HMNZS Phylilis
| Typ
|
stawiacz boi
|
| Historia
|
| Wodowanie
|
1912
|
 Stany Zjednoczone
|
| Nazwa
|
Star III
|
| Wejście do służby
|
1912
|
| Wycofanie ze służby
|
1923
|
 Norwegia
|
| Nazwa
|
Star III
|
| Wejście do służby
|
1923
|
| Wycofanie ze służby
|
1928
|
 Nowa Zelandia
|
| Nazwa
|
Phyllis
|
| Wejście do służby
|
1929
|
| Wycofanie ze służby
|
1941
|
 Royal New Zealand Navy
|
| Nazwa
|
HMNZS Phyllis (T22)
|
| Wejście do służby
|
1941
|
| Wycofanie ze służby
|
1944
|
| Nowa Zelandia
|
| Nazwa
|
Phyllis
|
| Wejście do służby
|
1944?
|
| Wycofanie ze służby
|
1954
|
| Los okrętu
|
rozbity
|
| Dane taktyczno-techniczne
|
| Długość
|
29,3 m
|
| Szerokość
|
5,9 m
|
| Zanurzenie
|
3,2 m
|
| Napęd
|
| maszyna parowa, 43 BHP
|
| Uzbrojenie
|
| 2 km
|
HMNZS „Phyllis” – nowozelandzki okręt pomocniczy z okresu II wojny światowej. Przed wojną służył jako kuter wielorybniczy Star III, później jako trawler Phyllis, a w czasie wojny został zakupiony przez Royal New Zealand Navy (RNZN) i jako HMNZS Phyllis (T22) przystosowany do roli stawiacza boi, po wojnie służył ponownie jako trawler.
Historia
Kuter parowy Star III został zbudowany w Seattle Construction & Dry Dock Company w Seattle w 1912[1] dla firmy wielorybniczej US Whaling Company – spółki giełdowej założonej przez amerykańskiego finansistę. Większość jej udziałowców pochodziła ze Szkocji, ale statki były zarejestrowane w Stanach Zjednoczonych pod amerykańską banderą[2]. Budując statki w Stanach Zjednoczonych firma zaoszczędziła znaczne koszty związane z ich transportem w porównaniu do sytuacji, jeżeli powstałyby w Norwegii, a także trzy miesiące, ile zazwyczaj zajmowało przepłynięcie z Norwegii do Stanów Zjednoczonych[2].
Star III miał stalowy kadłub, mierzył 96,1 stóp długości, 19,5 stóp szerokości, jego zanurzenie wynosiło 10,6 stóp (29,3 x 5,9 x 3,2 m), tonaż wynosił około 150 BRT[a]. Napęd stanowiła maszyna parowa potrójnego rozprężania z trzema kotłami o mocy 43 BHP[1].
Wraz ze Starem III zbudowano jego bliźniaczy Star II i nieco większy Star I (długość kadłuba około 117 stóp - 35,6 m)[3]. Jednostki były uważana za bardzo udane[3].
Wszystkie trzy kutry wielorybniczne (whale chaser – dosł. „ścigacz wielorybów”) udały się na pierwsze połowy na wodach arktycznych w kwietniu 1912, towarzyszyła im pływająca przetwórnia Sommerstad[2]. W pierwszym roku działalności kutrów zabiły one łącznie 314 wielorybów, z których wyprodukowano 8500 baryłek oleju wielorybiego[2]. Rok zakończył się dla spółki sporą stratą finansową - dochód ze sprzedaży oleju wyniósł 554 tysięcy koron, co dało stratę w wysokości 255 tysięcy koron z pasywami wynoszącymi 420 tysięcy koron[2]. W 1913 wyprodukowano 9333 baryłek oleju, ale działalność kutrów nadal przynosiła straty - tym razem w wysokości 85 tysięcy koron[2]. Połowy z 1913 były określone jako ogólnie niezadowalające, ale kutrom udało się znaleźć bogate siedlisko kaszalotów, co dobrze rokowało na przyszłość[4]. Kaszaloty były cenione znacznie wyżej od innych wielorybów, każdy z nich sprzedawany był za około tysiąc ówczesnych dolarów[4]
Począwszy od 1914, trzy kutry i towarzyszące im statki bazujące w Eagle Harbor w pobliżu Seattle udawały się na polowania wielorybów w maju i powracały na zimową kwaterę we wrześniu[4]. W czasie wojny, największy ze Starów - Star I - został zarekwirowany przez United States Navy, gdzie służył jako USS „Star I”[4]. Mniejsze Star II i III nie zainteresowały Marynarki[4]. W 1918 wszystkie trzy kutry znowu pracowały razem, tym razem zabijając tylko 121 wielorybów[4]. Początek lat 20. XX wieku zrujnował wiele firm wielorybniczych, w tym US Whaling Company, co było spowodowane coraz mniejszą ilością wielorybów w wodach arktycznych, bardzo wysokimi kosztami własnymi i coraz mniejszym zapotrzebowaniem na produkty wielorybnicze[4]. W 1922, ostatnim roku działalności firmy, zabito jedynie 117 wielorybów (w tym 60 kaszalotów)[4].
