Dragoljub Raša Todosijević

Dragoljub Raša Todosijević
Драгољуб Раша Тодосијевић
Ilustracja
Dragoljub Raša Todosijević (2011)
Data i miejsce urodzenia

2 września 1945
Belgrad

Data i miejsce śmierci

3 grudnia 2024
Belgrad

Narodowość

serbska

Język

serbski

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Belgradzie(inne języki)

Dziedzina sztuki

sztuki plastyczne

Epoka

sztuka współczesna

Gatunek

sztuka konceptualna

Ważne dzieła

Was ist Kunst?, Gott liebt die Serben

Nagrody

Nagroda im. Ivana Tabakovicia (2023)

Dragoljub Raša Todosijević (ur. 2 września 1945 w Belgradzie[1], zm. 3 grudnia 2024 tamże[2]) – serbski artysta sztuk wizualnych, performer i rzeźbiarz, tworzący w nurcie sztuki konceptualnej, prozaik, teoretyk sztuki.

Życiorys

Wychowywał się w ubogiej rodzinie w Belgradzie[3]. Matka wysłała go do akademii wojskowej w Mostarze, gdzie wytrzymał półtora roku[3]. Uczył się rysunku w Šumatovačce(inne języki), gdzie poznał m.in. Marinę Abramović[3]. Studiował malarstwo[4], ukończył studia w Akademii Sztuk Pięknych w Belgradzie(inne języki)[5] w 1969 roku[6]. Wystawiał swoje prace od 1967 roku[4]. Działał w środowisku młodych belgradzkich artystów, wśród których była m.in. Marina Abramović czy Neša Paripović(inne języki)[5], skupionych wokół studenckiego centrum kultury w Belgradzie – Studentski kulturni centar(inne języki)[7]; ich ruch został później określony mianem Nova umjetnička praksa(inne języki)[5].

W 1984 roku został zaproszony na biennale do Sydney[3]. Podróżował m.in. do Polski i Stanów Zjednoczonych[3]. Muzeum Sztuki Współczesnej w Belgradzie zorganizowało wystawę retrospektywną jego dzieł w 2001 roku[3]. Muzeum Sztuki Współczesnej Wojwodiny(inne języki) przygotowało jego wystawę retrospektywną pt. Сутра је понедељак w 2022 roku[8].

Jego dzieła posiadają m.in. Centre Georges Pompidou, Contemporary Art Museum w Kumamoto(inne języki) Moderna Museet, Tate Modern[9].

Należał do Stowarzyszenia Artystów Serbii od 1971 roku[6]. Mieszkał i pracował w Belgradzie[4][10].

Nagrody

  • nagroda Memoriału im. Nadeždy Petrović (1998)[9]
  • nagroda Moderna Museet (2001)[9]
  • nagroda miasta Belgrad (2003)[9]
  • ArtLink Award (2004)[9]
  • Emily Harvey Foundation Award (2006)[9]
  • nagroda im. Savy Šumanovicia (2008)[9]
  • nagroda „Politiki” (2009)[9]
  • nagroda na biennale w Wenecji (2011)[11]
  • nagroda im. Ivana Tabakovicia (2023)[12]

Twórczość

Tworzył sztukę konceptualną, był jednym z jej pionierów w Jugosławii. Był rzeźbiarzem i malarzem[13]. Jego performances miały agresywny i prowokacyjny charakter[14] i ocierały się niekiedy o sadyzm[5]. Podczas co najmniej dwóch jego performance'ów (Pijenje vode i Odluka kao umetnost) zmarły ryby[15]. Tworzył także teksty w języku serbskim[13], m.in. eseje o teorii sztuki[4]. Niektóre z jego prac z lat 70. i 80. XX wieku zachowały się tylko na fotografiach[4]. Współpracował krótko z grupą muzyczną Ansambl Za Drugu Novu Muziku[4].

