Iwan Gonczarow

ros. Иван Александрович Гончаров

Portret autorstwa Iwana Kramskiego, 1865
Imię i nazwisko	Iwan Aleksandrowicz Gonczarow
Data i miejsce urodzenia	18 czerwca 1812 Symbirsk
Data i miejsce śmierci	27 września 1891 Petersburg
Narodowość	rosyjska
Język	rosyjski
Alma Mater	Uniwersytet Moskiewski
Dziedzina sztuki	proza, publicystyka
Muzeum artysty	Muzeum Gonczarowa w Ulianowsku
Ważne dzieła
Obłomow
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach

Iwan Aleksandrowicz Gonczarow (ros. Иван Александрович Гончаров; ur. 6 czerwca^?/18 czerwca 1812 w Symbirsku, Imperium Rosyjskie – zm. 15 września^?/27 września 1891 w Petersburgu, Imperium Rosyjskie) – rosyjski pisarz. Autor realistycznych powieści ukazujących bierność ideową ziemiaństwa rosyjskiego.

Gonczarow urodził się w bogatej rodzinie kupieckiej, jego ojciec handlował zbożem. Po ukończeniu Uniwersytetu Moskiewskiego w 1834 Gonczarow pracował 30 lat jako niższy urzędnik państwowy.

Jako pisarz debiutował w 1847 roku powieścią Zwyczajna historia (Обыкновенная история, wydanie polskie 1955), pokazującą konflikty między rosyjską szlachtą a warstwą kupiecką oraz romantyzmem i realizmem. W 1842 powstał (opublikowany w 1848) naturalistyczny szkic psychologiczny Iwan Sawicz Podżabrin (Иван Савич Поджабрин).

Między 1852 a 1855 Gonczarow podróżował po Anglii, Afryce i Japonii, skąd wrócił do Rosji przez Syberię jako sekretarz admirała Putianina. Jego podróżny dziennik, noszący tytuł Fregata „Pallada” (Фрегат „Паллада”) został wydany w 1858 roku. Pierwszy duży sukces literacki odniósł Gonczarow powieścią Obłomow (Обломов), wydaną w 1859 (wydanie polskie 1922). W powieści został pokazany narodowy charakter Rosjan. Główny bohater był przez wielu porównywany do Hamleta.

Od 1860 roku korespondencyjny członek Petersburskiej Akademii Nauk.

W 1867 roku Gonczarow odszedł na emeryturę i opublikował swoją ostatnią powieść Urwisko (Обрыв), historię rywalizacji trzech mężczyzn o serce jednej, tajemniczej kobiety. W utworze tym wyraźnie widać krytykę nihilizmu.

Prócz tego Gonczarow pisał nowele, eseje i wspomnienia, które były wydane pośmiertnie w 1919 roku. Resztę życia spędził na samotnym podróżowaniu, porzuciwszy literaturę z powodu nadmiernej krytyki. Gonczarow nigdy się nie ożenił. Zmarł w Petersburgu.

Obecnie w mieście Ulianowsk (dawniej Symbirsk) działa muzeum Iwana Gonczarowa, zaś główna ulica miasta jest nazwana jego imieniem.

• 1838 – Lichaja bolest' (ros. Лихая болесть)
• 1839 – Sczastliwaja oszybka (ros. Счастливая ошибка)
• 1842 – Iwan Sawicz Podżabrin (ros. Иван Савич Поджабрин)
• 1848 – Obyknowienna istorija (ros. Обыкновенная история), pol. Zwykła historia^[1]
• 1858 – Fregat „Pallada” (ros. Фрегат „Паллада”), pol. Fregata Pallada^[2]

• 1858 – Dwa słuczaja iz morskoj żyzni (ros. Два случая из морской жизни)
• 1859 – Obłomow (ros. Обломов), pol. Obłomow^[3][4]
• 1869 – Obryw (ros. Обрыв), pol. Urwisko^[5]

Źródła w języku angielskim

• Biografia Gonczarowa i informacje o jego pochówku na portalu Find A Grave. [dostęp 2014-03-20]. (ang.).
• Ivan Aleksandrovich Goncharov, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2014-03-20]  (ang.).

Źródła w języku rosyjskim

• Biografia Gonczarowa na portalu Peoples.ru. [dostęp 2014-03-20]. (ros.).
• Biografia Gonczarowa na portalu Chronos. [dostęp 2014-03-20]. (ros.).
• Biografia Gonczarowa na portalu Krugoswiet. [dostęp 2014-03-20]. (ros.).

• http://www.goncharov.spb.ru – strona poświęcona osobie i twórczości pisarza (ros.)
• Dzieła Iwana Gonczarowa w bibliotece Polona