Heket, Hekat (egip. Ḥḳt, Ḥqt; dosł. „Żaba”) – w mitologii egipskiej bogini narodzin i opiekunka kobiet rodzących.
Charakter i postać
Wyobrażano ją w postaci żaby (uważanej za symbol życia, płodności i narodzin)[a], bądź jako kobietę z głową tego płaza. Wierzono, że jest bóstwem przekazującym tchnienie życia[1], dlatego jednym z jej atrybutów był symbol życia anch[b]. Wspomagała kobiety podczas porodu i połogu, wzywana m.in. dla złagodzenia cierpień rodzących; była również patronką położnych[2].
Jej małżonkiem był Chnum – boski garncarz kształtujący z gliny na kole postacie ludzkie, w czym mu pomagała poprzez kształtowanie dziecka w łonie matki[3]. Wraz z nim wchodziła w skład bóstw Enneady z Abydos (Abdżu)[4] jako włączona do kręgu ozyriackiego. Występowała też w składzie hermopolitańskiej Ogdoady[5][c]. W Epoce Późnej przedstawiano ją jako uczestniczącą w scenie pośmiertnego spłodzenia Horusa[6].
Kult
Czczono ją głównie w Her-ur[7], w okolicach Hermopolis, ośrodkiem kultu było również Abydos. W późniejszych czasach oddawano jej cześć przede wszystkim w Antinoe (rzym. Antinoopolis)[8], choć w roli opiekunki rodzących i położnic w znacznym stopniu zastąpiła ją Toeris[9].
Popularne były amulety z jej wyobrażeniem, wykonywane z barwnych kamieni, fajansu, kości słoniowej i itp. materiałów. Liczne figurki odnalezione w najstarszym kręgu świątynnym w Abydos mają charakter darów wotywnych. Wizerunek żaby, który w Epoce Późnej stał się symbolem odrodzenia, przejęty został następnie przez chrześcijaństwo wraz z rytualną formułą „ja jestem zmartwychwstanie”. W czasach Średniego Państwa umieszczany na magicznych nożach używanych przy porodzie[11], później często spotykany na koptyjskichlampkach oliwnych[12].
Uwagi
↑Miała użyczać długiego życia i nieśmiertelności, będąc symbolem zmartwychwstania jako corocznie rodząca się na wiosnę rzekomo ze szlamu nilowego i zmieniająca postać w trakcie swego rozwoju (Leksykon symboli Herdera. Warszawa: TCHU, 2009, s. 353).
↑Z tym znakiem zastępuje boginię Hathor jako towarzysząca scenie boskiego poczęcia faraona w przedstawieniach z Deir el-Bahari (Hilary Wilson: Lud faraonów. Warszawa: PIW, 1999, s. 59).
↑Wspólną cechą czterech par bóstw Ogdoady hermopolitańskiej było wyobrażanie ich z głowami żab lub węży (J. Lipińska, M. Marciniak: Mitologia starożytnego Egiptu. Warszawa: WAiF, 1986, s. 36).
