Fosforan tributylu

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) fosforan tributylu Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. tri-n-butylis phosphas inne fosforan trójbutylowy, fosforan tri-n-butylu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C12H27O4P
Inne wzory	(С 4Н 9О) 3Р=О, (BuO) 3PO, (CH 3CH 2CH 2CH 2O) 3P=O
Masa molowa	266,31 g/mol
Wygląd	przezroczysta, bezbarwna ciecz, bez zapachu[1]
Identyfikacja
Numer CAS	126-73-8 126-73-8 (anhydrat) 6131-90-4 (trihydrat)
PubChem	31357
SMILES CCCCOP(=O)(OCCCC)OCCCC
InChI InChI=1S/C12H27O4P/c1-4-7-10-14-17(13,15-11-8-5-2)16-12-9-6-3/h4-12H2,1-3H3 InChIKey STCOOQWBFONSKY-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 0,979 g/cm³[2]; ciecz Rozpuszczalność w wodzie 280 mg/l[3] w innych rozpuszczalnikach etanol – mieszalny Temperatura topnienia −79 °C[3] Temperatura rozkładu 289 °C[3][4] logP 4,0 Lepkość 3,39 cP[1] Napięcie powierzchniowe 25,1 mN/m (20 °C)[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2018-01-17] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[5] Uwaga Zwroty H H351, H302, H315 Zwroty P P273, P301+P312+P330[2] NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[6] 1 2 0   Temperatura zapłonu 145 °C[2] Temperatura samozapłonu > 482 °C[2] Numer RTECS TC7700000 Dawka śmiertelna LD50 1,55 g/kg (szczur, doustnie)[2]
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Fosforan tributylu, TBP – organiczny związek chemiczny, ester butanolu i kwas fosforowego.

Jest to bezbarwna, bezwonna ciecz, nierozpuszczalna w wodzie, ale miesza się z etanolem. Substancja ta jest stosowana jako rozpuszczalnik organiczny, plastyfikator oraz jako ekstrahent przy ekstrakcji.

W przemyśle jądrowym rozcieńczony (15–40%, zwykle 30%) TBP stosowany jest w procesie PUREX – przy ekstrakcji uranu, plutonu i toru z wypalonych prętów paliwowych rozpuszczonych w kwasie azotowym. Popularnym rozcieńczalnikiem TBP w tym celu jest Amsco 123-15 (83% parafin, 11% związków aromatycznych, 6% naftenów). W temperaturze pokojowej jest nietoksyczny, względnie odporny na promieniowanie jonizujące i nie powoduje korozji aparatury^[7].