Janusz Wiśniowiecki (ur. czerwiec 1599[1] zm. 9 listopada 1636) – książę, koniuszy wielki koronny w latach 1633-1636[2], starosta krzemieniecki w latach 1627-1636[3].
Najstarszy syn Konstantego Wiśniowieckiego i jego pierwszej żony Anny Zahorowskiej.
Był starannie wykształcony, także za granicą, gdzie najdłużej przebywał we Włoszech. W trakcie zagranicznych wojaży brał również udział w kampaniach militarnych. Przez pewien czas służył w armii księcia sabaudzkiego Karola Emanuela I. Podczas swojej drugiej podróży na Zachód przystąpił do armii hiszpańskiej Ambrosio Spinoli, pod którego rozkazami brał udział w zwycięskim dla Hiszpanów oblężeniu Bredy (1624–1625)[4].
Także w kraju Janusz Wiśniowiecki interesował się sprawami militarnymi, kilkukrotnie brał udział w walkach z Tatarami, dowodząc własnymi wojskami. Wielokrotnie wybierany posłem z sejmiku łuckiego, należał do stronnictwa "zamoyszczyków" – przyjaźnił się z podkanclerzem Tomaszem Zamoyskim[4]. Do znaczenia doszedł po śmierci Jerzego Zbaraskiego (1631), ostatniego przedstawiciela tego rodu, po którym Janusz odziedziczył wraz z siostrą Heleną znaczne dobra na Wołyniu, ze Zbarażem na czele. Majętności te pozwoliły mu na wystawne życie, choć wkrótce obciążył je znacznymi długami. W odróżnieniu od innych przedstawicieli swego rodu był człowiekiem ugodowym i spokojnym. Cenił wysoką kulturę, której był hojnym mecenasem. Jego protegowanym był poeta Samuel Twardowski, który wydawał dzięki Januszowi swe dzieła, a w testamencie otrzymał od księcia wieś Zarubińce[4].
19 września 1627 roku wziął w Wilnie ślub z Katarzyną Eugenią Tyszkiewicz, z którą doczekał się dwóch synów: Dymitra Jerzego Wiśniowieckiego i Konstantego Krzysztofa Wiśniowieckiego.
Podpisał pacta conventa Władysława IV Wazy w 1632 roku[5].
Poseł na sejmy ekstraordynaryjne 1634 i 1635 roku[6].
Książę nie był dobrego zdrowia, choć nie wiadomo dokładnie na jakie konkretnie dolegliwości cierpiał. Zmarł 9 listopada 1636 pozostawiając spore długi. Po jego śmierci Samuel Twardowski napisał o nim panegiryk Książę Wiśniowiecki Janusz[7].
Przypisy
- ↑ Zapiska Janusza Wiśniowieckiego, Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Archiwum Radziwiłłów, Dz. XV, 276 s. 35.
- ↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 213.
- ↑ Urzędnicy wołyńscy XIV-XVIII w". Oprac. Marian Wolski, Kórnik 2007, s. 184.
- ↑ a b c Ilona Czamańska: Wiśniowieccy. Monografia rodu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 232–237. ISBN 83-7177-229-7.
- ↑ Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey, miedzy Warszawą a Wolą, Przez opisane Artykuły, do samego tylko Aktu Elekcyey należące, vchwalony y postanowiony. Roku Pańskiego, M. DC. XXXII. Dnia 27. Września, s. 16.
- ↑ Przemysław Paradowski, W obliczu "nagłych potrzeb Rzeczypospolitej". Sejmy ekstraordynaryjne za panowania Władysława IV Wazy, Toruń 2005, s. 260.
- ↑ Wydanie krytyczne w oprac. Romana Krzywego: Warszawa, 2014
Literatura
