Erazm Otwinowski

Erazm Otwinowski
inne formy nazwiska: Otfinowski, Otvinovius, tzw. Anonim-Protestant
Ilustracja
herbu Gryf
Data i miejsce urodzenia

1529
Liśnik Duży

Data i miejsce śmierci

1614
Liśnik Duży

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

Literatura parenetyczna
Liryka

Epoka

renesans

Ważne dzieła
Cytaty w Wikicytatach

Erazm Otwinowski (ur. 1524/9[1] w Liśniku Dużym, zm. w 1614 w Rakowie) – polski poeta renesansowy, działacz reformacyjny (kalwiński, a potem braci polskich). Był jednym z pierwszych w Polsce poetów biblijnych, poprzednikiem Wacława Potockiego[2]. Przez starszych historyków pochopnie utożsamiany z Anonimem-Protestantem.

Życiorys

Pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej herbu Gryf, która posiadała niewielki majątek (3 i pół łana ziemi) w Liśniku Dużym (wówczas „Leśnik”). Jako chłopiec przebywał na dworze Piotra Kmity w Wiśniczu, zwolennika Erazma z Rotterdamu. Nauczycielem Otwinowskiego był ks. Marcin z Opoczna. Tam też zetknął się z ruchem reformacyjnym.

W 1548 roku został polecony przez Kmitę do biskupa chełmińskiego, Tiedemanna Giesego. Jako jego dworzanin był obecny na sejmie piotrkowskim w roku 1549. W 1557 był uczestnikiem poselstwa do Stambułu[3], co znalazło wyraz w Wypisaniu drogi tureckiej (wydanie – Józef Ignacy Kraszewski, w: Podróże i poselstwa polskie do Turcji, 1860)[4]. W 1561 roku wstąpił na służbę do rezydującego w Kraśniku Stanisława Tęczyńskiego, wojewody krakowskiego i starosty lubelskiego, jednego z najważniejszych propagatorów reformacji na Lubelszczyźnie. Razem z nim wziął udział w podróży do Szwecji, podczas której trafił do duńskiego więzienia. Natomiast informacje o tym, jakoby Otwinowski był dworzaninem Jana Dantyszka, albo samego króla, są fałszywe[3].

Po powrocie zyskał rozgłos dzięki incydentowi religijnemu w Lublinie. Podczas Bożego Ciała w 1564 roku księdzu uczestniczącemu w procesji oświadczył:

Bóg jest w niebie, a więc nie ma go w chlebie, nie ma w twojej puszce.

Następnie wyrwał księdzu monstrancję i rzucił na ziemię i podeptał jako protest przeciwko „ubliżaniu Bogu”[5]. Został oskarżony o bluźnierstwo i postawiony przed sądem sejmowym, na którym bronił go Mikołaj Rej. Ostatecznie został skazany na zapłatę odszkodowania za zniszczoną monstrancję, to jest za stłuczone szkło ksiądz otrzyma: grosz, za zniszczoną hostię szeląg, aby sobie kupił nowe szkło i tę odrobinę mąki[6][7].

Otwinowski od 1555 (jako pierwszy spośród szlachty lubelskiej) stał się wyznawcą kalwinizmu, a od 1570 związał się z braćmi polskimi (zwanymi przez przeciwników arianami), był uczestnikiem wielu synodów i dysput religijnych, m.in. z jezuitami w Lublinie. Do późnej starości uczestniczył Otwinowski w Rakowie w pracach zboru ariańskiego.

W 1573 roku Otwinowski dostał od Wilhelma z Rožemberku 100 dukatów za popieranie jego kandydatury do tronu polsko-litewskiego. Wspierał go także podczas kolejnego bezkrólewia[3].

W 1598 przeniósł się z Leśnika do Rakowa. Zmarł w czerwcu 1614.[3]

Charakterystyka twórczości

Wiele prac Otwinowskiego zaginęło. Otwinowski przebywał bardzo często w Lublinie, chociaż mieszkał w Liśniku, w ówczesnym powiecie urzędowskim. Z Lublinem była związana jego twórczość poetycka. Z wcześniejszego okresu pochodziła prawdopodobnie złośliwa książeczka pt. Rozprawa piekarza z malarzem o swoich bogach.

Unitarne poglądy zawarł w licznych rozprawach, m.in. Przypowieści Pana Naszego Jezusa Chrystusa, zawierające 139 wierszowanych utworów, opisujących przypowieści z Nowego Testamentu (1599). Z dysput ariańskich czerpał tematykę do swoich wierszy. Otwinowski uczestniczył też w dysputach arian z jezuitami w Lublinie. Dysputę z 1586 roku opisał w wierszowanym utworze pt. Chluba jezuicka.

