Język ajmara

Aymar aru
Obszar

Andy (Argentyna, Boliwia, Chile, Peru)

Liczba mówiących

2,3 mln

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy Boliwia, Peru
UNESCO 2 wrażliwy↗
Kody języka
ISO 639-1 ay
ISO 639-2 aym
ISO 639-3 aym
IETF ay
Glottolog nucl1667
Ethnologue aym
GOST 7.75–97 айм 026
Dialekty
ISO 639-3: ayr – centralny
ISO 639-3: ayc – południowy
Występowanie
Ilustracja
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku ajmara
Słownik języka ajmara
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język ajmara (aymara) – język z rodziny ajmara, którym posługują się Indianie Ajmara. Ajmara niekiedy łączony jest z językiem keczua, tworząc wraz z nim tzw. subfylę keczumarańską[1]. Inną klasyfikację proponuje Ethnologue, traktując ajmara jako tzw. makrojęzyk, na który składają się dwa główne języki: ajmara centralny (w Boliwii i innych krajach)[2] oraz ajmara południowy (w Peru)[3].

Obecnie językiem ajmara posługuje się ok. 2,3 mln osób, głównie w Andach[2][3], a w Peru oraz Boliwii jest jednym z języków urzędowych (obok hiszpańskiego i keczua).

Ajmara jest językiem aglutynacyjnym i, do pewnego stopnia, polisyntetycznym, z szykiem wyrazów SOV.

Jest zapisywany alfabetem łacińskim.

Fonologia

Samogłoski

Język ajmara ma trzy samogłoski krótkie: a, o, u oraz odpowiadające im trzy samogłoski długie, zaznaczane w grafii za pomocą znaku umlautu: ä, ö, ü.

Spółgłoski

Fonemy i grafemy języka ajmara
Wargowe Dziąsłowe Podniebienne Miękkopodniebienne Języczkowe
Zwarte proste p p t t tʃ ch k k q q
Zwarte przydechowe pʰ ph tʰ th tʃʰ chh kʰ kh qʰ qh
Zwarte ejektywne pʼ p' tʼ t' tʃʼ ch' kʼ k' qʼ q'
Szczelinowe s s x j χ x
nosowe m m n n ñ ñ
Boczne l l ʎ ll
Płynne w w r r y y

Etymologia

Postulowana dawniej etymologia, że słowo „ajmara” pochodzi od słów „jaya” (starożytny) i „mara” (rok, czas), jest najpewniej błędna. Prawdziwa etymologia nazwy pozostaje niejasna. Informacje na ten temat można znaleźć w książce Lingüística Aimara napisanej przez szanowanego peruwiańskiego językoznawcę Rodolfo Cerrón-Palomino (2000: s. 34-36).

Rzadkie cechy

Język ajmara ma szereg cech, które są cytowane jako niezwykłe. Na przykład ajmara jest podawany jako język używający logiki trójwartościowej (większość języków używa logiki dwuwartościowej). Umberto Eco w Ricerca della Lingua Perfetta Nella Cultura Europea (W poszukiwaniu idealnego języka w kulturze europejskiej) pisze o ajmara jako języku z niezwykłą giętkością i zdolnością do neologizmów.

Przypisy

  1. ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 160, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 [zarchiwizowane] (pol.).
  2. ↑ a b M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Aymara, Central, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2021-08-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-17] (ang.).
  3. ↑ a b M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Aymara, Southern, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2021-08-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-17] (ang.).

Bibliografia