Hortensja (Hydrangea L.) – rodzaj niewysokich krzewów z rodziny hortensjowatych. Obejmuje 78 gatunków[4]. Występują one w południowo-wschodniej Azji – od Indii po Japonię i Nową Gwineę oraz na kontynentach amerykańskich – we wschodniej i środkowej części USA, w Meksyku i Ameryce Środkowej, w północno-zachodniej części Ameryki Południowej oraz na południowym krańcu tego kontynentu[4]. W naturze rosną w lasach i na skalistych stokach, często wspinając się na drzewa i skały. Wiele gatunków rośnie wzdłuż wybrzeży. Kwiaty są owadopylne[5], rozwijają się zwykle latem, często po przekwitnieniu utrzymują się zaschnięte przez zimę[6].
Liczne gatunki i odmiany hortensji uprawiane są jako rośliny ozdobne, których walorem są zwłaszcza efektowne kwiaty płonne (sterylne). Inną ich zaletą jest to, że wśród roślin tych nie ma inwazyjnych – dziczejących z upraw i wnikających do ekosystemów poza ich naturalnymi zasięgami[7].
Morfologia
Hortensja dębolistna
Pokrój
Krzewy, niewielkie drzewa (do 6 m wysokości), pnącza do 30 m wysokości[5]. Różne części roślin bywają w różnym stopniu owłosione[8], włoski są pojedyncze lub rozwidlone[7]. Starsze pędy z korą łuszczącą się papierzasto, na przekroju często z szerokim, białym rdzeniem[6].
Zimozielone lub sezonowe, nakrzyżległe[6], czasem w okółkach po trzy[7]. Są pojedyncze, ogonkowe, bez przylistków, o blaszce eliptycznej, jajowatej do zaokrąglonej, rzadko klapowane, całobrzegie, drobno lub grubiej piłkowane[7][8].
Zebrane w obfite (składające się ze 100–1000 kwiatów) kwiatostany wierzchotkowate, przybierające formę wiech i baldachów[7][8] – płaskich, wypukłych, stożkowatych do prawie kulistych[6]. Kwiaty są obupłciowe, u części gatunków na brzegu kwiatostanu występują także kwiaty sterylne (u wielu odmian występują tylko kwiaty sterylne)[7][6]. Kwiaty są białe, różowe, czerwone i niebieskie[6]. U części gatunków i odmian kwiaty są różowe w glebie obojętnej i zasadowej, a niebieskie w kwaśnej lub zawierającej jony glinu[5]. Działek kielicha jest 5, są one trwałe, rozpostarte lub odgięte, zwykle trójkątne i nagie. Płatki (drobne w kwiatach płodnych, bardzo okazałe w kwiatach sterylnych) są rozpostarte lub odgięte, zwykle jajowate lub eliptyczne. Pręcików jest 10. Słupek tworzony jest przez 2–4 owocolistków i zalążnia jest odpowiednio 2–4-komorowa. Szyjki słupka są trwałe, w liczbie 2–4, w różnym stopniu połączone[7]. Znamię jest umiejscowione szczytowo lub jest zbiegające wzdłuż szyjki[8].
Rodzaj należący do podrodziny Hydrangeoideae, rodziny hortensjowatych w rzędzie dereniowców[2]. Ujęcie taksonomiczne rodzaju jest bardzo zróżnicowane w różnych źródłach. Wyróżnianych jest w obrębie plemienia Hydrangeeae szereg rodzajów, co jednak czyni z rodzaju Hyndrangeatakson polifiletyczny. Wobec pogmatwania podziałów i relacji filogenetycznych charakter monofiletyczny nadaje temu rodzajowi włączenie do niego wszystkich innych wyróżnianych w obrębie plemienia (m.in.: przywarka Schizophragma, Broussaisia, Decumaria, Dichroa, Pileostegia, Platycrater)[2][9].
Wiele gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne. Mają kuliste kwiatostany o barwie różowej, czerwonej lub niebieskawej. Zabarwienie kwiatostanów zależy od odczynu gleby. Kwitną od czerwca do września. Preferują kwaśną i wilgotną glebę. Wymagają miejsc osłoniętych od wiatru i okrycia na zimę. Rośliny te rozmnaża się przez sadzonki pędowe.
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abcdHydrangea Gronov. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-03].
↑ abcdeRoger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 216. ISBN 0-333-73003-8.
↑ abcdefgWłodzimierzW.SenetaWłodzimierzW., Drzewa i krzewy liściaste. T. 3, Daboecia - Hyssopus, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 308-324, ISBN 83-01-12029-0, OCLC749456050.
↑ abcdefghiCraig C. Freeman: Hydrangea Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-11-11].
↑ abcdWei Zhaofen; Bruce Bartholomew: Hydrangea Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-11-11].
↑Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 473-474. ISBN 978-1-842466346.
↑Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 136.
.jpg)
.jpg)