Język ujgurski

Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język ujgurski (zwany też językiem nowoujgurskim) – język z rodziny języków tureckich używany przez 10,4 mln Ujgurów, głównie w Regionie Autonomicznym Sinciang w zachodnich Chinach, a także w południowo-wschodnim Kazachstanie. W Regionie Autonomicznym Sinciang ma status języka urzędowego. Do zapisu języka ujgurskiego używa się obecnie pisma arabskiego w redakcji perskiej, przy czym samogłoski obowiązkowo oznacza się specjalnymi znakami diakrytycznymi.

Do XVIII w. zapisywany był pismem ujgurskim^[2], abdżadem zapisywanym pionowo^[3]. W krajach byłego ZSRR spotykany jest zapis cyrylicki, a w Turcji używa się zapisu łacińskiego, wzorowanego na ortografii tureckiej^[2].

Podobnie jak w wielu innych językach tureckich, w języku ujgurskim występuje harmonia wokaliczna. Jest to też język aglutynacyjny, nie ma w nim klas rzeczownika ani rodzaju gramatycznego, a szyk zdania przybiera postać SOV.

Jest blisko spokrewniony z językiem uzbeckim^[2].

Alfabet

Alfabet używany w Azji Środkowej

Osobny artykuł: Cyrylica ujgurska.

Projekt alfabetu ujgurskiego opartego na cyrylicy sporządził A.Sz. Szamiewoj w 1946 r., a 4 lutego 1947 r. projekt ten zatwierdziło Prezydium Rady Najwyższej Kazachskiej SRR. W skład alfabetu weszły 33 litery rosyjskiego alfabetu, a także 8 dodatkowych (Қ қ, Ң ң, Ғ ғ, Ү ү, Җ җ, Ө ө, Ә ә, Һ һ), które umiejscowiono na końcu alfabetu po literze Я я. W 1960 r. kolejność liter w alfabecie została zmieniona i przyjął on następującą postać^[4]:

А а	Б б	В в	Г г	Ғ ғ	Д д	Е е	Һ һ	Ә ә	Ж ж
Җ җ	З з	И и	Й й	К к	Қ қ	Л л	М м	Н н	Ң ң
О о	Ө ө	П п	Р р	С с	Т т	У у	Ү ү	Ф ф	Х х
Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ	Ъ ъ	Ы ы	Ь ь	Э э	Ю ю	Я я

Alfabet używany w Chinach

Ujgurzy zamieszkujący w Chinach do zapisu języka ujgurskiego wykorzystują następujący alfabet oparty na arabskim^[5]:

ئا

ئه

ئو

ئۇ

ئۆ

ئۈ

ئې

ئى

Przypisy

↑ David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Uyghur, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Arik 2008 ↓, s. 145.
↑ BrianB. Cummings BrianB., Bibliophobia: The End and the Beginning of the Book, Oxford: Oxford University Press, 2022, s. 32, DOI: 10.1093/oso/9780192847317.001.0001, ISBN 978-0-19-284731-7, ISBN 978-0-19-193972-3, ISBN 978-0-19-266309-2, OCLC 1293987907 [dostęp 2023-09-22] (ang.).
↑ G. S. Sadwakasow. Ałfawit litieraturnogo jazyka sowietskich ujgurow. „Woprosy sowierszenstwowanija ałfawitow tiurkskich jazykow SSSR”, 1972. Nauka. (ros.).
↑ Uighur romanization. Institute of the Estonian Language, 23.09.2012. (ang.).

Zobacz galerię związaną z tematem: Język ujgurski

Bibliografia

KaganK. Arik KaganK., Central, Western, and Northern Asian Languages, [w:] PeterP. Austin (red.), One Thousand Languages: Living, Endangered, and Lost, Berkeley–Los Angeles: University of California Press, 2008, s. 136–153, ISBN 978-0-520-25560-9 (ang.).

