Gołąbek złotawy

Gołąbek złotawy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

gołąbkowate

Rodzaj

gołąbek

Gatunek

gołąbek złotawy

Nazwa systematyczna
Russula aurea Pers.
Observ. mycol. (Lipsiae) 1: 101 (1796)
Zasięg
Mapa zasięgu
Zasięg w Europie
Multimedia w Wikimedia Commons

Gołąbek złotawy (Russula aurea Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go Christiaan Hendrik Persoon w 1796 r. i nadana przez niego nazwa jest aktualna[2]. Ma ponad 10 synonimów. Niektóre z nich[2]:

  • Agaricus auratus With. 1801
  • Agaricus aureus (Pers.) Pers. 1801
  • Russula aurata (With.) Fr. 1838

Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r. dla synonimu Russula aurata[3]. Synonimy naukowe[2]:

Morfologia

Kapelusz

O średnicy 4–8(10) cm. Za młodu półkulisty, później płaski, w środku często zagłębiony lejkowato, najpierw jaskrawożółty do cytrynowożółtego, niekiedy całkiem czerwony, czasem też ze złocistożółtymi lub pomarańczowymi plamkami. Skórka lśniąca. Brzeg na starość krótko żłobkowany.

Blaszki

Dość rzadkie, często z dużymi blaszeczkami, przy trzoniewolne lub zatokowate i czasami rozwidlone, przy brzegu zaokrąglone, początkowo jasnokremowe, z wiekiem cytrynowokremowe do chromowożółtych. Ostrza jaskrawe, cytrynowożółte, silnie pomarszczone[4].

Trzon

Cylindryczny do maczugowatego, biały z żółtym odcieniem, za młodu dość ścisły[5].

Miąższ

Jędrny, ścisły, w trzonie biały, w kapeluszu cytrynowy, szafranowy lub kanarkowy, a pod skórką różowy. W młodych okazach jest nieco cierpki, w starszych łagodny. Pod działaniem FeSO4 zmienia barwę na brudnoróżowawą, w KOH na pomarańczową, w fenol na czarnopurpurową[4].

Wysyp zarodników

Żółty, szafranowy lub ochrowy[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 8–10 × 8–9 µm, szeroko elipsoidalne, pokryte średniej wielkości brodawkami połączonymi w siateczkę, nie zawsze o pełnych oczkach. Są słabo amyloidalne z dobrze widoczną łysinką. Na ostrzach blaszek liczne wrzecionowate, bladożółtawe cystydy 50–97 × 10–14 µm. W skórce trzonu brak dermatocystyd, w strzępkach skórki znajduje się czerwony pigment[4].

Gatunki podobne

Czerwone formy łatwo pomylić z trującymi: gołąbkiem wymiotnym (Russula emetica) i gołąbkiem buczynowym (Russula nobilis)[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północne, Europie i Azji[6]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył wiele jego stanowisk[3].

Rośnie od lipca do września, w lasach liściastych, iglastych i mieszanych zwłaszcza w pasie pojezierzy, pod dębami lub świerkami, tylko na glebach zawierających wapń[5].

Naziemny grzyb mykoryzowy[3]. Jest jadalny[5].

Przypisy

  1. ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
  2. ↑ a b c Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 597, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 165, ISBN 83-01-09137-1.
  5. ↑ a b c d Ewald Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  6. ↑ Występowanie Russula aureana świecie (mapa) [online], gbif.9rg [dostęp 2024-04-21] (ang.).