Dzieła plastyczne

  • Marinela (1971)[4]
  • Odluka kao umetnost[14] (Decision as Art) – performance (1973)[5]
  • Pijenje vode – performance (1974)[5]
  • Umetnost i memorija – performance (1974[14]–1975) – artysta wyglądający jak terrorysta wykrzykiwał nazwiska twórców, o których myślał w danej chwili[5]
  • Nula dies sine linea – cykl 12 rysunków[16] (1976[5])
  • Was ist Kunst? – performance wykonywany w różnych wariantach w latach 1976–1981[5][17]
  • Schlafflage – cykl instalacji (1978–1984)[5]
  • Živela Francuska – živela tiranija[14] (Vive la France – Vive la Tyranie) – performance (1979)[5]
  • Gott Liebt die Serben (Bog voli Srbe[14]) – cykl instalacji (od 1989 roku do co najmniej 2003 roku[18]), prace traktujące nacjonalizm serbski z ironią, np. w 1998 roku serwował narodowe potrawy na stole w kształcie swastyki[5]
  • Opsada Londona 2097 – obraz (2007)[19]
  • God Exists – instalacja (2013)[19]

Teksty

  • Edinburška izjava (1975)[5]
  • Sa ulice: pred uvod u istoriju[5]
  • Priče o umetnosti (1992)[20]
  • Vesela kabalistička koračnica i druge priče – proza (1997)[21]
  • Ulaz u raj ili Kraj istorije (2011)[22]

Przypisy

  1. ↑ Todosijevic, Dragoljub Rasa, Grove Art Online, DOI: 10.1093/gao/9781884446054.001.0001/oao-9781884446054-e-7002228718#oao-9781884446054-e-7002228718 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  2. ↑ Preminuo Raša Todosijević - Kultura - Dnevni list Danas [online], 3 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-05] (serb.).
  3. ↑ a b c d e f Марија Ђорђевић, Одлучио сам: Изложићу Маринелу [online], Politika Online [dostęp 2024-01-07].
  4. ↑ a b c d e f g The Reality Check - Rasa Todosijevic [online], realitycheck.c3.hu [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n RAŠA TODOSIJEVIĆ [online], Avantgarde Museum [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  6. ↑ a b Dragoljub Rasa Todosijevic - Arte Galerija [online], Arte Galerija Beograd [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  7. ↑ РТС :: Радио Београд 2 :: Град: СКЦ Драгице Вукадиновић [online], www.rts.rs [dostęp 2024-01-07] (serb.).
  8. ↑ Ј.Ф, Изложба Раше Тодосијевића у Музеју савремене уметности Војводине [online], Politika Online [dostęp 2024-01-07].
  9. ↑ a b c d e f g h DRAGOLJUB RAŠA TODOSIJEVIĆ – TOMORROW IS MONDAY | MSUV [online] [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  10. ↑ Raša Todosijević [online], www.balkanprojects.art, 14 lipca 2017 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  11. ↑ "Edija Ramu sam upoznao dok je bio slikar, radovi mu nisu loši" [online], B92.net, 8 lipca 2017 [dostęp 2024-01-07] (serb.).
  12. ↑ DRAGOLJUB RAŠA TODOSIJEVIĆ WINS 2023 IVAN TABAKOVIĆ AWARD [online], www.sanu.ac.rs [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  13. ↑ a b AUT - Úplné zobrazení záznamu [online], aleph.nkp.cz [dostęp 2024-01-07].
  14. ↑ a b c d e Maldini 2018 ↓, s. 602.
  15. ↑ Thank you, Rasa Todosijevic! - springerin | Hefte für Gegenwartskunst [online], springerin.at [dostęp 2024-01-07].
  16. ↑ ‘Nulla dies sine linea‘, Rasa Todosijevic, 1976 [online], Tate [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  17. ↑ Katarina Krstić, Raša Todosijević, Was ist Kunst, Marinela Koželj?, 1978, video - Registry - Courage – Connecting collections [online], cultural-opposition.eu, 24 października 2018 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  18. ↑ Maldini 2018 ↓, s. 719.
  19. ↑ a b Chris Fite-Wassilak, Raša Todosijević: Siege of London 2097 at Handel Street Projects, London [online], artreview.com [dostęp 2024-01-07] (ang.).
  20. ↑ IZUM-Институт информацијских знаности Марибор, Priče o umetnosti :: COBISS+ [online], plus.cobiss.net [dostęp 2024-01-07] (serb.).
  21. ↑ IZUM-Институт информацијских знаности Марибор, Vesela kabalistička koračnica i druge priče :: COBISS+ [online], plus.cobiss.net [dostęp 2024-01-07] (serb.).
  22. ↑ IZUM-Институт информацијских знаности Марибор, Ulaz u raj ili Kraj istorije :: COBISS+ [online], plus.cobiss.net [dostęp 2024-01-07] (serb.).

Bibliografia

  • Slobodan Maldini, Istorija srpske umetnosti, Beograd: Knjiga komerc, 2018, ISBN 978-86-7712-430-4 [dostęp 2024-01-07] (serb.).