Formacja skalska

Formacja skalska (pełna nazwa polska: formacja łupkowo-wapienna ze Skał; nazwa angielska: shaly-calcareous Skały Formation) – jednostka litostratygraficzna (formacja) dewonu środkowego Gór Świętokrzyskich, a dokładniej ich północnej części czyli regionu łysogórskiego, której nazwa pochodzi od miejscowości Skały w gminie Nowa Słupia.

Historia badań

Wydzielenie, odpowiadające obecnej formacji skalskiej, zaproponował w 1950 Jan Czarnocki pod nazwą „seria skalska”. W późniejszych latach najczęściej używanym terminem były „warstwy skalskie” (ang. Skały Beds, fr. couches de Skały), choć używano też terminu „formacja skalska”. Formalną definicję wydzielenia przedstawiono w 2022[1].

Definicja, stratotypy, datowanie

Formacja skalska obejmuje przeławicające się utwory margliste, ilaste i wapienne z liczną i dobrze zachowaną makrofauną, której nagromadzenia mają czasami charakter skałotwórczy. Miąższość formacji wynosi prawdopodobnie ok. 250–280 m[1].

Jej obszarem typowym jest prawy stok rzeczki Dobruchny (dopływu Pokrzywianki), gdzie odsłaniają się utwory dewonu[2]; tam znajdują się stratotypy dolnej i górnej granicy formacji, natomiast hipostratotyp granicy górnej wyznaczono w nieodległym Miłoszowie. Utwory nadległe to formacja świętomarska, natomiast podległe – formacja z Kowali (według dawniejszego ujęcia należały one do formacji wojciechowickiej[3]).

Wiek formacji, określony na podstawie konodontów, tentakulitów[4], małżoraczków i spor[5] zawiera się w przedziale późny eifel–środkowy żywet[1].

Fauna

Formacja skalska znana jest ze szczególnie zróżnicowanej fauny kopalnej. Odsłonięcie w Skałach (obecnie nieistniejące) było jednym z najsłynniejszych stanowisk paleontologicznych w Polsce[6]; znaleziono tam ponad 130 gatunków bezkręgowców kopalnych[7], przede wszystkim ramienionogów[8][9][10]. Wiele z tych gatunków okazało się nowymi, a nazwy niektórych z nich odnoszą się do wsi Skały: Blothrophyllum skalense Gürich, 1896 (koralowiec czteropromienny); Aulocystis skalensis (Stasińska, 1974) (koralowiec denkowy); Nyterops skalensis (Kielan, 1956) (trylobit)[7]. Z okolic Śniadki opisano nowy rodzaj i gatunek bezszczękowca z grupy heterostraków, Psarkosteus mediocris[11]. Z serii czterech stanowisk formacji skalskiej w Miłoszowie odnotowano 200 gatunków bioty morskiej[12].

Bogata biota formacji skalskiej pochodzi z okresu panowania optymalnych warunków dla rozwoju organizmów żywych, co miało miejsce między wydarzeniami Kačák(inne języki) a Taghanic[12].

 Osobny artykuł: Stanowisko paleontologiczne w Miłoszowie.

