PROFILPELAJAR.COM

Rodzaj działalności	polityk, pisarz, działacz społeczny
	prezes
Przynależność	Jugosłowiańska Akademia Nauki i Sztuki
Okres urzędowania	od 1867; do 1886
Poprzednik	brak
Następca	Pavao Muhić

Franjo Rački
	; Franjo Rački, rys. Theodor Mayerhofer, 1897
Kraj działania	Chorwacja
Data i miejsce urodzenia	25 listopada 1828 ; Fužine
Data i miejsce śmierci	13 lutego 1894 ; Zagrzeb
Miejsce pochówku	Cmentarz Mirogoj
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1852
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franjo Rački (ur. 25 listopada 1828 w Fužine, zm. 13 lutego 1894 w Zagrzebiu) – chorwacki duchowny katolicki, działacz narodowy, ideolog jugoslawizmu, historyk.

Życiorys

Franjo Rački pochodził z rodziny kupieckiej. W 1848 roku ukończył gimnazjum w Senju, rok później rozpoczął studia teologiczne na Uniwersytecie Wiedeńskim. Ukończył je w 1852 roku, w tym samym roku przyjął święcenia kapłańskie. W 1855 roku zdobył stopień doktora teologii i został profesorem teologii w seminarium w Senju. W latach 1857–1860 prowadził studia historyczne w Rzymie.

Po powrocie do Chorwacji w 1860 roku, wobec zmienionych warunków politycznych, zaangażował się w życie oświatowe i polityczne. Wraz ze swym przyjacielem biskupem Josipem Strossmayerem założył Partię Narodową. Celem tego stronnictwa było zjednoczenie Słowian południowych (początkowo językowe i kulturalne, a następnie polityczne) w ramach federacji pod berłem Habsburgów. Podejmował w ten sposób hasła wygasłego już iliryzmu i stał się głównym ideologiem partii oraz ruchu jugosłowiańskiego. Manifestem programowym ruchu stał się artykuł Račkiego Jugoslavenstvo opublikowany w 1860 roku w czasopiśmie Pozor. Od 1861 roku był deputowanym do saboru z ramienia Partii Narodowej.

Od 1863 roku pełnił funkcję szkolnego inspektora krajowego. W 1867 roku został prezesem Jugosłowiańskiej Akademii Nauki i Sztuki, powołanej z jego staraniem w Zagrzebiu; pozostawał na tym stanowisku przez niemal 20 lat (do 1886 roku), prowadząc także badania naukowe nad historią średniowieczną Słowian południowych.

Po rozczarowaniach jakimi były dla niego warunki ugody węgiersko-chorwackiej z 1868 roku oraz przejście Partii Narodowej na stanowiska prowęgierskie w 1873 roku, razem ze Strossmayerem, porzucił politykę. Powrócił jednak do niej w 1880 roku, będąc jednym z założycieli Niezależną Partię Narodową, o programie zbliżonym do pierwotnych idei Partii Narodowej (autonomia Chorwacji w ramach monarchii austro-węgierskiej, dążenie do zbliżenia Słowian południowych).

Prace naukowe (wybór)

Viek i djelovanie sv. Cyrilla i Methoda slovjenskih apoštolov, 1857–1859;
Odlomci iz državnoga prava hrvatskoga za narodne dynastije, 1861;
Bogomili i Patareni, 1869–1870;
Borba Južnih Slovena za državnu neodvisnost u XI vieku, 1873–1874;
Hrvatska dvorska kancelarija i njezine izprave za vladavine narodne dinastije, 1876;
Nutarnje stanje Hrvatske prije XII stoljeća, 1884–1893.

Bibliografia

Ta sekcja od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

N. Stančić: Rački Franjo. W: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950. T. 8. Cz. Lfg. 39. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1982, s. 364–365. ISBN 978-3-7001-0187-1. [dostęp 2012-11-17].
Modernism: The Creation of nation states. Ahmet Ersoy, Maciej Górny, Vangelis Kechriotis (ed.). Budapest: Central European University Press, 2010, s. 57–58, seria: Discourses of Colective Identity in Central and Southeast Europe (1770–1945): Texts and Commentaries. III/1. ISBN 978-963-7326-61-5. [dostęp 2012-11-09].
Wolf Dietrich Behschnitt: Natonalismus bei Serben und Kroaten 1830–1914. München: Oldenbourg Verlag, 1980, s. 161–171, seria: Südosteuropäische Arbeiten. 74. ISBN 3-486-49831-2. [dostęp 2012-11-09].
Günter Schödl: Kroatische Nationalpolitik und ‘Jugoslavenstvo’. Studien zu nationaler Integration und regionaler Politik in Kroatien-Dalmatien am Beginn des 20. Jahrhunderts. München: Oldenbourg Verlag, 1990, s. 51–53, seria: Südosteuropäische Arbeiten. 89. ISBN 3-486-55301-1.