Języki ałtajskie

turkijskie	ałtajski azerbejdżański baszkirski chakaski czuwaski dołgański gagauski jakucki karaczajsko-bałkarski karaimski karakałpacki kazachski kipczacki kirgiski krymczacki krymskotatarski kumycki nogajski osmański syberyjskotatarski tatarski tofa turecki turkmeński ujgurski urumski uzbecki
mongolskie	buriacki dagurski kałmucki kitański † mogolski mongolski mongolski klasyczny mongorski ojracki santyjski szera-jögurski
tunguskie	dżurdżeński † ewenkijski eweński mandżurski nanajski negidalski orocki oroczański orokański sybeński udehejski ulczyjski

Kontrola autorytatywna (język naturalny):

Encyklopedie internetowe:

Read other articles:

Bill Flores

Bill Flores William Hose Flores Sr. /ˈflɔːrɛz/ (lahir 25 Februari 1954)[1] adalah seorang politikus dan pengusaha Amerika Serikat yang menjadi anggota DPR sejak 2011.[2] Ia adalah anggota Partai Republik dan mantan kepala jabatan eksekutif Phoenix Exploration Company, sebuah perusahaan minyak dan gas alam. Referensi ^ Guide to the New Congress (PDF). CQ Roll Call. November 4, 2010. Diarsipkan dari versi asli (PDF) tanggal July 8, 2011. Diakses tanggal November 24, 2010....

Hamba-Hamba Allah

Hamba-Hamba AllahGenre Drama Religi PembuatSinemArtDitulis olehFaldin MarthaSkenarioFaldin MarthaSutradaraIsmail Sofyan SaniPemeran Opick Teddy Syah Dea Imut Haykal Kamil Stuart Febby Rastanty Tasha Khalida Joy Octaviano Zahwa Aqilah Rheina Ipeh Penggubah lagu temaOpick feat AmandaLagu pembukaHamba-Hamba Allah oleh Opick feat AmandaLagu penutupHamba-Hamba Allah oleh Opick feat AmandaPenata musikLaurensius StevenNegara asalIndonesiaBahasa asliBahasa IndonesiaJmlh. musim1Jmlh. episode23P...

Springfield, Illinois

Springfield, Illinois Kota Illinois State Capitol di Springfield, Illinois. Flag Seal Moto: Home of President Abraham Lincoln [1] Negara Amerika Serikat Negara bagian Illinois County Sangamon Elevasi 597 ft (182 m) Area 60,3 sq mi (156 km2) - land 54,0 sq mi (140 km2) - water 6,3 sq mi (16 km2), 10.45% Population 116,250 (2010) - metro 208.182 Density 2.064 / sq mi ...

Pidi Baiq

Pidi BaiqLahirPidi Baiq08 Agustus 1972 (umur 51)Bandung, Jawa Barat, IndonesiaKebangsaanIndonesiaNama lainSurayah / AyahPekerjaanSeniman multitalentaDikenal atasPenulis Novel Trilogi Dilan, serial Drunken dan Grup Band The Panas Dalam Pidi Baiq (lahir 8 Agustus 1972) adalah seniman multitalenta asal Indonesia. Dia adalah penulis novel dan buku, dosen, ilustrator, komikus, musisi dan pencipta lagu. Namanya mulai dikenal melalui grup band The Panas Dalam yang didirikan tahun 1995. Pi...

Munich derby

Football matches between FC Bayern Munich and TSV 1860 Munich Munich derbyDFB-Pokal Quarter-Final 2008 Bayern against 1860 in Allianz Arena 1860 Munich FC Bayern Other namesMünchner Stadtderby Münchner LokalderbyLocationMunich, GermanyTeamsBayern & 1860;Bayern II & 1860 IIFirst meetingBayern 3–0 1860[1](21 September 1902; 121 years ago (1902-09-21))Latest meetingBayern 1–0 1860(27 February 2008; 16 years ago (2008-02-27))Next meetingTB...

