Gołąbek skromny (Russula puellaris Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1838 r. Elias Fries i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Ma 20 synonimów. Są nimi m.in., wszystkie odmiany i formy tego gatunku[2]:
Średnica 3–4,5(–7) cm, początkowo wypukły, ale szybko płaski z wklęsłym środkiem. Powierzchnia bladopurpurowa, różowoliliowa, na środku zwykle ciemniejsza, nawet czarniawa, na brzeguz ochrowym odcieniem lub z ochrowymi plamami. Brzeg cienki, zaokrąglony, początkowo równy, ale szybko promieniście karbowany i nieco gruzełkowaty. Skórka cienka, wilgotna (z wyjątkiem starych okazów), błyszcząca, łatwo dająca się zedrzeć daleko od brzegu[4].
Rzadkie, bardzo rzadko rozwidlone, przy brzegu zaokrąglone, początkowo wodnisto kremowe, potem żółtoochrowe, u starszych okazów z plamistymi brzegami[4].
Wysokość 3–6 cm, grubość 1–3 cm, niemal walcowaty, u podstawy nieznacznie zgrubiały. Powierzchnia gładka, biała, po dotknięciu zmieniająca barwę na ochrową, u starszych okazów żółtoochrowa lub rdzawoochrowa[4].
Cienki, początkowo jędrny, potem miękki, kruchy, biały, ale po kilku godzinach od zebrania żółtawoochrowo nabiegły. Zapach prawie niewyczuwalny lub słabo owocowy, smak łagodny[4].
Podstawki 25–46 × 10–12 µm. Bazydiospory 8,5–9 × 7–7,5 µm, elipsoidalne, pokryte dość licznymi, grubymi i często spiczastymi brodawkami, czasami połączonymi nielicznymi łącznikami. Zarówno brodawki, jak hilum są amyloidalne. Cystydy maczugowate z kończykiem, 40–85 × 8–12 µm, w sulfowanilinie szarzejące[4]. W skórce kapelusza dosyć liczne dermatocystydy[4].
Gatunki podobne
Podobny jest gołąbek różnobarwny (Russula versicolor), ale można go odróżnić po smaku – po dłuższym czasie jest ostry[4].
Występowanie i siedlisko
Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie i jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony; występuje od Morza Śródziemnego po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego i Islandię[5]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył liczne stanowiska[3], w późniejszych latach podano następne[6].
Grzyb jadalny[3], jednak rzadko zbierany w celach spożywczych i zwykle uważany za grzyb niejadalny[4]. Wśród gołąbków jadalne są gatunki o łagodnym smaku, jednak ze względu na dużą ilość gatunków i trudności z ich rozróżnieniem, przez grzybiarzy zbierane są tylko nieliczne, a wielu grzybiarzy w ogóle nie zbiera grzybów blaszkowych, ze względu na możliwość pomylenia ich z grzybami trującymi[7].