Interesowała go również sytuacja kobiet w społeczeństwie (w 1580 napisał charakterystyki kobiet występujących w Piśmie Świętym z odniesieniami do współczesności). Cechy idealnej kobiety-chrześcijanki nakreślił w utworze Opisanie pobożnej i statecznej żony i dobrej gospodyni. Zachowała się także książeczka Sprawy abo historie znacznych niewiast (1589), poświęcona żonie Andrzeja Lasoty, arianina. Były to powiastki lub charakterystyki kobiet występujących w Piśmie świętym. Poglądy Otwinowskiego na równość kobiet z mężczyznami w życiu kościelnym odpowiadały poglądom panującym w zborze ariańskim i były bardzo nowoczesne, jak na ówczesną epokę.

Zachowały się fragmenty jego Bohatyrów chrystiańskich – wierszowanych żywotów działaczy reformacyjnych. W dziele tym opisywał „ofiarne czyny pierwszych bojowników reformacji”. Czyny owe ujmował w rymowane obrazki, zaopatrywał w spisy miejscowości, w których znajdowały się pierwsze zbory, spisy pastorów i wyznawców spośród szlachty. Poematem swym obejmował wszystkich pionierów reformacji bez różnicy kierunków, ale przede wszystkim uwzględniał zwolenników antytrynitaryzmu (na 126 nazwisk magnatów i szlachty podał ok. 30 swych współwyznawców, głównie z Lubelszczyzny oraz swych krewniaków – Benedykta i Jerzego Otwinowskich a także Ostrowskich, Suchodolskich, Jana Krzowskiego z Leśnika, na 44 ministrów – 22 arian).

O wiele bardziej interesująca była jednak jego twórczość obyczajowa i satyryczna, ujawniona w powstałym w latach 1562—1567 zbiorze erotyków, fraszek i epigramatów, zachowanych pod pseudonimem „Anonim-Protestant z XVI wieku” (wydany dopiero w roku 1903). Nie brak w nich wyrafinowania, których poza Kochanowskim nie spotyka się w polskiej literaturze renesansowej.

Utwory

  • Erotyki, fraszki, obrazki, epigramaty, powst. 1562–1567, obszerne fragmenty ogł. A. Brückner „Źródła do dziejów literatury i oświaty w Polsce. II. Bezimienny poeta z czasów Zygmunta Augusta”, Biblioteka Warszawska, 1891, t. 2; całość wyd. I. Chrzanowski pt. „Anonima-Protestanta XVI wieku erotyki, fraszki, obrazki, epigramaty”, Kraków 1903, BPP nr 43; erotyki z tego zbioru przedr. T. Sinko pt. Anonimowe pieśni i listy miłosne z XVI w. przy: M. Sęp-Sarzyński „Rytmy”, Kraków 1928, Biblioteka Narodowa, seria I, nr 118; wybór utworów przedr.: S. Czernik, J. Huszcza, J. Saloni Księgi humoru polskiego. Od Reja do Niemcewicza, Łódź 1958; J. Sokołowska Poeci renesansu. Wybór, Warszawa 1959; rękopis znajdował się w Bibliotece Zamoyskich nr 1049 I, (A. Brückner, który odkrył te utwory w sylwie powstałej ok. roku 1590, mylnie wskazał autorstwo Stanisława Porębskiego; S. Kot udowadniał autorstwo Otwinowskiego)
  • Sprawy abo historye znacznych niewiast, Kraków 1859 (błędnie podano rok wydania, prawdopodobnie był to 1589), drukarnia A. Rodecki (2 edycje)
  • Przypowieści Pana naszego Jezusa, prawdopodobnie Raków 1599, drukarnia S. Sternacki; fragmenty przedr. A. Brückner Dzieje literatury polskiej, t. 1, Warszawa 1903; także wyd. 2 Warszawa 1908; także wyd. 3 Warszawa (1924)
  • Bohaterowie chrystiańscy, powst. na początku XVII w. w Rakowie, zaginęło w rękopisie; zwięzły wyciąg w jęz. łacińskim pt. Heroes Christiani wyd. w: A. Węgierski Libri quatuor Slavoniae reformatae, Amsterdam 1679
  • Dysputa piekarza z malarzem o swych bogach (zdaniem Estreichera zaginione)
  • O głowach i monarchach kościoła rzymskiego (zdaniem Estreichera zaginione)
  • Wszystkie niewiasty Starego i Nowego Testamentu cnotliwe i bezbożne (zdaniem Estreichera zaginione)

