Faza smektyczna – rodzina fazciekłokrystalicznych, których charakterystyczną cechą jest uporządkowanie cząsteczek w warstwach. Ponadto cząsteczki w warstwach są względem siebie uporządkowane, układając się równolegle swoimi dłuższymi osiami. Oś, wzdłuż której następuje uporządkowanie cząsteczek w warstwach, jest nazywana direktorem.
W niektórych typach fazy smektycznej występuje też dodatkowe ułożenie cząsteczek w warstwach, w formie dających się wyróżnić struktur heksagonalnych, ortogonalnych i innych.
Podział
Faza SmA
Fazy smektyczne podzielić można na dwa sposoby. Po pierwsze, względem stopnia uporządkowania cząstek:
smektyki cieczopodobne – brak uporządkowania molekuł w warstwach (poza uporządkowaniem środków ciężkości) np.: SmA, SmC
Podział ten jednak jest nieco sztuczny, gdyż w istocie stopień uporządkowania cząsteczek w fazach smektycznych (których jest łącznie kilkadziesiąt) zmienia się płynnie od układów bardziej cieczopodobnych do bardziej kryształopodobnych.
Faza SmC
Drugi podział wynika z orientacji warstw smektycznych względem direktora, tj. linii
smektyki ortogonalne: direktor jest prostopadły do powierzchni warstw (SmA, SmB, SmE)
smektyki pochylone (nieortogonalne) direktor przecina powierzchnie warstw pod kątem innym niż 90° (SmC, SmG, SmH); nazwa pochodzi od tego, że w fazach tych, prętopodobne cząsteczki są „pochylone” w warstwach, w stosunku do płaszczyzny warstw.
smektyki „skręcone” (SmC*, SmG*, SmH*) – są to smektyki pochylone, w których kąt pochylenia zmienia się przy przechodzeniu z warstwy do warstwy, co powoduje, że direktor nie jest linią prostą lecz helisą; zdolność tworzenia smektyków skręconych posiadają cząsteczki chiralne.
Tekstury mikroskopowe
Jak wszystkie ciekłe kryształy, również smektyki tworzą charakterystyczne dla siebie tekstury, które można obserwować za pomocą mikroskopu polaryzacyjnego. Na podstawie tekstury można w przybliżeniu ustalić jaki rodzaj mezofazy smektycznej generuje badana próbka.
Przykłady:
Faza SmA generuje zwykle teksturę „kroplową” w której widać drobne sferyczne obiekty, przypominające wydłużone krople wodyFaza SmB generuje zwykle teksturę „batonetową”, w której występują długie struktury przypominające ostrza bagnetówFaza SmC* generuje zwykle strukturę „wachlarzową”, w której występują różnokolorowe obiekty przypominające wachlarze
Zastosowania
Materiały generujące fazy SmA i SmB posiadają unikalne własności rozdzielcze i z tego względu są stosowane jako fazy stacjonarne w chromatografii gazowej, HPLC i jako półprzepuszczalne membrany.
