Dynamika społeczna – w ujęciu Augusta Comte’a jeden z dwóch (obok statyki społecznej) głównych działów socjologii, które razem wyjaśniać miały dwa pozornie wykluczające się aspekty społeczeństwa: porządek i postęp^[1]. Zadaniem dynamiki społecznej miało być badanie procesów zachodzących wewnątrz społeczeństwa^[2].

Główne założenia dynamiki społecznej można streścić do następujących tez^[3]:

• Ewolucja społeczeństw jest ukierunkowana i ma charakter prawidłowy.
• Ludzkość w toku rozwoju przeszła przez trzy kolejne stadia różniące się sposobem wyjaśniania rzeczywistości przez ludzi: stadium teologiczne, stadium metafizyczne i stadium naukowe (pozytywne), które z kolei dzielą się na fazy. Przy ich analizie Comte pod względem wiedzy o historii okazał się dyletantem.
• Przemiany w świadomości ludzkiej, różnej w każdym ze stadium, wiążą się z odpowiednimi przemianami systemu społecznego.
• Ewolucja społeczna doprowadzi z czasem do doskonałego ładu społecznego w stadium naukowym, gdzie porządek społeczny nie będzie wykluczany przez ewolucyjne zmiany, ale nie będzie w nim miejsca na kryzysy.
• Ludzkość jest całością i stanowi ona podmiot dziejów.

• W ujęciu Johna Stuarta Milla dynamika społeczna odpowiada prawom następstwa, a statyka społeczna współwystępowaniu^[4].
• W koncepcji Karola Marksa źródła dynamiki społecznej tkwią w sprzeczności między zmieniającymi siłami wytwórczymi i dotychczasowymi stosunkami produkcji^[5].
• Na podobnych zasadach Herbert Spencer, opierając się na analogii organicystycznej, sformułował pojęcia struktury oraz funkcji, gdzie funkcje odnosiły się do działań i przekształceń^[2].
• W odniesieniu do ukierunkowanej ewolucji, Pitirim Sorokin zakładał, że historia ludzkości to „bezkierunkowe fluktuacje”, zakładając przy tym, że okresy stabilizacji są krótkimi momentami w ciągłej zmienności^[6]. Takie podejście w socjologii idzie w parze z trendem do odrzucenia podziału na statykę i dynamikę, podkreślającym procesualny charakter rzeczywistości społecznej^[7].

• Barbara Szacka: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003. ISBN 83-88164-66-X.
• Jerzy Szacki: Historia myśli socjologicznej. Warszawa: PWN, 2002. ISBN 83-01-13844-0.
• Piotr Sztompka: Socjologia zmian społecznych. Jacek Konieczny (tłum.). Kraków: Znak, 2005. ISBN 83-240-0598-6.