiatach męskich znajdują się miodniki oraz 8 lub 10 pręcików w dwóch okółkach. Kwiaty żeńskie zawierają czasem prątniczki i zawsze zalążnię z 1 do 3 owocolistków z analogiczną liczbą szyjek słupka, na szczycie zwykle dwudzielnych[9].
Owoce
Mięsiste torebki zawierające kulistawe lub eliptyczne nasiona, czasem z osnówką[9].

Systematyka

Jatropha cathartica
Jatropha curcas
Jatropha gossipifolia
Jatropha integerrima
Jatropha macophylla
Jatropha multifida

W obrębie rodziny wilczomleczowatych rodzaj należy do podrodziny Crotonoideae i plemienia Jatropheae[4].

Wykaz gatunków[7]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-20] (ang.).
  3. ↑ a b Jatropha. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2017-02-20].
  4. ↑ a b Genus: Jatropha L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2017-02-20].
  5. ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989, s. 129–130. ISBN 83-09-00256-4.
  6. ↑ Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 104.
  7. ↑ a b Jatropha L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-07].
  8. ↑ a b Bingtao Li, Michael G. Gilbert: Jatropha Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-20].
  9. ↑ a b c d e f Bijan Dehgan: Jatropha Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-20].