Dialekt zachodniosłowacki

západoslovenské nárečia
Obszar

Słowacja (rejony: trnawski, nitrzański, trenczyński, myjawski)

Klasyfikacja genetyczna
Kody języka
Linguist List slk-wsl
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Dialekt zachodniosłowacki, gwary zachodniosłowackie (słow. západoslovenské nárečia) – regionalne formy języka słowackiego, obejmujące zasięgiem rejon trnawski, nitrzański, trenczyński, myjawski oraz inne[1].

Charakterystyka

Do charakterystycznych cech gwar zachodniosłowackich należą[2][3]:

  • akcent na pierwszą sylabę słowa
  • sylaby ro-, lo- na początku słów typu rovní, rola, vloni itp.
  • samogłoska e w słowach ocet, ďeň, buben, pes, oves, ven, bečka, deska, zdechnúť, kotel, sen oraz w słowach vieter, blázen, švager, cuker
  • samogłoska a (w sylabach krótkich) względnie á (w sylabach długich) w miejscu nosowego e (np. masso, hovado, hrádeľ, zajác); przy czym w gwarach zahorskich zamiast nosowego e występuje ja lub je (np. hovjadzí, pjet)
  • występowanie podwójnych spółgłosek różnego pochodzenia (poza gwarami zahorskimi), np. occa, precca, masso, frejjér, stuňňa
  • grupa spółgłoskowa šč w miejsce literackiego šť (ešče itp.)
  • nie funkcjonuje zasada rytmiczna
  • mianownik liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju nijakiego częściej przybiera końcówkę -o (vajco)
  • rzeczowniki rodzaju męskego i nijakiego zakończone na -r, -l, -z, -s przy odmianie przechodzą od wzorców twardych do miękkich (np. na Zobori)
  • miejscownik liczby pojedynczej przymiotników rodzaju męskiego i żenskiego przyjmuje końcówkę -ém (vysokém)
  • narzędnik liczby pojedynczej przymiotników rodzaju żenskiego przyjmuje końcówkę -ú (dobrú)
  • czasowniki z bezokolicznikiem typu -iť (robiť, piť) przyjmują w czasie przeszłym końcówkę -el (robel, pel)
  • charakterystyczne elementy leksykalne, po części tożsame ze słownictwem środkowosłowackim; do wyrazów zachodniosłowackich należą m.in.: širák, ručník, strecha, hodi, kočka, sinokvet, hrebíček, egreš

Podział wewnętrzny

Według Encyklopédii jazykovedy i Encyklopédii Slovenska

  • severná podskupina západoslovenských nárečí
    • hornotrenčianske nárečia
    • kysucké nárečia
    • dolnotrenčianske nárečia
  • južná podskupina západoslovenských nárečí
    • považské nárečia
      • podjavorinské nárečia
      • myjavské nárečia
      • [inne]
    • trnavské nárečia
    • nitrianske nárečia
  • záhorská podskupina západoslovenských nárečí
    • skalické nárečia
    • inne

Według portalu slovake.eu

  • gwary górnotrenczańskie
  • gwary dolnotrenczańskie
  • gwary powaskie
  • gwary średnionitrzańskie
  • gwary dolnonitrzańskie
  • gwary regionu trnawskiego
  • gwary zahorskie

Przypisy

  1. ↑ Dialekty [online], slovake.eu [dostęp 2020-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-15].
  2. ↑ hasło „západoslovenské nárečia”, [w:] Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, Bratislava: Obzor, 1993, s. 490–491, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  3. ↑ hasło „slovenské nárečia”, [w:] Malá encyklopédia Slovenska, wyd. 1, Bratislava: Veda, 1987, s. 481–482 (słow.).