PROFILPELAJAR.COM

Osobowość histrioniczna
	Klasyfikacje
ICD-10	F60.4
DSM-IV	301.50; Histrioniczne zaburzenie osobowości
MeSH	D006677

Histrioniczne zaburzenie osobowości (osobowość histrioniczna, zaburzenie osobowości histrionicznej, łac. histrio „aktor”) – zaburzenie osobowości, w którym występuje wzorzec zachowań zdominowany przesadnym wyrazem emocjonalnym, teatralnością zachowań, staraniami o zwrócenie na siebie uwagi i prowokacyjną seksualnością^[1].

Propozycje etiologii histrionicznych zaburzeń osobowości pozostają bardzo zróżnicowane. Psychoterapeuci zorientowani psychodynamicznie^[2] jako podstawowy mechanizm wskazują głównie wykorzystanie naturalnej, wrodzonej, dziecięcej seksualności. Wykorzystanie pozostaje rozumiane w kategoriach kontinuum, począwszy od „uwiedzenia” dziecka („córeczka tatusia”, „synek mamusi”) do skrajnego przypadku, jakim jest wykorzystanie seksualne (rodzina kazirodcza). Istotne znaczenie mają nastawienia rywalizacyjne i moralizatorskie jednego z rodziców, przeciwstawne do postawy uwodzącej drugiego. Bywa, że ten sam rodzic prezentuje sprzeczne czy ambiwalentne postawy wobec naturalnej seksualności i rywalizacji dziecka^[2]. Część analityków podkreśla znaczenie relacji z rodzicami, opisując odrzucającą, krytyczną matkę i niedojrzałego, uwodzącego w kontakcie ojca^[3]. Inni wskazują na poczucie winy córki wobec matki, generujące trudności w relacjach z mężczyznami (pacjentka wyrzeka się tego, czego nie dostała od męża matka)^[3]. Nieprawidłowe postawy rodzicielskie generują konflikt w obszarze seksualności dziecka, prowadząc w przyszłości do nadmiernej seksualizacji relacji, z jednoczesnymi mechanizmami obronnymi tłumienia i zaprzeczania temu (osoba jest nieświadoma tego, że w kontaktach z płcią przeciwną pozostaje uwodzicielska). Obraz kliniczny zaburzeń pozostaje zależny od głębokości psychopatologii charakteru. Klinicyści zorientowani psychoanalitycznie i psychodynamicznie wyróżniają dwa typy opisywanego zaburzenia osobowości^[4]

Osobowość histeryczna, zaliczana do płytszych psychopatologii osobowości (subtelniejsza, dyskretnie uwodzicielska, dość dobre funkcjonowanie społeczne, dobra kontrola impulsów, zdolna do nawiązywania relacji).
Osobowość histrioniczna, zaliczana do głębszych psychopatologii osobowości (chwiejna, impulsywna, nachalnie uwodzicielska, roszczeniowa, przerysowana, wroga, ujawniająca poważne trudności w budowaniu relacji interpersonalnych).

Klasyfikacja ICD-10 nie różnicuje dwóch powyższych typów zaburzeń osobowości, traktując je jako jedno zaburzenie o różnym nasileniu i zakresie^[5].

Kryteria diagnostyczne (objawy)

Kryteria diagnostyczne ICD-10

Światowa Organizacja Zdrowia umieszcza zaburzenia osobowości w grupie F60.4 klasyfikacji ICD-10^[6].

Do rozpoznania zaburzenia muszą być spełnione co najmniej trzy poniższe kryteria^[7]:

teatralność
sugestywność
płytka uczuciowość
poszukiwanie docenienia (bycie w centrum)
niestosowna uwodzicielskość
koncentracja na atrakcyjności fizycznej

Kryteria diagnostyczne DSM-IV^[8]

brak poczucia komfortu w sytuacjach, w których nie jest się w centrum uwagi
interakcje z innymi charakteryzujące się często niestosownym kuszeniem erotycznym (inappropriate sexually seductive) lub zachowaniami prowokacyjnymi
przejawianie szybko się zmieniających i płytkich emocji
konsekwentne wykorzystywanie wyglądu fizycznego do zwracania na siebie uwagi innych
styl wypowiedzi nadmiernie impresjonistyczny i pozbawiony szczegółów
samokreowanie się (self-dramatization), teatralność, wyolbrzymianie ekspresji emocji
podatność na sugestie, czyli łatwe uleganie wpływom innych lub okoliczności
uważanie związków za bardziej intymne niż są one w rzeczywistości

Leczenie

Leczenie polega przede wszystkim na psychoterapii, natomiast leczenie farmakologiczne jest wskazane w przypadku występowania objawów depresji lub objawów zaburzeń lękowych^[9].

Przykłady w kulturze

Kobiety z histrionicznymi zaburzeniami osobowości często są bohaterkami filmów i książek. Jedną ze słynniejszych bohaterek filmowych, cierpiących na te zaburzenia, jest Scarlett O'Hara z filmu Przeminęło z wiatrem; podobne objawy można stwierdzić również u Blanche DuBois z filmu Tramwaj zwany pożądaniem i Carolyn Burnham z filmu American Beauty^[10].

Zobacz też

konwersja

Przypisy

↑ Arthur Reber: Słownik psychologii, pod redakcją naukową prof. dr hab. Idy Kurcz i prof. dr hab. Krystyny Skarżyńskiej. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Scholar Sp. z o.o., 2002. ISBN 83-7383-007-3.
↑ ^a ^b Stephen M.S.M. Johnson Stephen M.S.M., Style charakteru, wyd. 1, Poznań: Zysk i S-ka, 1998, ISBN 83-7150-324-5, OCLC 40447511 [dostęp 2019-04-28] .
↑ ^a ^b NancyN. McWilliams NancyN., Diagnoza psychoanalityczna, wyd. 1 w jęz. pol, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009, ISBN 978-83-7489-227-8, OCLC 751009037 [dostęp 2019-04-28] .
↑ G.I.Gabbard, Psychiatria psychodynamiczna w praktyce klinicznej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, ISBN 978-83-233-2810-0, OCLC 750828537 [dostęp 2019-04-28] .
↑ Topór-Mądry, Roman. Tł.R.T. Bartkowski Roman. Tł.R.T., Stanisław Bolesław (1934-2002).S.B.(1. 2. ). Red., Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta ICD-10., Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, 1997, ISBN 83-85688-27-7, OCLC 749213580 [dostęp 2019-04-28] .
↑ Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10 – http://apps.who.int/classifications/apps/icd/icd10online/.
↑ Histrionic Personality Disorder: European Description.
↑ Histroniczne zaburzenie osobowości – kryteria diagnostyczne.
↑ http://psychiatria.mp.pl/zaburzenia_osobowosci/show.html?id=74826 Osobowość histrioniczna – dr n. med. Sławomir Murawiec.
↑ Marek Jarema: Psychiatria Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2016, s. 411. ISBN 978-83-200-5022-6.