Ferenc Kazinczy

Ferenc Kazinczy
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

27 października 1759
Érsemjén

Data i miejsce śmierci

23 sierpnia 1831
Széphalom

Narodowość

węgierska

Dziedzina sztuki

poezja, proza

Epoka

oświecenie

Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons

Ferenc Kazinczy (ur. 27 października 1759, zm. 23 sierpnia 1831) – węgierski pisarz okresu oświecenia, najwybitniejszy organizator życia literackiego na Węgrzech.

Życiorys

Na świat przyszedł w rodzinie szlacheckiej wyznania protestanckiego. W 1769 roku podjął naukę kolegium w Sarospatak. Przez rok (1777- 1778) studiował w Wiedniu sztuki piękne. Następnie odbywał praktykę prawniczą m.in. w Peszcie. Związał się z masonerią. Został inspektorem szkół powszechnych w Górnych Węgrzech[1], zasłużył się działalnością na rzecz systemu oświatowego.

W 1788 roku, wraz z dwoma innymi pisarzami, Jánosem Batsányim i Dávidem Barótim Szabó, założył pismo Magyar Museum[2], które było pierwszym periodykiem literackim na Węgrzech[3]. Jednak po wydaniu pierwszego numeru Kazinczy wystąpił z redakcji czasopisma z powodu różnic światopoglądowych[2] i założył swoje własne zatytułowane Orpheus, wydawane w latach 1790-1791[1].

W 1774 r. wstąpił do jakobinów, w efekcie został aresztowany i kolejne 7 lat życia spędził w więzieniach (swoje przeżycia z tego okresu opisał w Dzienniku mojej niewoli). Na uzyskanych w wyniku małżeństwa z Sophie Török ziemiach Kazinczy stworzył ośrodek życia literackiego. Stał się ogromnym autorytetem dla młodych autorów, którzy kierowali się jego zdaniem (pomógł przyczynić się karierom wielu z nich). Jako utalentowany i obiektywny krytyk prowadził też korespondencję z innymi "ludźmi pióra", wydaną następnie w 23 tomach.

Ponadto Kazinczy był przywódcą obozu neologów, jednego z odłamów ruchu odnowy języka węgierskiego, dążącego do reform.

W 1806 roku zamieszkał z żoną i siedmiorgiem dzieci w swoim majątku w Szephalom. Tam poświęcił się twórczości literackiej[1]. Przekładał także utwory: Moliera, Szekspira, Sterne’a, Goethego, Schillera, Wielanda, Lessinga[4]. W 1819 r. ukazał się jego esej pt. Ortolog i neolog u nas i u innych narodów[4], zamykający okres sporów o odnowienie języka.

Wybrane publikacje[4]

  • Kolce i kwiaty (1811);
  • List poetycki do pana Mihalya Vitkovisca (1811);
  • Ortolog i neolog u nas i u innych narodów (1819);
  • Wspomnienia z mojego życia (1828);
  • Dziennik mojej niewoli (1931);
  • Listy siedmiogrodzkie (wyd. 1939).

Przypisy

  1. ↑ a b c Kazinczy Ferenc, [w:] Bożena Chicińska (red.), Mały Słownik Pisarzy Węgierskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1977, s. 80.
  2. ↑ a b Batsányi János, [w:] Bożena Chicińska (red.), Mały Słownik Pisarzy Węgierskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1977, s. 25.
  3. ↑ Kazinczy Ferenc, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-28].
  4. ↑ a b c Kazinczy Ferenc, [w:] Bożena Chicińska (red.), Mały Słownik Pisarzy Węgierskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1977, s. 81.

Linki zewnętrzne