W październiku 1923 wszystkie trzy kutry zostały sprzedane w ręce norweskie i już pod norweską banderą popłynęły one do Auckland w Nowej Zelandii, skąd operowały na wodach antarktycznych[4].
Według ówczesnych doniesień prasowych, w 1925 Star III odkrył nieznaną wcześniej zatoczkę Morza Rossa i popłynął na południe dalej niż jakikolwiek inny statek[5].
Około 1928 Star III i jego siostrzane jednostki przestały być używane jako kurty wielorybnicze. W tymże roku parowy mechanizm steru ze Stara III został przekazany na pogłębiarkę Te Whaka[6].
W 1929 statek został sprzedany nowozelandzkiemu właścicielowi, przemianowany na Phyllis i rozpoczął on pracę jako trawler[7]. Był to jedyny kuter, który przetrwał wojnę, w późniejszym czasie inne jednostki tego typu zostały oferowane RNZN, ale z powodu złego stanu kadłubów i maszyn zostały one tylko złomowane[7].
Phylllis wraz z HMAS „Nora Niven” zostały zarekwirowane około 1[7] lub 3 września 1942[8]. Phyllis wszedł do służby 11 stycznia 1943 i pięć dni później udał się w podróż do Auckland, ale z powodów problemów z maszynami parowymi został zmuszony do dłuższego postoju w Wellington[8]. Po przybyciu do Auckland okręt wszedł w skład 25th Minesweeping Flotilla (25 Flotylli Trałowej) jako stawiacz boi, ale podobnie jak Nora Niven często się psuł i został przekazany do rezerwy w grudniu 1943[8].
W październiku 1944 na okręcie czasowo podniesiono banderę i obsadzony załogą RNZN popłynął do Wellington, gdzie dotarł 29 października i został ostatecznie wycofany ze służby[9]. Okręt został sprzedany w ręce prywatne i ponownie przebudowany na trawler[9].
8 czerwca 1954 statek wszedł na skały w okolicach Waikanae Beach (35 mil na północ od Wellington) i został prawie całkowicie rozbity[9].
Uwagi
- ↑ Dostępny w Internecie zdigitalizowany Lloyd's Register of Ships obejmuje tylko lata 1930-45 i podaje różne wartości (pomiędzy 148, a 153 BRT), i odnoszą się one do trawlera Phyllis, a nie oryginalnego kutra Star III[1].
Przypisy
- ↑ a b c Details of the ship. plimsollshipdata.org. [dostęp 2015-01-26]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2015-01-29)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f D. Vinnedge: Alaska's Whaling Coast. s. 41.
- ↑ a b R. Webb: On the Northwest. s. 198.
- ↑ a b c d e f g h i D. Vinnedge: Alaska's Whaling Coast. s. 42.
- ↑ Farthest South. „The Argus”, s. 12, 1925-03-17. National Library of Australia. [dostęp 2015-01-27].
- ↑ New Zealand Maritime Index TE WHAKA. nzmaritimeindex.org.nz. [dostęp 2015-01-26]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2016-03-05)]. (ang.).
- ↑ a b c R.J. McDougall: New Zealand Naval Vessels. s. 78.
- ↑ a b c R.J. McDougall: New Zealand Naval Vessels. s. 80.
- ↑ a b c R.J. McDougall: New Zealand Naval Vessels. s. 82.
Bibliografia
- R.J. McDouglass: New Zealand Naval Vessels. Wellington: GP Books, 1989. ISBN 0-477-01399-6. Brak numerów stron w książce
- Robert Lloyd Webb: On the Northwest: Commercial Whaling in the Pacific Northwest, 1790-1967. UBC Press, 1988. ISBN 978-0-7748-0292-5. Brak numerów stron w książce
- Dale Vinnedge: Alaska's Whaling Coast. Arcadia Publishing, 2014. ISBN 978-1-4671-3024-0. Brak numerów stron w książce
Linki zewnętrzne
Stawiacze boi Royal New Zealand Navy
