Edward Kreisler

Edward Kreisler
Data urodzenia

15 listopada 1903

Data i miejsce śmierci

21 kwietnia 1946
Kraków

Alma Mater

Politechnika Lwowska

Wpływy

modernizm

Praca
Budynki

Gmach Główny Muzeum Narodowego w Krakowie

Multimedia w Wikimedia Commons

Ludwik Edward Kreisler (ur. 15 listopada 1903[1], zm. 21 kwietnia 1946 w Krakowie[2]) – polski architekt, przedstawiciel modernizmu.

Życiorys

Urodził się 15 listopada 1903 roku w rodzinie żydowskiej; był synem Leiba i Sary z d. Agatstein[1]. Uczył się w filii Gimnazjum św. Jacka, a następnie przez dwa lata w Gimnazjum św. Anny[1]. Po odbyciu służby wojskowej zdał w 1921 maturę[1]. Rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej, które ukończył w 1926 roku z wynikiem bardzo dobrym[3]. W tym samym roku podjął pracę w krakowskim Urzędzie Budownictwa Miejskiego[4]. W 1931 awansował na referenta, a w 1934 na kierownika oddziału[5]. W 1936 otrzymał tytuł radcy budowlanego[6].

W ramach pracy w Urzędzie brał udział m.in. w pracach nad odbudową sali posiedzeń Magistratu i uczestniczył w projektowaniu gmachu Muzeum Narodowego[7]. Wielokroć współpracował z Czesławem Boratyńskim, który również był pracownikiem Urzędu. Z racji pełnienia funkcji publicznej Kreisler nie prowadził przedsiębiorstwa architektonicznego, współpracował jednak niekiedy z innymi budowniczymi przy prywatnych inwestycjach[8]. W 1937 roku brał udział w Międzynarodowym Kongresie Architektury Nowoczesnej w Paryżu. Był członkiem ZAWK/SARP[9].

W czasie II wojny światowej początkowo pracował w Wojewódzkim Biurze Budowlanym we Lwowie (w okresie okupacji radzieckiej); po zajęciu miasta przez Niemców i związanym z tym zaostrzeniem prześladowań ludności żydowskiej w 1942 roku wrócił do Krakowa, gdzie ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem (Ludwik Górski)[10]. Później przeniósł się w okolice Kalwarii Zebrzydowskiej[10]. Po wyzwoleniu Krakowa powrócił do pracy w Urzędzie Budownictwa Miejskiego. Zmarł nagle 21 kwietnia 1946 roku w Krakowie[2]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim (po wojnie rodzina Kreislerów przyjęła chrześcijaństwo)[2].

Wybrane dzieła


  • Sanatorium im. Marszałka Piłsudskiego (1928) Jastrzębie Zdrój ul. Kościuszki 14
    Sanatorium im. Marszałka Piłsudskiego (1928)
    Jastrzębie Zdrój ul. Kościuszki 14
  • Dom wycieczkowy (1930) Kraków ul. Oleandry 4
    Dom wycieczkowy (1930)
    Kraków ul. Oleandry 4
  • Gmach Główny Muzeum Narodowego (1934) Kraków al. 3 Maja 1
    Gmach Główny Muzeum Narodowego (1934)
    Kraków al. 3 Maja 1
  • Dawny Dom Stowarzyszenia Ochrony Starców Żydowskich Asyfas Skeinim (1937) Kraków ul. A. Chmielowskiego 6
    Dawny Dom Stowarzyszenia Ochrony Starców Żydowskich Asyfas Skeinim (1937)
    Kraków ul. A. Chmielowskiego 6
  • Funkcjonalistyczna kamienica (1938) Kraków ul. Lenartowicza 13
    Funkcjonalistyczna kamienica (1938)
    Kraków ul. Lenartowicza 13


Przypisy

  1. ↑ a b c d Zbroja 2023 ↓, s. 114.
  2. ↑ a b c Zbroja 2023 ↓, s. 126.
  3. ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 114-115.
  4. ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 115.
  5. ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 116.
  6. ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 117.
  7. ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 117-121.
  8. ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 124.
  9. ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 124-125.
  10. ↑ a b Zbroja 2023 ↓, s. 125.

Bibliografia

  • Edward Kreisler na stronie In memoriam SARP
  • Barbara Zbroja, Edward Kreisler - zapomniany krakowski architekt, "Rocznik Krakowski" 72, 2006, s. 181-211.
  • Barbara Zbroja, Leksykon architektów i budowniczych pochodzenia żydowskiego w Krakowie w latach 1868-1939, Kraków: Wysoki Zamek, 2023, ISBN 978-83-966500-2-3.

Maja 1