Listy i materiały

  • Do Jana Zamoyskiego, dat. 24 kwietnia 1593, ogł. W. A. Maciejowski Piśmiennictwo polskie, t. 3 dod., Warszawa 1852
  • List P. Kmity do T. Giesego, dat. 27 lipca 1548, ogł. L. Nowak „List Piotra Kmity polecający E. Otwinowskiego”, Ruch Literacki 1934, s. 82–83

Utwory o autorstwie niepewnym

  • Dysputacja z jezuitami (uważane przez Estreichera za zaginione, S. Kot przyznaje autorstwo J. Niemojewskiemu)
  • Wypisanie drogi tureckiej, ogł. J. I. Kraszewski „Podróże i poselstwa polskie do Turcji”, Kraków 1860, Biblioteka Polska, seria IV, zeszyt 9; fragmenty przedr. A. Przyboś, R. Żelewski Dyplomaci w dawnych czasach. Relacje staropolskie z XVI–XVIII stulecia, Kraków 1959; rękopis Biblioteki Jagiellońskiej nr 5267, (I. Janicki w przedmowie do S. Otwinowskiego: Gulistan – powątpiewał o autorstwie Erazma Otwinowskiego)

Uwaga: Edward Raczyński wydając w 1838 Dzieje Polski pod panowaniem Augusta II od roku 1696–1728 anonimowego autora, umieścił na karcie tytułowej nazwisko Erazma Otwinowskiego.

Przypisy

  1. ↑ Piotr Wilczek, Erazm Otwinowski: pisarz reformacji, Katowice 1994, s. 15–16, najprawdopodobniej 1525 lub 1526 rok.
  2. ↑ Stanisław Kot, Erazm Otwinowski, poeta – dworzanin i pisarz różnowierczy [w:] „Reformacja w Polsce” t. VI, s. 34.
  3. ↑ a b c d Piotr Wilczek, Erazm Otwinowski: pisarz ariański, Katowice 1994, 16nn.
  4. ↑ Podróże i poselstwa polskie do Turcji a mianowicie: Podróż E. Otwinowskiego 1557, Jędrzeja Tarnowskiego komornika j. k. m. 1569, i Poselstwo Piotra Zborowskiego 1568, Kraków 1860.
  5. ↑ Janus Tazbir, Państwo bez stosów i inne szkice. Kraków 2000, s.79.
  6. ↑ Janus Tazbir, Państwo bez stosów i inne szkice. Kraków 2000, s.80.
  7. ↑ Stanisław Kot, op. cit. s. 12 – 14. 47 lat później w 1611 r., jeszcze za życia Otwinowskiego, Franco de Franco za słowne znieważenie monstrancji został ukarany znacznie surowiej.

Bibliografia

Read other articles:

Zona temperata

Questa voce o sezione sull'argomento climatologia non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Per zona temperata nella sua accezione più ampia si intende l'area geografica compresa tra i tropici e i circoli polari[1] (alcuni indicano con tale nome, in ogni emisfero, la zona compresa tra 30 e 60 gradi di latitudine). Oltre a quasi tutto il te...

 

Islam di India

Islam menurut negara Afrika Aljazair Angola Benin Botswana Burkina Faso Burundi Kamerun Tanjung Verde Republik Afrika Tengah Chad Komoro Republik Demokratik Kongo Republik Kongo Djibouti Mesir Guinea Khatulistiwa Eritrea Eswatini Etiopia Gabon Gambia Ghana Guinea Guinea-Bissau Pantai Gading Kenya Lesotho Liberia Libya Madagaskar Malawi Mali Mauritania Mauritius Maroko Mozambik Namibia Niger Nigeria Rwanda Sao Tome dan Principe Senegal Seychelles Sierra Leone Somalia Somaliland Afrika Selatan ...

 

Allah Anak

Artikel ini membutuhkan rujukan tambahan agar kualitasnya dapat dipastikan. Mohon bantu kami mengembangkan artikel ini dengan cara menambahkan rujukan ke sumber tepercaya. Pernyataan tak bersumber bisa saja dipertentangkan dan dihapus.Cari sumber: Allah Anak – berita · surat kabar · buku · cendekiawan · JSTORArtikel ini mengenai Allah dalam istilah Kekristenan di Indonesia dan bukan mengenai Allah, Tuhan dalam Islam. Untuk pemahaman lebih lanjut, lihat...

No Rules!