Przypisy

  1. ↑ a b c G. Racki i inni, Middle Devonian Skały Formation in the Holy Cross Mountains (Poland) – formal description and subdivision based on new field data., „Annales Societatis Geologorum Poloniae”, 92 (4), 2022, 425–444..
  2. ↑ PROFIL GRZEGORZOWICE-SKAŁY (GRZEGORZOWICE-SKAŁY PROFILE) [online], www.iop.krakow.pl [dostęp 2023-11-11].
  3. ↑ Europejskie Centrum Edukacji Geologicznej - Dewon [online], www.eceg.uw.edu.pl [dostęp 2023-11-11].
  4. ↑ J. Dzik, Wiek formacji skalskiej dewonu świętokrzyskiego, „Przegląd geologiczny”, 29 (3), 1981, s. 125-128.
  5. ↑ J. Malec, E. Turnau, Middle Devonian conodont, ostracod and miospore stratigraphy of the Grzegorzowice–Skały section, Holy Cross Mountains, Poland, „Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences”, 45, 1997, s. 67–86.
  6. ↑ Adam Tadeusz Halamski, Les richesses géologiques de la Pologne, „Bulletin mensuel de la Société linnéenne de Lyon”, 70 (10), 2001, s. 242–243, DOI: 10.3406/linly.2001.11409 [dostęp 2023-11-11] (fr.).
  7. ↑ a b Adam Tadeusz Halamski, Mikołaj K. Zapalski, Les schistes à brachiopodes de Skaly : un niveau exceptionnel. Première partie : inventaire faunistique. Compte rendu de la conférence du 9 décembre 2004, „Bulletin mensuel de la Société linnéenne de Lyon”, 75 (3), 2006, s. 145–150, DOI: 10.3406/linly.2006.13623 [dostęp 2023-11-11] (fr.).
  8. ↑ G. Biernat, Middle Devonian brachiopodes of the Bodzentyn syncline (Holy Cross Mountains, Poland), „Palaeontologia Polonica”, 17, 1966 (ang.).
  9. ↑ G. Biernat, Middle Devonian Atrypacea (Brachiopoda) from the Holy Cross Mountains, Poland, „Acta Palaeontologica Polonica”, 9 (3), www.app.pan.pl, 1964, s. 277-340 [dostęp 2023-11-11].
  10. ↑ P. Woźniak, A.T. Halamski, G. Racki, Cyclic ecological replacement of brachiopod assemblages in the top-Eifelian Dobruchna Brachiopod Shale Member (Skały Formation) of the Holy Cross Mountains (Poland), „Annales Societatis Geologorum Poloniae”, 92 (4), 2022, 445–463. (ang.).
  11. ↑ M. Dec, A new Middle Devonian (Givetian) psammosteid (Vertebrata: Heterostraci) from Poland, „Annales Societatis Geologorum Poloniae”, 90 (1), 2020, s. 75–93.
  12. ↑ a b A.T. Halamski i inni, The pre-Taghanic (Givetian, Middle Devonian) ecosystems of Miłoszów (Holy Cross Mts, Poland), „Annales Societatis Geologorum Poloniae”, 92 (4), 2022, s. 323–379.

Read other articles:

Honeywell 6000 series

Successors to General Electric's 600-series mainframes Honeywell 6000 SeriesManufacturerHoneywell Inc.Release date1970; 54 years ago (1970)Operating systemGCOS, Multics, CP-6PredecessorGE-600 series The Honeywell 6000 series computers were rebadged versions of General Electric's 600-series mainframes manufactured by Honeywell International, Inc. from 1970 to 1989. Honeywell acquired the line when it purchased GE's computer division in 1970 and continued to develop them under...

 

Adidas

adidas-Salomon AGJenisPublikIndustriTekstilDidirikan1949KantorpusatHerzogenaurach, JermanTokohkunciHerbert Hainer, CEORobin Stalker, CFOAndreas Gellner, Managing Director, IndiaProdukSepatuAksesorisEndorsementPendapatan€14.49 milyar (2013)[1]Laba operasi€1.202 milyar (2013)[1]Laba bersih€787 juta (2013)[1]Total aset€11.59 milyar (2013)[1]Total ekuitas€5.489 milyar (2013)[1]Situs webwww.adidas.com Adidas AG (juga dikena...

 

Kiribati

Republik KiribatiRibaberiki Kiribati (Kiribati) Republic of Kiribati (Inggris) Bendera Lambang Semboyan: Te Mauri, Te Raoi ao Te Tabomoa(Kesehatan, Kedamaian, dan Kemakmuran)Lagu kebangsaan: Teirake kaaini KiribatiIbu kota(dan kota terbesar)Tarawa Selatan1°28′N 173°2′E / 1.467°N 173.033°E / 1.467; 173.033Bahasa resmiKiribati dan InggrisPemerintahanRepublik sistem campuran1• Presiden Taneti Mamau LegislatifManeaba ni MaungatabuKemerdekaan•...

Chase County, Kansas

County in Kansas, United States Not to be confused with Chase, Kansas. County in KansasChase CountyCountyChase County Courthouse in Cottonwood FallsLocation within the U.S. state of KansasKansas's location within the U.S.Coordinates: 38°18′N 96°35′W / 38.300°N 96.583°W / 38.300; -96.583Country United StatesState KansasFoundedFebruary 11, 1859Named forSalmon P. ChaseSeatCottonwood FallsLargest cityCottonwood FallsArea • Total778 sq...