Stasiun Sugao

Stasiun Sugao菅尾駅Stasiun Sugao pada 2009LokasiJepangKoordinat33°00′52″N 131°37′00″E / 33.01444°N 131.61667°E / 33.01444; 131.61667Koordinat: 33°00′52″N 131°37′00″E / 33.01444°N 131.61667°E / 33.01444; 131.61667Operator JR KyushuJalur■ Jalur Utama HōhiLetak117.3 km dari KumamotoJumlah peron2 peron sampingKonstruksiJenis strukturAtas tanahInformasi lainStatusTanpa stafSitus webSitus web resmiSejarahDibuka27 Maret 19...

VIPS (South Korean restaurant)

South Korean restaurant chain For other uses, see VIPS (disambiguation). VIPSIndustryRestaurantFounded1997 (1997) in South KoreaHeadquartersSeoul, South KoreaNumber of locations112 stores (2015)Websiteivips.co.kr VIPS is a restaurant chain in South Korea owned by the CJ Foodville of CJ Group. History In South Korea The first store was opened in 1997 in Deungchon, Seoul.[citation needed] As of 2015, the chain had 112 branches in South Korea.[1] The number of stores, howeve...

Idham Chalid

Dr. (H.C.) K. H.Idham Chalid Wakil Perdana Menteri IndonesiaMasa jabatan24 Maret 1956 (1956-03-24) – 9 Juli 1959 (1959-07-9)PresidenSoekarnoPerdana MenteriAli SastroamidjojoDjoeanda KartawidjajaMenjabat bersama Daftar Mohamad Roem (1956–1957)Johannes Leimena (1957–1959)Hardi (1957–1959) PendahuluDjanoe IsmadiHarsono TjokroaminotoPenggantiJohannes LeimenaMasa jabatan24 Februari 1966 (1966-02-24) – 27 Maret 1966 (1966-03-27)Perdana MenteriSoekarno...

BuzzFeed

American internet media and news company BuzzFeed, Inc.Logo used since 2019FormerlyBuzzFeed Laboratories (2006–2016)Company typePublicTraded asNasdaq: BZFDISINUS12430A1025IndustryOnline mediaFoundedNovember 1, 2006; 17 years ago (2006-11-01)FoundersJonah PerettiJohn S. Johnson IIIHeadquartersNew York City, New York, U.S.Key peopleJonah Peretti (CEO)Dao Nguyen (publisher)ProductsEntertainmentNewsRevenue US$437 million (2022)[1]Number of employees1,368 (December...

Trevelin

Town in Chubut, ArgentinaTrevelin TrefelinTownA winter day in TrevelinTrevelinLocation of Trevelin in ArgentinaCoordinates: 43°5′S 71°28′W / 43.083°S 71.467°W / -43.083; -71.467Country ArgentinaProvince ChubutDepartmentFutaleufúElevation385 m (1,263 ft)Population (2011) • Total9,123Time zoneUTC−3 (ART)CPA baseU9203Dialing code+54 2945ClimateCsbWebsitewww.trevelin.gob.ar Trevelin (Spanish pronunciation: [tɾeˈβel...

Matthew Desmond

American sociologist Matthew DesmondDesmond at the 2023 National Book FestivalBorn1979 or 1980 (age 43–44)EducationArizona State University, Tempe (BS)University of Wisconsin, Madison (MA, PhD)AwardsPulitzer Prize for General Nonfiction (2017)Scientific careerFieldsSociologyInstitutionsPrinceton UniversityDoctoral advisorMustafa Emirbayer[1] Matthew Desmond is a sociologist and the Maurice P. During Professor of Sociology at Princeton University, where he is also th...

Lecco Calcio 1977-1978

Voce principale: Calcio Lecco 1912. Lecco CalcioStagione 1977-1978Sport calcio Squadra Lecco Allenatore Guido Capello poi Sergio Carpanesi Presidente Carlo Rizza Serie C8º posto nel girone A. Maggiori presenzeCampionato: Gustinetti (38) Miglior marcatoreCampionato: Galluzzo (13) StadioStadio Mario Rigamonti 1976-1977 1978-1979 Si invita a seguire il modello di voce Questa pagina raccoglie le informazioni riguardanti il Lecco Calcio nelle competizioni ufficiali della stagione 1977-1978....

