Jan Grabowski (historyk)

Jan Grabowski
Ilustracja
J. Grabowski, Uniwersytet Ottawy, 2018
Państwo działania

Polska
Kanada

Data i miejsce urodzenia

24 czerwca 1962
Warszawa

Full Professor
Specjalność: stosunki polsko-żydowskie, historia Holocaustu, historia Kanady
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1994
Uniwersytet Montrealski

nauczyciel akademicki
uniwersytet

Wydział Historii Uniwersytetu w Ottawie

Okres zatrudn.

od 1994

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
J. Grabowski, 29. Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie, 2019

Jan Zbigniew Grabowski (ur. 24 czerwca 1962 w Warszawie)[1] – polsko-kanadyjski historyk specjalizujący się w badaniach nad Holocaustem, profesor na Uniwersytecie Ottawy, współzałożyciel Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, członek Royal Society of Canada.

Życiorys

Jest synem Zbigniewa Grabowskiego, profesora chemii, laureata nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jego ojciec pochodził ze zasymilowanej rodziny żydowskiej, ocalał z Holocaustu[2]. Jego babka Joanna Grabowska była rzeźbiarką, jedną z pierwszych studentek na ASP w Krakowie.

Jan Grabowski w 1986 ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Stopień naukowy doktora uzyskał w 1994 na Wydziale Historii Uniwersytetu Montrealskiego. Od tego czasu jest zatrudniony na Wydziale Historii Uniwersytetu w Ottawie na stanowisku profesora (Full Professor)[3]. Był jednym z członków założycieli Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN[4]. W 2020 został członkiem Royal Society of Canada[5].

Specjalizuje się w badaniach nad Holocaustem. W swojej pracy podejmuje m.in. temat roli Polaków w Zagładzie Żydów w czasie II wojny światowej[6]. W Polsce posiada uprawnienia ekwiwalentne do statusu doktora habilitowanego[7].

Publikacje

  • Historia Kanady, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001, 320 ss. ISBN 978-83-7255-044-6.
  • „Ja tego Żyda znam!” Szantażowanie Żydów w Warszawie 1939-1943, Warszawa 2004. ISBN 83-7388058-5.
  • Dzienniki Franciszka Wyszyńskiego 1941-1944, Warszawa 2007, 550 ss. (współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ISBN 978-83-86156-29-0.
  • ’Je le connais, c’est un Juif!’ Varsovie 1939-1943. Le chantage contre les Juifs, éditions Calmann-Lévy, Paris, 2008. 176 ss. ISBN 978-2702138878.
  • Edward Kubalski, „Niemcy w Krakowie. Dziennik 1 IX 1939 – 18 I 1945”, Kraków 2010 (redakcja i opracowanie: Jan Grabowski, współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ISBN 978-83-61978-36-7.
  • Rescue for Money: ‘Paid Helpers’ in Poland, 1939–1945, Search and Research Series, Jad Waszem – The International Institute for Holocaust Research, Jerusalem, 2008, ISBN 978-965-308-325-7.
  • Żydów łamiących prawo należy karać śmiercią! „Przestępczość” Żydów w okupowanej Warszawie, 1939–1942, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2010, 211 ss. (współautor: Barbara Engelking) ISBN 978-83-926831-7-9.
  • Judenjagd. Polowanie na Żydów, 1942-1945. Studium dziejów pewnego powiatu, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2011, 282 ss. ISBN 978-83-932202-0-5. Autor przedstawił po raz pierwszy hipotezę, że w czasie okupacji Polacy przyczynili się pośrednio lub bezpośrednio do śmierci co najmniej 200 tys. Żydów, którzy po rozpoczęciu Zagłady ukrywali się poza gettami. Ten element zwrócił uwagę mediów[8][9][10][11][12][13][14]. Do zawartych w książce hipotez odnosili się badacze m.in.: Bogdan Musiał w sposób krytyczny[15] oraz Jan Tomasz Gross w sposób afirmatywny[16].
  • Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec Zagłady, 1942-1945, Warszawa, 2011, 532 ss. (współautor: Barbara Engelking) ISBN 978-83-932202-4-3.
  • Hunt for the Jews: Betrayal and Murder in German-Occupied Poland, Indiana University Press, 2013, 312 pp., ISBN 978-02-53010-74-2.
  • Aaron Elster, Ocalony z Zagłady. Wspomnienia chłopca z Sokołowa Podlaskiego, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 139 ss. (współredaktor nauk.: Barbara Engelking) ISBN 978-83-63444-31-0.
  • Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 629 ss. (red. nauk. z Dariuszem Libionką) ISBN 978-83-63444-35-8.
  • Ostatni Żyd z Węgrowa (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą, Warszawa 2015, 219 ss. ISBN 978-83-63444-41-9.
  • ציד היהודים; בגידה ורצח בפולין בימי הכיבוש הגרמני. Jad Waszem, Jerusalem, 2016. ISBN 978-965-308-531-2.
  • Szczęście posiadać dom pod ziemią... (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2016, 215 ss. ISBN 978-83-63444-44-0.
  • Buried Words: The Diary of Molly Applebaum, Azrieli Foundation, Toronto, 2017. (Edited, annotated and forwarded). ISBN 978-1-988065-12-0.
  • Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (2 tomy, red. nauk. wspólnie z Barbarą Engelking), Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2018. Filomena Leszczyńska, wspierana przez Fundację Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom, pozwała J. Grabowskiego oraz B. Engelking o zniesławienie jej stryja Edwarda Malinowskiego. B. Engelking potwierdziła, że we wsi Malinowo (powiat bielski)[17] mieszkało dwóch E. Malinowskich, co mogło prowadzić do pomyłki, jednak sąd II instancji oddalił powództwo Leszczyńskiej z uzasadnieniem, iż „ingerencja w badania naukowe nie jest zadaniem dla sądów”[18]. Książka została skrytykowana przez historyków IPN.
  • Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020, 432 ss. ISBN 978-83-8049-986-7.
  • Polacy, nic się nie stało! Polemiki z Zagładą w tle, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2021, ISBN 978-83-7866-283-9.
  • Wybielanie: Polska wobec Zagłady Żydów, Wydawnictwo Vis-á-vis Etiuda, Kraków 2024, ISBN 978-83-7998-533-3. Tytuł oryginału Whitewash:Poland and the Jews.