 

Dot-com bubble

Tech stock speculative craze, c. 1997–2003The NASDAQ Composite index spiked in 2000 and then fell sharply as a result of the dot-com bubble. Quarterly U.S. venture capital investments, 1995–2017 The dot-com bubble (or dot-com boom) was a stock market bubble that ballooned during the late-1990s and peaked on Friday, March 10, 2000. This period of market growth coincided with the widespread adoption of the World Wide Web and the Internet, resulting in a dispensation of available venture cap...

 

Marlborough Road tube station

Former station in St John's Wood, London Marlborough RoadThe station building in 2008Marlborough RoadLocation of Marlborough Road in Central LondonLocationSt John's WoodOwnerMetropolitan RailwayNumber of platforms2Key dates13 April 1868 (1868-04-13)Opened20 November 1939 (1939-11-20)ClosedReplaced bySt John's WoodOther informationWGS8451°32′12″N 0°10′33″W / 51.53666°N 0.17593°W / 51.53666; -0.17593 London transport por...

Classe de quatrième française

Pour un article plus général, voir Collège en France. Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article doit être actualisé (dernière mise à jour : 2016) (mai 2021). Des passages de cet article ne sont plus d’actualité ou annoncent des événements désormais passés. Améliorez-le ou discutez-en. Vous pouvez également préciser les sections à actualiser en utilisant {{section à actualiser}}.Programme actuel (juillet 2020) : h...

 

Alaska

Disambiguazione – Se stai cercando altri significati, vedi Alaska (disambigua). Alaskastato federato(EN) State of Alaska (dettagli) (dettagli) Alaska – VedutaAnchorage vista da Earthquake Park LocalizzazioneStato Stati Uniti AmministrazioneCapoluogoJuneau GovernatoreMike Dunleavy (R) dal 2018 Lingue ufficialiinglese, inupiaq, yupik siberiano centrale, yupik dell'Alaska centrale, alutiiq, unangan, dena’ina, deg hit’an, holikachuk, koyukon, kolchan, gwich’in, tanana,...

 

Georg Stollenwerk

Questa voce sull'argomento calciatori tedeschi è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Georg Stollenwerk Nazionalità Germania Ovest Calcio Ruolo Difensore CarrieraSquadre di club1 1950-1953 Düren 99? (?)1953-1964 Colonia239 (41)Nazionale 1951-1960 Germania Ovest23 (2)Carriera da allenatore 1969 Alemannia Aquisgrana1975-1976 Colonia 1 I due numeri indicano le presenze e le ...

Panagiotis Beglitis

Panagiotis Beglitis, a Greek politician Greek politician (born 1957) Panagiotis Beglitis (Greek: Παναγιώτης Μπεγλίτης) (born 25 February 1957, Velo) is a Greek politician, who from 2004-07 was a Member of the European Parliament (MEP) for the Panhellenic Socialist Movement, part of the Party of European Socialists. In the 2007 Greek legislative election he was elected to the Hellenic Parliament for Corinthia, and consequently resigned from the European Parliament. Beglitis ...

 

3e régiment du génie

Pour les articles homonymes, voir 3e régiment. 3e régiment du génie Insigne régimentaire du 3e régiment du génie -Charleville-Mézières Création 11 septembre 1814 Pays France Branche armée de terre Type régiment Génie Rôle Génie Fait partie de 7e brigade blindée de la 1re division Garnison Charleville-Mézières Surnom Le grand 3 Devise « Ardennes tiens ferme » Inscriptionssur l’emblème Château De Morée 1828Alger 1830Constantine 1837Sébastopol 1854-1855Ex...

 

Heartland Ferry

Heartland Ferry (ハートランドフェリーcode: ja is deprecated ) merupakan perusahaan pelayaran yang berpusat di Wakkanai, Hokkaido, Jepang Pendirian Heartland Ferry didirikan pada tanggal 7 Januari 1934. Status perusahaannya sebagai anak perusahaan dari Ivy System Co. Ltd.[butuh rujukan]Heartland Ferry Kegiatan operasional Heartland Ferry melayani pelayaran terutama di wilayah Prefektur Hokkaido, Jepang. Pada awalnya, pelayanan untuk penyeberangan diadakan oleh Heartland Ferry...

