Diphda

Diphda
β Ceti
Ilustracja
Położenie gwiazdy w gwiazdozbiorze Wieloryba
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Wieloryb

Rektascensja

00h 43m 35,371s[1]

Deklinacja

−17° 59′ 11,78″[1]

Paralaksa (π)

0,03386 ± 0,00016″[1]

Odległość

96,33 ± 0,46 ly
29,53 ± 0,14 pc

Wielkość obserwowana

2,01m[1]

Ruch własny (RA)

232,55 ± 0,18 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

31,99 ± 0,12 mas/rok[1]

Prędkość radialna

13,32 ± 0,05 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

olbrzym

Typ widmowy

K0 III[2][3] lub G9 II-III[4]

Masa

3,0–3,5[2][3] M☉

Promień

16,78 ± 0,25[2] R☉

Metaliczność [Fe/H]

0[2]

Wielkość absolutna

−0,31m[4]

Jasność

139 L☉[2]

Okres obrotu

170 dni[5]

Prędkość obrotu

~18 km/s[6]

Temperatura

4838 ± 70 K[2]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

7683[4] pc

Mimośród

0,0873[4]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 16 Cet
2MASS: J00433536-1759117
Bonner Durchmusterung: BD−18°115
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 22
Boss General Catalogue: GC 865
Katalog Gliesego: GJ 31
Katalog Henry’ego Drapera: HD 4128
Katalog Hipparcosa: HIP 3419
Katalog jasnych gwiazd: HR 188
SAO Star Catalog: SAO 147420
Deneb Kaitos, Difda al Thani, Rana Secunda; CTP 134.00

Diphda (Beta Ceti, Deneb Kaitos) – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wieloryba (wielkość gwiazdowa: 2,01m)[1]. Odległa od Słońca o około 96 lat świetlnych[4].

Nazwa

Tradycyjna nazwa gwiazdy, Diphda, wywodzi się od arabskiego wyrażenia ‏الضفدع الثاني‎ aḍ-ḍifdaʿ aṯ-ṯānī, co oznacza „drugą żabę” („pierwszą żabą” był Fomalhaut)[7][8]. Inna nazwa tej gwiazdy, Deneb Kaitos, także wywodzi się z języka arabskiego; wyrażenie ‏ألذنب ألقيتوس ألجنوب‎ al Dhanab al Ḳaiṭos al Janūbīyy oznacza „południową część ogona wieloryba” i odnosi się do położenia tej gwiazdy w gwiazdozbiorze Wieloryba[7][8]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Diphda dla określenia tej gwiazdy[9].

Charakterystyka fizyczna

Diphda w zakresie promieniowania X (Teleskop kosmiczny Chandra)

Diphda należy do typu widmowego K0 III[2][3], choć niektóre źródła zaliczają ją do typu G9[4]. Jej wielkość absolutna wynosi –0,31m[4]. Temperatura powierzchni tego pomarańczowego olbrzyma wynosi ok. 4840 K[2]. Masa gwiazdy jest ok. 3–3,5 raza większa od masy Słońca[2][3], jej promień wynosi ok. 16,8 promienia Słońca[2]. Gwiazda ta emituje 139 razy więcej promieniowania niż Słońce[2]. Jest jednym z najsilniejszych źródeł promieniowania rentgenowskiego w sąsiedztwie Słońca[7]. Jeden obrót wokół własnej osi wykonuje w ciągu 170 dni[5]. Jest to także gwiazda zmienna, jej obserwowana wielkość gwiazdowa waha się od 1,96 do 2,11m[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Diphda w bazie SIMBAD (ang.)
  2. ↑ a b c d e f g h i j k P. Berio et al. Chromosphere of K giant stars Geometrical extent and spatial structure detection. „Astronomy & Astrophysics”. 535 (A59), 2011. DOI: 10.1051/0004-6361/201117479. (ang.). 
  3. ↑ a b c d S. Tsvetkova et al. Magnetic field structure in single late-type giants: β Ceti in 2010–2012. „Astronomy & Astrophysics”. 556 (A43), 2013. DOI: 10.1051/0004-6361/201321051. (ang.). 
  4. ↑ a b c d e f g Anderson E., Francis C: HIP 3419. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-02-13]. (ang.).
  5. ↑ a b Jan Desselberger, Jacek Szczepanik: Tablice astronomiczne. Bielsko-Biała: Park, 2002, s. 198–201. ISBN 83-7266-156-1.
  6. ↑ a b Deneb Kaitos. Alcyone ephemeris. [dostęp 2017-02-13]. (ang.).
  7. ↑ a b c Jim Kaler: DENEB KAITOS (Beta Ceti). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2018-02-13]. (ang.).
  8. ↑ a b Cetus, the Whale or Sea Monster. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 163. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  9. ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-02-01].