PROFILPELAJAR.COM

Doświadczalna Oficyna Graficzna
DOG
Status prawny	przedsiębiorstwo państwowe
Adres	Warszawa; ul. Finlandzka 10
Data założenia	1964
Data zamknięcia	lata 90. XX wieku
Dyrektor	Andrzej Rudziński; Leon Urbański;

Doświadczalna Oficyna Graficzna (DOG) – instytucja poligraficzno-wydawnicza założona w 1964 przy Państwowych Pracowniach Sztuk Plastycznych. Mieściła się w Warszawie na Saskiej Kępie, przy ul. Finlandzkiej 10. Zakończyła działalność w latach 90. XX w.

Historia i profil

Głównymi inicjatorami DOG byli prof. Andrzej Rudziński oraz jego uczeń, przyszły kierownik oficyny, a także mistrz typografii Leon Urbański. Doświadczalny charakter oficyny był ewenementem na skalę polskiego drukarstwa w okresie PRL-u. Był to placówka nastawiona na druki o najwyższym poziomie graficznym, poligraficznym, oraz edytorskim. Okres największego rozkwitu DOG przypada na lata 60. i 70 XX w.^[1]. W oficynie pracowali świetni rzemieślnicy, czyli zecerzy, maszyniści typograficzni, drukarze, projektanci graficzni, artyści, a także redaktorzy techniczni. Głównym założeniem DOG była praca zespołowa, Rudziński i Urbański twierdzili bowiem, że do stworzenia druków najwyższej próby potrzebna jest współpraca^[2]

Zadania i cele

Według rozporządzeń Zarządu Naczelnej Dyrekcji Państwowych Pracowni Sztuk Plastycznych z dnia 7 marca 1963 i 4 grudnia 1973 do zadań i celów DOG należały:

Prowadzenie prac doświadczalnych w zakresie projektowania graficznego i wykonywania prac wydawniczych oraz poligraficznych.
Podnoszenie poziomu artystycznego i edytorskiego druków.
Techniczne wykonywanie małych wzorowych nakładów.
Umożliwienie artystom grafikom podnoszenia wiedzy zawodowej i praktyki w operowaniu liternictwem i układami zecerskimi.
Organizowanie konkursów na opracowanie graficzne i poligraficzne.
Organizowanie wystaw prac graficznych i poligraficznych wykonanych w DOG.
Projektowanie graficzne i wykonywanie druków na zlecenie w zakresie wydawnictw bibliofilskich^[3].

Działalność oficyny

Za artystyczną formę druków powstałych w DOG odpowiadał Leon Urbański, którego rola dla oficyny była niemalże czołowa. Był on mistrzem kunsztu typograficznego i to za jego sprawą projekty wychodzące z DOG były uważane za arcydzieła sztuki typograficznej. Sposób pracy w oficynie można porównać do dzisiejszych praktyk wykorzystywanych przez projektantów graficznych, wynika to z możliwości podglądu efektu pracy na ekranie monitora, lub zrobienia szybkiego wydruku. W DOG było podobnie, projektant mógł zrobić wydruk próbny i nanieść poprawki na swój projekt. Niestety w okresie komunizmu nie było to zbytnio możliwe, ponieważ graficy nie mieli możliwości wpływu na pracę drukarzy, którzy niekiedy partaczyli pracę projektanta.

Sprzęt

W przemyśle poligraficznym okresu PRL-u urządzenia służące do druku typograficznego, czyli park maszynowy, nie należały do najlepszych. Inaczej było z jakością wykorzystywanych materiałów. W przeciwieństwie do wielu drukarń DOG miało możliwość druku na papierze świetnej jakości (m.in. bawełnianym, ręcznie czerpanym, o różnych gramaturach). Był on sprowadzony z najlepszych manufaktur papierniczych w Europie. Podobnie było z czcionkami, które dostarczano bezpośrednio z odlewni zapewniające oficynie różne rodziny krojów np. Garamond, Plantin, Perpetua, Paneuropa i wiele innych^[4].

Rodzaje druków

Mimo wielu planów Doświadczalna Oficyna Graficzna nigdy tworzyła książek na skalę rynkową. Oficyna zajmowała się głównie publikacją druków ulotnych, edycji bibliofilskich, a także publikacji przygotowanych na międzynarodowe konkursy. Oficyna miała spory wpływ na kształtowanie się polskiej szkoły druku dyplomatycznego, projektowano m.in. programy wizyt dyplomatycznych, programy toastów oraz zaproszenia. Leon Urbański dbał, aby w DOG nie tylko pracowano nad formą typograficzną, ale także nad całościowym wyglądem publikacji, w tym również teczkami, kopertami oraz z elementami takimi jak papier i tłoczenia^[5].

Koniec działalności

W latach 90. XX w. DOG została sprywatyzowana, co wiązało się z wieloma przekształceniami w systemie działalności oficyny. Druk typograficzny odszedł w niepamięć, został zastąpiony komputerami wyposażonymi w programy graficzne. Zbiór czcionek przepadł, a maszyny zostały wyrzucone. Przepadła też dokumentacja pozwalająca na prześledzenie losów DOG.

Osoby związane z DOG

Leon Urbański
Andrzej Rudziński
Jacek Tytus Walczak
Marian Sztuka
Andrzej Arcimowicz
Andrzej Barecki
Roman Duszek
Mateusz Gawryś
Jan Hollender
Krzysztof Jerominek
Andrzej Kot
Konstanty Maria Sopoćko
Karol Śliwka
Stanisław Töpfer
Andrzej Zbrożek
Henryk Piekarniak
Wacław Sieradzan
Kazimierz Leonowicz
Andrzej Tomaszewski^[6].
Andrzej Rogowski
Krzysztof Szpindler

Bibliografia

Repucho E., Typografia kompletna. Kultura Książki w twórczości Leona Urbańskiego, Wrocław 2016.
Repucho E., Typograf przy kaszcie. Rola warszawskiej Doświadczalnej Oficyny Graficznej Pracowni Sztuk Plastycznych w twórczości Leona Urbańskiego (1926-1998), [w:] W poszukiwaniu odpowiedniej formy. Rola wydawcy typografa artysty i technologii w pracy nad książką, pod red. M. Komzy, Wrocław 2012.

Przypisy

↑ E. Repucho, Typograf przy kaszcie. Rola warszawskiej Doświadczalnej Oficyny Graficznej Pracowni Sztuk Plastycznych w twórczości Leona Urbańskiego (1926-1998), [w:] W poszukiwaniu odpowiedniej formy. Rola wydawcy typografa artysty i technologii w pracy nad książką, pod red. M. Komzy, Wrocław 2012, s. 201.
↑ E. Repucho, Typografia kompletna. Kultura Książki w twórczości Leona Urbańskiego, Wrocław 2016, s. 36.
↑ E. Repucho, Typografia kompletna – Kultura Książki w twórczości Leona Urbańskiego, Wrocław 2016, s. 37-38.
↑ E. Repucho, Typografia kompletna. Kultura Książki w twórczości Leona Urbańskiego, Wrocław 2016, s. 40.
↑ E. Repucho, Typograf przy kaszcie. Rola warszawskiej Doświadczalnej Oficyny Graficznej Pracowni Sztuk Plastycznych w twórczości Leona Urbańskiego (1926-1998), [w:] W poszukiwaniu odpowiedniej formy. Rola wydawcy typografa artysty i technologii w pracy nad książką, pod red. M. Komzy, Wrocław 2012, s. 206.
↑ E. Repucho, Typografia kompletna. Kultura Książki w twórczości Leona Urbańskiego, Wrocław 2016, s. 39.