2024 song by Windows95man For other uses, see No Rules. No Rules!Single by Windows95manReleased16 January 2024 (2024-01-16)Length2:55LabelAll Day EntertainmentSongwriter(s) Henri Piispanen Jussi Roine Teemu Keisteri Music videoNo Rules! on YouTubeEurovision Song Contest 2024 entryCountryFinlandArtist(s)Windows95manWithHenri PiispanenLanguageEnglishComposer(s)Henri PiispanenJussi RoineTeemu KeisteriLyricist(s)Henri PiispanenJussi RoineTeemu KeisteriEntry chronology◄ Cha Cha C...

 

Teori Brewster

Lingkaran warna Teori Brewster adalah teori yang menyederhanakan warna yang ada di alam menjadi 4 kelompok warna. Keempat kelompok warna tersebut, yaitu: warna primer, sekunder, tersier, dan warna netral. Teori ini pertama kali dikemukakan pada tahun 1831. Kelompok warna ini sering disusun dalam lingkaran warna brewster. Lingkaran warna brewster mampu menjelaskan teori kontras warna (komplementer), split komplementer, triad, dan tetrad. Pembagian warna Warna primer Merupakan warna dasar yang ...

 

Jean-François Mattei

Pour les articles homonymes, voir Jean-François Mattéi et Mattéi. Jean-François Mattei Jean-François Mattei en 2013. Fonctions Président de la Croix-Rouge française 19 décembre 2004 – 21 juin 2013(8 ans, 6 mois et 2 jours) Prédécesseur Marc Gentilini Successeur Jean-Jacques Eledjam Ministre de la Santé, de la Famille et des Personnes handicapées 7 mai 2002 – 31 mars 2004(1 an, 10 mois et 24 jours) Président Jacques Chirac Gouvernement Jean-Pierr...

Lobby gay

La lobby gay (anche nota come lobby LGBT[1] e in lingua inglese definita anche come gay mafia) [2][1] è una teoria del complotto secondo la quale esisterebbero dei gruppi di pressione (lobbisti) che hanno come fine quello di distruggere la famiglia, cancellare le differenze fra uomini e donne, creare una sessualità fluida, educare e plagiare i bambini in un mondo stravolto nelle sue leggi naturali e morali e piegato ai capricci di una minoranza[3]; è general...

 

土库曼斯坦总统

土库曼斯坦总统土库曼斯坦国徽土库曼斯坦总统旗現任谢尔达尔·别尔德穆哈梅多夫自2022年3月19日官邸阿什哈巴德总统府（Oguzkhan Presidential Palace）機關所在地阿什哈巴德任命者直接选举任期7年，可连选连任首任萨帕尔穆拉特·尼亚佐夫设立1991年10月27日 土库曼斯坦土库曼斯坦政府与政治 国家政府 土库曼斯坦宪法 国旗 国徽 国歌 立法機關（英语：National Council of Turkmenistan） ...

 

乌克兰总理

 烏克蘭總理Прем'єр-міністр України烏克蘭國徽現任杰尼斯·什米加尔自2020年3月4日任命者烏克蘭總統任期總統任命首任維托爾德·福金设立1991年11月后继职位無网站www.kmu.gov.ua/control/en/（英文） 乌克兰 乌克兰政府与政治系列条目 宪法 政府 总统 弗拉基米尔·泽连斯基 總統辦公室 国家安全与国防事务委员会 总统代表（英语：Representatives of the President of Ukraine） 总...

Alexander Balas

Seleucid king from 150 to 142 BC Alexander I BalasCoin of Alexander I Balas, Antioch mintBasileus of the Seleucid Empire (King of Syria) Reign150 BC – August 145 BCPredecessorDemetrius I SoterSuccessorsDemetrius II Nicator or Antiochus VI DionysusBornSmyrna(now İzmir, Turkey)DiedAugust 145 BCSpouseCleopatra TheaIssueAntiochus VI Dionysus (first son with Cleopatra Thea)DynastySeleucidFatherAntiochus IV Epiphanes (unconfirmed)MotherLaodice IV (unconfirmed) Alexander I Theopator Euergetes, su...

 

2024 California Golden Bears football team

American college football season 2024 California Golden Bears footballConferenceAtlantic Coast ConferenceRecord0–0 (0–0 ACC)Head coachJustin Wilcox (8th season)Offensive coordinatorMike Bloesch (1st season)Defensive coordinatorPeter Sirmon (5th season)Home stadiumCalifornia Memorial StadiumSeasons← 20232025 → 2024 Atlantic Coast Conference football standings vte Conf Overall Team   W   L     W   L   Boston College ...

