Idzi Świtała (ur. 1 września 1877 w Topoli Wielkiej, zm. 8 grudnia 1928 w Bydgoszczy) – redaktor, lekarz dentysta, poseł do Izby Deputowanych Sejmu Pruskiego (niem.Preußisches Abgeordnetenhaus).
Idzi Świtała był wszechstronnie wykształcony (medycyna, teologia, ekonomia, prawo, dziennikarstwo). W latach 1901–1902 należał do studenckiej organizacji Polaków w Uniwersytecie Lipskim „Unitas” (należeli do niej: Jan Czarnocki, Marian Głowacki, Jan Knabe, Stefan Kurzyna, Hugo Lissner, Bronisław Swiderski, Idzi Świtała, Kazimierz Ziembicki, Stanisław Ziemiński). Był członkiem Ligi Narodowej[1]. Był redaktorem „Przemysłowca” oraz „Pracy”. W 1907 został skazany na dwa miesiące więzienia za krytyczne uwagi o wojsku pruskim w związku z wydarzeniem w Köpenick.
W wyborach do XXI kadencji sejmu pruskiego w czerwcu 1908 r. Polacy zdobyli 15 mandatów: 9 w Poznańskiem, 3 w Prusach Zachodnich i 3 na Górnym Śląsku. Wśród posłów polskich znaleźli się czołowi działacze endecji: Wojciech Korfanty, Marian Seyda, ks. Antoni Stychel, Idzi Świtała i Felicjan Niegolewski.
Aktywnie występował w obronie praw Polaków w pruskim Landtagu (Berlin), będąc posłem i sekretarzem należącym do Koła Polskiego. Należał do poznańskiej endecji (Narodowa Demokracja). Kandydował w roku 1923 na burmistrza miasta Leszna.
Za aktywność społeczną Rada Miejska nadała mu tytuł honorowego radcy.
Wykonywał zawód stomatologa[2] – jego gabinet znajdował się w kamienicy przy ulicy Kościelnej 2 w Szamotułach[3].
Jest autorem książki „Myśl o potrzebie normalnego rozwoju naszego życia narodowego”[4] oraz patronem wybudowanego przed II wojną światową kompleksu sportowego Gwiazdy Bydgoszcz na Miedzyniu przy ul. Nakielskiej, który nazywany był powszechnie „stadionem Świtały”. Pochowany został na Cmentarzu Nowofarnym w Bydgoszczy przy ulicy Artyleryjskiej.
Upamiętnienie
Dnia 23 października 2021 roku dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy pamiątkowej w Szamotułach poświęconej Idziemu Świtale[2][3]. Idzi Świtała to założyciel pierwszej drużyny skautowej w Wielkopolsce (1911) – szamotulskiej drużyny im. księcia Józefa Poniatowskiego, która zakończyła działalność na początku 1913 r. Odsłonięcie tablicy poprzedziła msza św. w Bazylice Kolegiackiej pw. Matki Bożej Pocieszenia i św. Stanisława Biskupa, celebrowana przez ks. kan. Mariusza Marciniaka. Jest patronem ogródków działkowych przy ulicy Zamkowej w Szamotułach[2].
Galeria
ś. p. Idzi Świtała - Przegląd Dentystyczny styczeń 1929 - A. Mokrzycki
Ś. p. Idzi Świtała - Przegląd Dentystyczny styczeń 1929 - A. Mokrzycki
"Echo Dentystyczne" - kwiecień - maj 1929 r. - Wspomnienie pośmiertne - Redaktor: Dr. H. Saurer, Lek.-Dent., Łódź
Tablica pamiątkowa na ścianie kamienicy przy ul. Kościelnej 2 w Szamotułach
Redaktorowie Wielkopolscy - Stefan Chociszewski, Dyonizy Królikowski, Michał Majerski, Zygmunt Marweg, Józef Szmyt, Idzi Świtała, Karol Rzepecki, Bolesław Rakowski
Przypisy
↑Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 585.
.png)
.png)