Hughes Lake (California)

Lake in Lake Hughes, California Hughes LakeHughes LakeShow map of the Los Angeles metropolitan areaHughes LakeShow map of CaliforniaHughes LakeShow map of the United StatesLocationSierra Pelona Mountains,Angeles National Forest,Los Angeles County, CaliforniaCoordinates34°40′33″N 118°26′44″W / 34.675818°N 118.445638°W / 34.675818; -118.445638TypeSag pondBasin countriesUnited StatesSurface elevation3,192 ft (973 m)[1]SettlementsLake Hug...

M9 motorway (Scotland)

Motorway in Scotland This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (December 2011) (Learn how and when to remove this message) M9M9 highlighted in blueLooking north from junction 1Route informationMaintained by Transport ScotlandLength33.0 mi (53.1 km)Existed1968–presentHistoryOpened: 1970Completed: 1980Major junctionsSoutheast endNewbr...

Rowing at the 1948 Summer Olympics

Main article: Rowing at the Summer Olympics Rowingat the Games of the XIV OlympiadVenueHenley Royal Regatta courseDates5–9 August 1948Competitors310 from 27 nations← 19361952 → Rowing at the1948 Summer OlympicsSingle scullsmenDouble scullsmenCoxless pairmenCoxed pairmenCoxless fourmenCoxed fourmenEightmenvte Rowing at the 1948 Summer Olympics featured seven events, for men only. Competitions were held over the Henley Royal Regatta course from 5 to 9 August.&...

Mel Hein

Mel Hein Nazionalità Stati Uniti Altezza 188 cm Peso 102 kg Football americano Ruolo Centro / Linebacker Squadra - Termine carriera 1945 Hall of fame Pro Football Hall of Fame (1963) CarrieraGiovanili Washington State CougarsSquadre di club 1931-1945 New York Giants Statistiche Partite 170 Partite da titolare 170 Modifica dati su Wikidata · Manuale Melvin Jack Hein (Redding, 22 agosto 1909 – 31 gennaio 1992) è stato un giocatore di football americano st...

عبد الرسول الفيروزكوهي

عبد الرسول الفيروزكوهي معلومات شخصية الوفاة 1325 هـ.طهران، الدولة القاجارية. الحياة العملية المهنة فقيه مؤلف:عبد الرسول الفيروزكوهي - ويكي مصدر تعديل مصدري - تعديل الشيخ عبد الرسول النوري الفيروزكوهي المازندراني الطهراني (ت. 1325 هـ). هو رجل دين وفقيه شيعي إ�...

Військово-музичне управління Збройних сил України

Військово-музичне управління Збройних сил України Тип військове формуванняЗасновано 1992Країна Україна Емблема управління Військово-музичне управління Збройних сил України — структурний підрозділ Генерального штабу Збройних сил України призначений для планува...

Las Vegas Grand Prix

Formula One race in Las Vegas, Nevada This article is about the Formula One Grand Prix in Las Vegas first run in 2023. For other races in Las Vegas, see Las Vegas Grand Prix (disambiguation). Las Vegas Grand PrixLas Vegas Strip CircuitRace informationNumber of times held1First held2023Most wins (drivers) Max Verstappen (1)Most wins (constructors) Red Bull Racing (1)Circuit length6.201 km (3.853 miles)Race length309.958 km (192.599 miles)Laps50Last race (2023)Pole position ...

波音 (音樂)

波音或上波音（Mordent/Upper Mordent）是樂譜上一種標示裝飾音的方式，與波音相反的是逆波音（Inverted Mordent）或下波音。兩種波音都是由三個音組成。當樂譜上出現波音符號時，以波音符號標示的音符為主音，演奏者必須快速地順次彈奏主音、高一個(波音)或低一個(逆波音)音及主音一次。彈奏波音的速度視乎演奏作品的速度而定，當彈奏以上波音及逆波音時，效果大致與此�...