6167th Air Base Group

This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (January 2013) (Learn how and when to remove this message) 6167th Air Base GroupActive1950–1953CountryUnited StatesBranchUnited States Air ForceRolePsychological WarfareMilitary unit The 6167th Air Base Group is an inactive United States Air Force unit. Its last duty assignmen...

 

كولن غريغوري

كولن غريغوري معلومات شخصية اسم الولادة (بالإنجليزية: John Colin Gregory)‏  الميلاد 28 يوليو 1903(1903-07-28)إنجلترا الوفاة 10 يناير 1959 (55 سنة)إنجلترا الجنسية  المملكة المتحدة الحياة العملية الفرق منتخب بريطانيا العظمى لكأس ديفيز[1]  المهنة لاعب كرة مضرب[1]،  وطبيب[1] ...

 

ORF 2

ORF 2Diluncurkan11 September 1961; 62 tahun lalu (1961-09-11)PemilikORFPangsa pemirsa21.2% (2016 (2016), ORF)NegaraAustriaKantor pusatWinaSaluran seindukORF 1 ORF III ORF Sport +Situs webtv.orf.at/program/orf2 ORF 2 (Jerman: ORF Zweicode: de is deprecated ) adalah sebuah saluran televisi publik Austria yang dimiliki oleh ORF. Diluncurkan pada 11 September 1961 sebagai program uji teknis. Sekarang adalah salah satu dari empat saluran TV publik di Austria. Pada 9 Januari 2012, perubah...

Christian Science

American new religious movement Not to be confused with Christianity and science, Christians in Science, Christians in science and technology, or Scientology. Christian ScienceThe First Church of Christ, Scientist at the Christian Science Center in Boston with the original Mother Church (1894) in the foreground and the Mother Church Extension (1906) behind it.[1]ScriptureScience and Health with Key to the Scriptures by Mary Baker Eddy and the BibleTheologyBasic teachings, Church of Ch...

 

Goodbye Girl (Miyuki Nakajima album)

1988 studio album by Miyuki NakajimaGoodbye GirlStudio album by Miyuki NakajimaReleasedNovember 16, 1988RecordedSound Valley, Z'd, Sound Inn, Vincent and Epicurus StudiosGenreFolk rockLength44:54LabelPony Canyon/AARD-VARKProducerIchizo Seo, Miyuki NakajimaMiyuki Nakajima chronology Nakajima Miyuki(1988) Goodbye Girl(1988) Kaikinetsu(1989) Goodbye Girl (グッバイ ガール, Gubbai Gāru) is the 16th studio album by Japanese singer-songwriter Miyuki Nakajima, released in November 19...

 

WFTDA Apprentice Program

Women's Flat Track Derby Association ApprenticeWFTDA Apprentice logoSportRoller derbyFounded2009Replaced byWFTDA New Member Program, 2019No. of teams49 (As of 16 February 2018[update])Country Argentina Australia Belgium Denmark Finland France Italy Mexico Norway Peru Poland Portugal South Africa Spain Sweden United Kingdom United StatesOfficial websitewftda.org/apprentice-program Main articl...

Pedro Arrupe

Spanish Jesuit priest and 28th Superior General of the Society of Jesus This article is written like a personal reflection, personal essay, or argumentative essay that states a Wikipedia editor's personal feelings or presents an original argument about a topic. Please help improve it by rewriting it in an encyclopedic style. (July 2023) (Learn how and when to remove this message) Servant of GodPedro Arrupe y GondraSJ28th Superior General of the Society of JesusInstalled22 May 1965Term ended3 ...

 

Johann Pistorius

For other people named Johannes Pistorius, see Johannes Pistorius (disambiguation). This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (January 2024) (Learn how and when to remove this message) Johann Pistorius the Younger Johann Pistorius (14 February 1546 – 19 June 1608), also anglicized as John Pistorius or distinguish...