Hieronim Przepiliński (ur. 30 września 1870 w Sorokach, zm. 10 lipca 1923) – pułkownik intendent Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, organizator i dowódca Legionu Śląskiego, nauczyciel.
Życiorys
Urodził się 30 września 1870 w Sorokach, w ówczesnym powiecie buczackim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Leona i Anny[1][2]. Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Jenie[2]. W trakcie studiów zdał egzamin na nauczyciela szkół wydziałowych i przemysłowych[2]. Kierownik szkół w Sokalu, Kańczudze, Bohorodczanach i Komarnie, a od 1910 kierownik Prywatnej Szkoły Wydziałowej Macierzy Szkolnej w Cieszynie. W 1912 współtworzył pierwszą męską i żeńską drużynę skautową na Śląsku Cieszyńskim. Był także prezesem gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Cieszynie.
W sierpniu 1914 organizował, a następnie dowodził Legionem Śląskim. Po wcieleniu do Legionów Polskich został wyznaczony na stanowisko dowódcy 2. kompanii 3 pułku piechoty[2]. Od 1 listopada 1914 do 15 lutego 1918 pełnił służbę na stanowisku oficera prowiantowego pułku[2]. Awansował kolejno na: podporucznika (16 października 1914), porucznika (11 listopada 1914) i kapitana prowiantowego (1 lipca 1916)[3]. 7 kwietnia 1917 został wymieniony we wniosku do odznaczenia austriackim Krzyżem Wojskowym Karola[4]. Po kryzysie przysięgowym (lipiec 1917) został przeniesiony do Polskiego Korpusu Posiłkowego[4]. W czasie bitwy pod Rarańczą (15/16 lutego 1918) został zatrzymany, a następnie internowany przez władze austriackie w Szeklence i oskarżony w procesie byłych legionistów w Syhocie Marmaroskim (8 czerwca – 2 października 1918)[4][2]. 26 marca 1922 pułkownik Henryk Minkiewicz, były dowódca 3 pp, we wniosku na odznaczenie orderem „Virtuti Militari” napisał: „jako oficer prowiantowy pułku wypełniał nadzwyczaj gorliwie i starannie obowiązki swoje. Niejednokrotnie w najcięższych warunkach zaprowiantowywał pułk jak najlepiej. W czasie pięciodniowej bitwy pod Maksymcem dn. 2–7 II 1915 w najcięższych warunkach, pod ogniem nieprzyjacielskim, osobiście dowoził kuchnie pol. do pierwszych linii. W czasie ofensywy na Bukowinie i Besarabii również w ogniu nieprzyjacielskiej artylerii i ckm dowoził osobiście prowiant do pierwszych linii. Kochany przez cały pułk. W dniu przejścia frontu przez II Brygadę Legionów tj. dn. 15 lutego 1918 kapitan Przepiliński dowodził taborem 3 pp. Tabor ten został odcięty od pułku. Wówczas kapitan Przepiliński objął dowództwo nad całością oddziałów odciętych (łącznie z kompanią szturmową) i mimo krytycznej sytuacji, nie mając nawet dostatecznych sił do obrony przeciw przeważającym siłom nieprzyjaciela (kilka baonów piechoty), starał się mimo wszystko w walce przedostać się przez front. W walce tej osobistym przykładem męstwa i odwagi zachęcał taborytów do walki”[5].
25 października 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego z byłego Polskiego Korpusu Posiłkowego i zatwierdzeniem posiadanego stopnia kapitana prowiantowego[6]. 1 listopada tego roku został wysłany do Lublina z zadaniem przejęcia zapasów żywnościowych po byłej armii austro-węgierskiej[2]. Po zorganizowaniu intendentury kierował działem żywnościowym Dowództwa Okręgu Generalnego Lublin[2]. 8 maja 1920 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Generalnego Pomorze na stanowisko szefa intendentury[2]. Od 1 czerwca 1921 jego oddziałem macierzystym był Departament VII Intendentury Ministerstwa Spraw Wojskowych[7]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 15. lokatą w korpusie oficerów intendentów, a jego oddziałem macierzystym był nadal Departament VII MSWojsk.[8]
Wieczorem 10 lipca 1923 zginął tragicznie w wypadku autobusu wycieczkowego na 21 km drogi do Morskiego Oka, niedaleko mostu do Jaworzyny Tatrzańskiej[9][10]. Bezpośrednią przyczyną śmierci było „uderzenie w głowę ramą samochodu i uduszenie się w nurtach Białki, do której wpadł automobil z pasażerami”[2]. Został pochowany na Cmentarzu Garnizonowym w Toruniu[11].
Był żonaty z Klementyną Haurylinką, z którą miał trzy córki: Marię (ur. 19 grudnia 1894), Zofię (ur. 26 października 1897) i Annę Wandę (ur. 3 listopada 1901)[4].
W 1934 w Cieszynie jego imieniem została nazwana jedna z ulic[12].
Ordery i odznaczenia
Przypisy
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-06-03]..
- ↑ a b c d e f g h i j ś.p. płk Hieronim Przepiliński. „Polska Zbrojna”. 189, s. 5, 1923-07-13. Warszawa. .
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 63.
- ↑ a b c d Żołnierze Niepodległości : Przepiliński Hieronim. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2023-06-03].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1–3.
- ↑ Dz. Rozp. Kom. Wojsk. Nr 1 z 28 października 1918, s. 6.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 17, 832, tu podano, że urodził się 30 września 1870.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 337, tu także podano, że urodził się 30 września 1870.
- ↑ Straszna katastrofa w Zakopanem. „Polska Zbrojna”. 188, s. 2, 1923-07-12. Warszawa. .
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 11 września 1923, s. 560, tu podano, że zmarł w Toruniu.
- ↑ śp. Hieronim Przepieliński. URBITOR Sp. z o.o.. [dostęp 2023-06-03].
- ↑ Maciej Dembiniok: Indeks zmian nazw ulic i placów miasta Cieszyna od końca XIX wieku do dziś. [dostęp 2018-11-10]. (pol.).
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 15.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-06-03]..
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 179, poz. 260.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-06-03]..
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 34 z 29 maja 1923, s. 360.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-06-03]..
Bibliografia