 

Danuta Stenka

Polish actress (born 1961) Danuta StenkaBorn (1961-10-10) 10 October 1961 (age 62)Sierakowice, PolandNationalityPolishOccupationActress Danuta Stenka (born 10 October 1961 in Sierakowice, Poland) is a Polish actress. She made her stage debut in 1984 and since then acted in many productions receiving theatre awards for her performances.[1] She made her big screen debut in 1995 and appeared in more than 60 movies since then. Stenka received two Polish Film Awards for Chopin: Desire...

Con Tu Nombre

2007 single by Ricky MartinCon Tu NombreSingle by Ricky Martinfrom the album MTV Unplugged ReleasedJune 26, 2007 (2007-06-26)Recorded2006GenreLatin popLength4:20LabelColumbiaSongwriter(s) Cristian Zalles Juan Carlos Pérez Soto Producer(s)Tommy TorresRicky Martin singles chronology Gracias por Pensar en Mi (2007) Con Tu Nombre (2007) Non siamo soli (2007) Live PerformanceCon Tu Nombre on YouTube Con Tu Nombre (English: With Your Name) is the fourth single from Ricky Martin's fi...

 

أوبارفيلييه - بانتان - كاتر شومان (مترو باريس)

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (أبريل 2021) أوبارفيلييه - بانتان - كاتر شومانAubervilliers - Pantin - Quatre Chemins (بالفرنسية) معلومات عامةالتقسيم الإداري أوبارفيليي...

 

Mitsui Fudosan

Mitsui Fudosan Co. Ltd.Nama asli三井不動産株式会社Nama latinMitsui Fudōsan kabushiki gaishaJenisPublik (KK)Kode emitenTYO: 8801Komponen TOPIX Core 30IndustriLahan yasanDidirikan15 Juli 1941; 82 tahun lalu (1941-07-15)Kantorpusat2-1-1 Nihonbashi-Muromachi, Chūō, Tokyo, JepangTokohkunciHiromichi Iwasa (Presiden dan CEO)Pendapatan¥1.385 milyar (31 Maret 2010)Laba bersih¥60 milyar (31 Maret 2010)Karyawan1.216 (di anak usaha: 15.922) (31 Maret 2010)Situs webwww.mitsuifudosan.co....

大腸菌

大腸菌 大腸菌の電子顕微鏡写真 分類 ドメイン : 真正細菌Bacteria 門 : Pseudomonadota門 綱 : ガンマプロテオバクテリア綱Gammaproteobacteria 目 : エンテロバクター目Enterobacterales 科 : 腸内細菌科Enterobacteriaceae 属 : エスケリキア属Escherichia 種 : 大腸菌E. coli 学名 エスケリキア・コリEscherichia coli(Migula 1895)[1]Castellani and Chalmers 1919[2](IJSEMリストに掲載 1980)[3] タイプ株 ...

 

Exceptional object

The Platonic solids, seen here in an illustration from Johannes Kepler's Mysterium Cosmographicum (1596), are an early example of exceptional objects. The symmetries of three-dimensional space can be classified into two infinite families—the cyclic and dihedral symmetries of n-sided polygons—and five exceptional types of symmetry, namely the symmetry groups of the Platonic solids. Many branches of mathematics study objects of a given type and prove a classification theorem. A common theme...

 

Filter Room

This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Filter Room – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2011) (Learn how and when to remove this message) ...

Flavio Cobolli

Flavio CobolliFlavio Cobolli nel 2023Nazionalità Italia Altezza185 cm Peso74 kg Tennis Carriera Singolare1 Vittorie/sconfitte 40–37 (51.95%) Titoli vinti 0 Miglior ranking 30º (30 settembre 2024) Ranking attuale ranking Risultati nei tornei del Grande Slam  Australian Open 3T (2024)  Roland Garros 2T (2024)  Wimbledon 2T (2024)  US Open 3T (2024) Doppio1 Vittorie/sconfitte 3–8 (27.27%) Titoli vinti 0 Miglior ranking 238º (30 settembre 2024) Ranking attuale rank...

 

Leleges

Pre-Hellenic aboriginal people of the Aegean The Leleges (/ˈlɛlɪdʒiːz/; Greek: Λέλεγες) were an aboriginal people of the Aegean region, before the Greeks arrived. They were distinct from another pre-Hellenic people of the region, the Pelasgians. The exact areas to which they were native are uncertain, since they were apparently pre-literate and the only references to them are in ancient Greek sources. These references are casual and (it is alleged) sometimes fictitious.[1]...