PROFILPELAJAR.COM

Dwór Nowosiółki
	; Pałac Czapskich w 1896 roku
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Rejon	oszmiański
Sielsowiet	Nowosiółki
	Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Dwór Nowosiółki
	Położenie na mapie Białorusi Dwór Nowosiółki
	Położenie na mapie Polski w 1939 Dwór Nowosiółki
	54°25′09″N 26°03′34″E/54,419167 26,059444

Dwór Nowosiółki − dawniej samodzielna miejscowość. Obecnie część Ogrodników wieś na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie oszmiańskim, w sielsowiecie Nowosiółki.

Historia

W XVI wieku Nowosiółki należały do klucza ks. Holszańskich. Z czasem przeszły na Radziwiłłów, właścicieli pobliskich Żupran. Weronika Radziwiłłówna (1754–?, córka Michała Kazimierza Radziwiłła Rybeńko i Anny Ludwiki z domu Mycielskiej) wyszła w 1772 roku za Franciszka Stanisława Hutten-Czapskiego, wnosząc mu ten majątek w posagu. Kolejnymi właścicielami byli ich męscy potomkowie, kolejno:

Karol Józef Czapski (1777–1836), szambelan Stanisława Augusta
Adam Józef Erazm (1819–1884)
Adam Ignacy (1849–1914), który tu się urodził i zmarł
Franciszek Edward (1885–1939), ostatni właściciel Nowosiółek, który tu we wrześniu 1939 roku popełnił samobójstwo^[1]^[2]^[3].

Po III rozbiorze Polski w 1795 roku majątek znalazł się na terenie powiatu oszmiańskiego (ujezdu) guberni wileńskiej.

W czasach zaborów folwark w gminie Kucewicze, w powiecie oszmiańskim, w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. W 1905 roku liczył 153 mieszkańców, 4819 dziesięcin, należał do Czapskich^[4].

W latach 1921–1945 folwark a następnie majątek leżał w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie oszmiańskim, w gminie Kucewicze.

W 1931 majątek w 15 domach zamieszkiwało 156 osób^[5].

Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Żupranach i prawosławnej w Oszmianie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Oszmianie i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Oszmianie^[6].

Po II wojnie światowej w granicach Związku Sowieckiego. Od 1991 w niepodległej Białorusi.

Pałac Czapskich

Adam Ignacy Czapski zbudował tu w 1893 roku ogromny, jeden z największych na Wileńszczyźnie, siedemnastoosiowy, dwukondygnacyjny, eklektyczny pałac z trzema ryzalitami. Skrajne ryzality były wyższe niż główny korpus. Budynek był przykryty płaskim, gładkim dachem. Wzdłuż całej elewacji ogrodowej ciągnął się duży taras, z którego do parku wiodły dwuramienne schody. Dalej było zejście do rzeczki Oszmianki. Pałac był bogato wyposażony w cenne meble i dzieła sztuki. Na ścianach wisiały obrazy Tiepola i Canaletta, na stołach podawano cenną porcelanę i srebra. Była tu bogato wyposażona biblioteka. Pałac był najzasobniejszą rezydencją Czapskich na Białej Rusi. Został spalony w czasie I wojny światowej. To, co właściciele próbowali odtworzyć, zrabowała okoliczna ludność we wrześniu 1939 roku^[2].

Pałac był oddalony o około 2 km (na północny zachód) od wsi, był otoczony parkiem krajobrazowym, znacznie starszym niż rezydencja^[2].

Do dziś z pałacu pozostało jedynie kilka strzaskanych kolumn w rumowisku gruzów w zdziczałym parku na wzgórzu. Zachowały się dwie stajnie z kamienia polnego. Stoi jeszcze ruina dawnego spichlerza, resztki młyna wodnego i parku^[3].

Majątek Nowosiółki został opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego.

Przypisy

↑ Nowosiółki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 279 ., znaczenie 21
↑ ^a ^b ^c Nowosiółki, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 252–253, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
↑ ^a ^b Nowosiółki. W: Grzegorz Rąkowski: Kresowe rezydencje. Zamki, pałace i dwory na dawnych ziemiach wschodnich II RP, tom 1: województwo wileńskie. T. 5. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017, s. 150, seria: Dopalanie Kresów. ISBN 978-83-8098-093-8.
↑ Гошкевич И. И. Виленская губернія: Полный списокъ населенныхъ мѣстъ со статистическими данными о каждомъ поселеніи, составленный по оффиціальнымъ свѣдѣниямъ, Вильна, 1905, s. 236
↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 33 .
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1156 .

[1] Nowosiółki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 279 ., znaczenie 21

[:0-2] Nowosiółki, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 252–253, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość).

[:1-3] Nowosiółki. W: Grzegorz Rąkowski: Kresowe rezydencje. Zamki, pałace i dwory na dawnych ziemiach wschodnich II RP, tom 1: województwo wileńskie. T. 5. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017, s. 150, seria: Dopalanie Kresów. ISBN 978-83-8098-093-8.

[4] Гошкевич И. И. Виленская губернія: Полный списокъ населенныхъ мѣстъ со статистическими данными о каждомъ поселеніи, составленный по оффиціальнымъ свѣдѣниямъ, Вильна, 1905, s. 236

[:12-5] Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 33 .

[:02-6] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1156 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]