Gra w klasy (hiszp. Rayuela) – eksperymentalna powieść Julio Cortázara wydana w 1963 w Buenos Aires przez wydawnictwo Editorial Sudamericana; obejmuje 155 krótkich rozdziałów, podzielonych na trzy części: Z tamtej strony, Z tej strony, Z różnych stron (rozdziały, bez których można się obejść). W Polsce ukazała się w 1968 w przekładzie Zofii Chądzyńskiej nakładem Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” i szybko stała się książką kultową.
Przedstawiony poniżej szkic ukazuje książkę czytaną "normalnie"; aby uzyskać więcej informacji na temat różnych sposobów czytania powieści, przejdź do sekcji "Z różnych stron".
Bohaterowie
Główni
Horacio Oliveira
Paryż
Maga, właśc. Luisa (La Maga, Lucía)
Rocamadour, właśc. Carlos Francisco
członkowie Klubu Węża:
Osip Gregorovius
Ronald
Babs
Etienne
Wong
Perico Romero
Argentyna
Traveler, nazywany także Manu
Talita
Gekrepten
Epizodyczni
Paryż
Guy Monod
Berthé Trepat
Pola
Morelli
bezdomna Emmanuèle
Argentyna
señora Gutusso
pracownicy szpitala psychiatrycznego: Ferraguto, jego żona Kuka Ferraguto, Remorino, Ovejero
pacjenci szpitala psychiatrycznego, wśród nich Osiemnastka (przezwany od numeru pokoju)
Charakterystyczny dla tej części książki jest klimat artystycznej bohemy i walki z drobnomieszczaństwem; odkrywaniem piękna w codzienności i w strzępach cywilizacji. Z drugiej jednak strony bohaterowie książki tak naprawdę nie rozmawiają ze sobą, a raczej walczą na słowa. Są bezustannie zagubieni w nieprawdopodobnie złożonych rozważaniach intelektualnych, z których nic nie wynika, a nawet najbardziej tragiczne fakty oglądają przez pryzmat niezliczonych skojarzeń literackich i filozoficznych. W końcu jeden z głównych bohaterów, Horacio Oliveira, na pół ucieka, a na pół zostaje wyrzucony z grona towarzyszy i wraca do Ameryki Południowej.
Z tej strony
Po drugiej stronie Oceanu Atlantyckiego jest dużo spokojniej i proza Cortázara traci charakterystyczną dla pierwszej części pośpieszność i urywkowość. Akcja toczy się w Buenos Aires, wciąż w atmosferze wyrafinowanych intelektualnych potyczek, które zwykle kryją za sobą walkę w świecie rzeczywistym. Oliveira np. gra ze swoimi przyjaciółmi w liczne zabawy językowe, polegające na wyławianiu dziwnych słów czy budowaniu wyrafinowanych i piętrowo złożonych zdań; często jednak tego typu rozgrywki prowadzą do spięć między graczami.
Cortázar wciąga nas w świat, w którym niezwykle subtelne rozróżnienia filozoficzne wpływają bezpośrednio na zachowania bohaterów, ludzie kłócą się ze sobą z powodów nie do końca zrozumiałych, a sąsiadujący ze sobą Oliveira i Traveler bezustannie walczą ze sobą mimo pozornej przyjaźni. Zakończenie nie jest jednoznaczne, i wciąż pozostawia czytelnika w atmosferze bardzo trudnych przyjaźni, jakie łączą południowoamerykańskich intelektualistów.
Z różnych stron
Ta część to zbiór luźnych, niezwiązanych ze sobą notatek, które w pewnym sensie uzupełniają kolejne rozdziały książki. Powieść można bowiem czytać na dwa podstawowe sposoby. Pierwszy z nich to rozpoczęcie na rozdziale 1 i zakończenie na 56, czytając kolejno. Powyższe streszczenie przedstawia świat "Gry w klasy" z takiej właśnie perspektywy. Można jednak podejść do lektury w inny sposób.
Na końcu każdego rozdziału umieszczony jest numer rozdziału, zwykle inny od kolejnego, do którego można przejść w przypadku alternatywnej lektury powieści. W tej sytuacji po rozdziale 42 korzystamy z sugestii "(75)" i sięgamy po siedemdziesiąty piąty rozdział (znajdujący się w części "Z różnych stron"), po czym wracamy do "normalnego" toku powieści, czyli nr 43. Powstaje więc "druga wersja książki", w której kolejność rozdziałów przedstawia się następująco:
Rozdziały "podstawowe" są więc uzupełnione o krótkie fragmenty dialogu, wycinki z gazet, cytaty z filozofów czy refleksje na temat bohaterów powieści. Lektura książki wzbogacona o te "uwagi na marginesie" jest dużo bogatsza i zmienia odbiór powieści. Ponieważ tematyka tych dodatkowych fragmentów jest nierzadko bardzo odległa od toku opowieści, wymaga to od czytelnika dużej samodzielności i pozostawia sporą przestrzeń do samodzielnej interpretacji. Nie da się jednoznacznie powiedzieć, co wynika z tego innego sposobu czytania powieści. A ów drugi sposób czytania "Gry w klasy" nie jest ostateczny – autor otwiera nam drzwi do własnych poszukiwań, dzięki czemu jest to "książka otwarta". Każdy czytelnik znajdzie w niej swoją własną powieść.
