PROFILPELAJAR.COM

Edward Sas-Świstelnicki
	kapitan rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1897 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	grudzień 1970 ; Manchester
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie II RP,; Polskie Siły Zbrojne
Formacja	I Korpus Polski w Rosji
Jednostki	54 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa,; wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa)
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Edward Hilary Sas-Świstelnicki^[a] (ur. 15 kwietnia 1897 w Warszawie, zm. w grudniu 1970 w Manchesterze) – porucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego II RP, w 1963 awansowany na stopień kapitana przez władze RP na uchodźstwie.

Życiorys

Urodził się 15 kwietnia 1897 w Warszawie^[1]. Podczas I wojny światowej był podporucznikiem I Korpusu Polskiego w Rosji, po rozbrojeniu którego przez Niemców, przebywał w szpitalu jednostki, potem w szpitalu PCK w Mińsku, następnie przez Warszawę i Jędrzejów udał się do Krakowa, skąd jako członek Polskiej Organizacji Wojskowej otrzymał rozkaz wyjazdu do Lwowa^[2]. 31 października 1918 jako były żołnierz I Korpusu w stopniu podporucznika stawił się na rozkaz kpt. Zdzisława Trześniowskiego, przez którego został mianowany oficerem inspekcyjnym^[3]^[4] i w listopadzie 1918 brał udział w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej. W pierwszych dniach bitwy aktywnie uczestniczył w akcjach bojowych: m.in. w składzie załogi Szkoły im. Sienkiewicza odznaczył się brawurą ostrzeliwując ze strychu budynku atakujących Ukraińców, raniąc obsługę ich karabinu maszynowego i zmuszając do odwrotu, a także wykonał wspólnie z chor. Edwardem Wydrzyńskim atak na budynek poczty używając granatów ręcznych i zmuszając wrogów do wycofania się^[5]. Przypadkowo dostając się na teren zajęty przez wroga przedstawił się jako parlamentariusz po doprowadzeniu przed atamana Dmytro Witowskiego^[6]. Służył w oddziale technicznym Naczelnej Komendy Obrony Lwowa, 5 listopada otrzymał od kpt. Tadeusza Kudelskiego polecenie zorganizowania samochodu pancernego, którego został komendantem 7 listopada i któremu nadał nazwę „Tank Piłsudskiego”^[7]^[8]^[9]^[10]. Po kilku dniach jego obsługi, następnie po kolizji auta z drzewem oraz po załamaniu się obrony Ukraińców, w okresie trwających walk pozycyjnych wraz z załogą pojazdu stanowił rezerwę bojową V odcinka, jedynie incydentalnie biorąc udział w akcji^[11]. Na koniec zmagań, 22 listopada został skierowany z tankiem na rogatkę Łyczakowską celem zabezpieczenia, po czym na plac Krakowski, gdzie zastał go zwycięski koniec obrony Lwowa^[12]. Łącznie podczas wojny 1918-1921 był trzykrotnie ranny^[1]. Później był autorem wspomnień zatytułowanych Szkoła Sienkiewicza – auto pancerne „Józef Piłsudski”, wydanych w zbiorowej publikacji pt. Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników^[1].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego. Został awansowany na stopień porucznika rezerwy piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[13]^[14]. W 1923, 1924, 1934 był oficerem rezerwowym 54 pułku piechoty w Tarnopolu i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto^[15]^[16]^[17].

Po zakończeniu II wojny światowej przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii. W 1963 został awansowany przez władze RP na uchodźstwie do stopnia kapitana piechoty^[18]. Był członkiem IV Rady Rzeczypospolitej Polskiej (1968–1970) z ramienia Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Zmarł nagle w grudniu 1970 w Manchesterze^[1]^[19]. Po mszy św. pogrzebowej jego ciało zostało spopielone^[1].

Odznaczenie

Krzyż Niepodległości (9 listopada 1933, za pracę w dziele odzyskania niepodległości)^[20]^[1]
Krzyż Walecznych – dwukrotnie^[1]
Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1968)^[21]
Srebrny Krzyż Zasługi (przed 1939)^[1]

Uwagi

↑ W ewidencji wojskowej II Rzeczypospolitej był określony jako „Edward Świstelnicki”.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 19-20, s. 136, Lipiec 1971. Koło Lwowian w Londynie.
↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 541.
↑ Jan Gella: Ruski miesiąc 1/XI – 22/XI 1918. Ilustrowany opis walk listopadowych we Lwowie z 2 mapami. Lwów: Komitet Obywateli Miasta Lwowa, ok. 1919, s. 21, 23.
↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 542.
↑ Jan Gella: Ruski miesiąc 1/XI – 22/XI 1918. Ilustrowany opis walk listopadowych we Lwowie z 2 mapami. Lwów: Komitet Obywateli Miasta Lwowa, ok. 1919, s. 22, 60, 232.
↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 547.
↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 548-550.
↑ Polski improwizowany samochód pancerny "Józef Piłsudski" ("Tank Piłsudskiego"). derela.pl. [dostęp 2016-04-18].
↑ G.Łukomski, Cz.Partacz, B.Polak. / Iwona Łaptaszyńska (autor opracowania): Obrona Lwowa 1 – 22.11.1918 r.. genealogia.okiem.pl. [dostęp 2016-04-18].
↑ Witold Ławrynowicz. Początki polskiej broni pancernej. „Glaukopis”. 4, s. 220-222, 2006.
↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 550-552.
↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 552.
↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 510.
↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 460.
↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 279.
↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 255.
↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 19, 507.
↑ Lista oficerów Polskich Sił Zbrojnych według awansów dokonanych na uchodźstwie. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 4, Nr 4 z 30 czerwca 1969.
↑ Edward Hilary Sas-Świstllnicki. ancestry.co.uk. [dostęp 2016-04-18]. (ang.).
↑ M.P. z 1933 r. nr 258, poz. 276.
↑ Komunikat o nadaniu Złotego Krzyża Zasługi. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 8, Nr 3 z 24 kwietnia 1969.

Bibliografia

Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
Edward Świstelnicki Sas: Szkoła Sienkiewicza – auto pancerne „Józef Piłsudski”. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 541-552. ISBN 83-85218-56-4.