Fort św. Jakuba w Toruniu (również Fort Jakuba, niem. Jakobsfort[1]) – fort znajdujący się przy ul. gen. Sowińskiego 9 w Toruniu[2]. Został zbudowany w latach 1828–1833, jeden z pierwszych elementów obrony Twierdzy Toruń. Jego zadaniem była obrona Torunia od wschodu. Stracił swoje militarne znaczenie po włączenia Torunia do Polski w 1920 roku. Obecnie po Forcie zachowała się wyłącznie redita[2].
W 1818 roku przygotowano plany pod budowę twierdzy. Fort Jakuba był budowany równocześnie z Przyczółkiem Mostowym[3]. Plan budowy fortu zatwierdzono prawdopodobnie 20 grudnia 1827 roku[4]. Pracę budowlane rozpoczęto ok. 1828 roku[5]. Jako datę zakończenia budowy podaje się rok 1833, jednak według relacji Udo von Bonina, prace wykończeniowe trwały do 1840 roku[6].
Został zbudowany jako samodzielna cytadela, otwarta od strony miasta, o rozpiętości 300 m[7]. W centrum znajdowała się 3-kondygnacyjna, 3-skrzydłowa redita koszarowa, mająca zaokrąglone końce bocznych skrzydeł. Redita od wschodu była zasłonięta wałem o grubości ponad 30 m[2].
Po 1920 roku zniwelowano większość obwodów wałów wokół Fortu, zasypano fosy oraz rozebrano budowle na placu broni i inne elementy murowane[2][8]. Umocnienia ziemne przekształcono w poł. lat 30. XX wieku, podczas budowy ul. Traugutta. Na pocz. lat 50. XX wieku teren Fortu opuściło wojsko. Reditę przeznaczono do celów mieszkaniowych[8].
W 2010 roku rozpoczęto program wykwaterowań z mieszkań ulokowanych w dawnej redicie[2].
Przypisy
Bibliografia
- Czesław Adamiak: Twierdza Toruń we współczesnej przestrzeni miasta. W: Wojciech Tołoczko (red.): Dziedzictwo kulturowe-ochrona i adaptacja jako szansa na rozwój. Łódź: 2008.
- Mirosław Giętkowski, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer: Twierdza Toruń. Toruń: Dom Wydawniczy Duet, 2004. ISBN 83-89706-12-1.
- Janusz Pokrzywnicki: Fort Jakuba. Geneza powstania Fortu. W: Marian Biskup, Lech Narębski (red.): Atlas Twierdzy Toruń Zeszyt 3. Fort Jakuba (Jacobsfort). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2007. ISBN 978-83-87639-92-1.
