Jan Kantakuzen (grec. Ἰωάννης Καντακουζηνός) (zm. po 1186) – bizantyński arystokrata i wojskowy, cezar.

Był jedną z ofiar terroru rozpętanego przez Andronika I Komnena (został w 1183 oślepiony). Po dojściu do władzy Izaaka II Angelosa stał się jego zwolennikiem i otrzymał tytuł cezara. W 1186 był dowódcą wyprawy przeciw zbuntowanym Bułgarom. Jego żoną była Irena Angelos, siostra Izaaka II Angelosa i Aleksego III Angelosa. Jego synem był Michał Kantakuzen.

• Oktawiusz Jurewicz, Andronikos I Komnenos, Warszawa: PWN 1962, s. 60.
• Charles M. Brand, Byzantium confronts the West, 1180–1204, Cambridge, Mass.: Harvard University Press. 1968.
• Donald M. Nicol, The Byzantine Family of Kantakouzenos (Cantacuzenus), ca 1100–1460: a genealogical and prosopographical study, Washington DC: Dumbarton Oaks 1968.