Krytyka

  • W czerwcu 2017 Fundacja Reduta Dobrego Imienia opublikowała list otwarty, kwestionujący zasadność tez J. Grabowskiego i zarzucający mu m.in. „fałszowanie historii Polski”. List podpisało 138 naukowców[19][20][21]. W odpowiedzi Grabowski wytoczył proces FRDI[21][22].

Przypisy

  1. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2021-11-26].
  2. ↑ עופר אדרת, שכנים רעים: מעורבותה של האוכלוסייה הפולנית בהסגרה וברצח של היהודים שביקשו את עזרתם, „הארץ”, 2 lutego 2017 [dostęp 2017-05-25] (hebr.). [pol. Ofer Aderet, Źli sąsiedzi: zaangażowanie ludności polskiej w ekstradycję i mordowanie Żydów, którzy szukali pomocy, „Ha-Arec”].
  3. ↑ Jan Grabowski. uottawa.ca. [dostęp 2020-11-13].
  4. ↑ Jan Grabowski. conciliumcivitas.pl. [dostęp 2021-07-06].
  5. ↑ Meet uOttawa’s new Fellows and members of the Royal Society of Canada. uottawa.ca. [dostęp 2020-11-13].
  6. ↑ Alfabet Buntu: Jan Grabowski. Archiwum Osiatyńskiego, 22 stycznia 2019. [dostęp 2020-05-14].
  7. ↑ W 2006 recenzował rozprawę doktorską w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a w 2015 recenzował rozprawę doktorską na Uniwersytecie Warszawskim. Zob. Prof. Jan Grabowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-10-13].
  8. ↑ Jan Grabowski: Bicie głową w mur | JEWISH.PL [online], jewish.pl [dostęp 2021-04-17] (pol.).
  9. ↑ AP Explains: How historic wounds fuel Polish-Israel dispute [online], AP NEWS, 23 kwietnia 2021 [dostęp 2021-07-06] (ang.).
  10. ↑ ‘Orgy of murder’: The Poles who ‘hunted’ Jews and turned them over to the Nazis – World News – Haaretz.com [online], haaretz.com [dostęp 2021-04-17] (ang.).
  11. ↑ Complicity of Poles in the deaths of Jews is highly underestimated, scholars say | The Times of Israel [online], timesofisrael.com [dostęp 2021-04-17] (ang.).
  12. ↑ Teraz już 200 tysięcy! Kto da więcej? Pogoń za jak największym horrorem [online], wpolityce.pl [dostęp 2021-04-17].
  13. ↑ Pogruchotana pamięć o Zagładzie – Plus Minus – rp.pl [online], rp.pl [dostęp 2021-04-17] (pol.).
  14. ↑ Piotr Legutko: Terapia szokowa. O publikacjach oskarżających Polaków o współudział w Holokauście mówi Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN. ipn.gov.pl. [dostęp 2021-07-06].
  15. ↑ Bogdan Musiał, Judenjagd - „umiejętne działanie” czy zbrodnicza perfidia?, „Dzieje Najnowsze”, 43 (z. 2), 2011.
  16. ↑ Historian May Face Charges in Poland for Writing That Poles Killed Jews in World War II, „Haaretz” [dostęp 2023-06-09] (ang.).
  17. ↑ [toc!/4/2/1:0) Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski]. [dostęp 2023-09-13]. (pol.).
  18. ↑ Sąd: Engelking i Grabowski nie muszą przepraszać za wyniki badań nad Zagładą [online], oko.press [dostęp 2021-09-25] (pol.).
  19. ↑ RDI wydaje oświadczenie w sprawie działalności Jana Grabowskiego [online], Fundacja Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom [dostęp 2020-05-11].
  20. ↑ Reduta Dobrego Imienia zaprzecza tezom Jana Grabowskiego [online], anti-defamation.pl, 7 czerwca 2017 [dostęp 2023-05-22].
  21. ↑ a b Prof. Jan Grabowski pozywa Redutę Dobrego Imienia. wyborcza.pl, 2018-11-16. [dostęp 2022-01-13].
  22. ↑ Rozprawa w procesie, który prof. J. Grabowski wytoczył RDI – odwołana | dzieje.pl – Historia Polski [online], dzieje.pl [dostęp 2021-09-25] (pol.).

Bibliografia

  • Biogram prof. Jana Grabowskiego w książce: Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939-1950, red. J. Grabowski, D. Libionka, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014. ISBN 978-83-63444-35-8, s. 627.

Linki zewnętrzne