Deus otiosus

Deus otiosus (łac. "bóg pasywny") – używane w religioznawstwie określenie boga oddalonego, nieingerującego w sprawy świata. Deus otiosus jest najczęściej bogiem uranicznym, stworzycielem świata i prawodawcą, który dokonawszy aktów stworzenia oddalił się od spraw ludzkich[1]. Mimo przekonania wiernych o jego istnieniu nie oddaje mu się czci, czasem jedynie w sytuacji wyjątkowych katastrof jest przywoływane jego imię[2]. Występuje w wielu religiach pierwotnych. Często był wypierany przez zastępy nowej generacji bogów, o dużo bardziej dynamicznej i aktywnej charakterystyce[3]. Koncepcja bóstwa biernego pokrewna jest ideom deizmu.

Koncepcję boga pasywnego opracował i spropagował w swoich pracach Mircea Eliade, podał szereg bóstw odpowiadających temu archetypowi:

M.in. hinduistyczny bóg Djaus[7], Iho – bóstwo czczone w Nowej Zelandii i na Tahiti, Nzambi czczonego u Bantu, Chuku u ludu Ibo, Mbongo (nazywany też Mbombo, Bumba) u ludu Buszongo, Olorun (Olodumare)[8] u Jorubów, Alouroua z plemienia Baule z Wybrzeża Kości Słoniowej[9], być może Brahman, Swaróg w religii Słowian, Mon Dieu w Voodoo są takimi bóstwami. W Sumerze Enlil i Enki byli młodszymi bogami, którzy zastąpili deus otiosus Ana (Eliade: 57). W mitologii greckiej starsi bogowie, tacy jak Uranos i Gaja, zostali zastąpieni przez olimpijczyków Zeusa i Herę. W hinduizmie w wielu średniowiecznych puranach Indra ukazuje się jako deus otiosus, podczas gdy Śiwa i Wisznu są młodszymi, bardziej aktywnymi bogami, których łatwiej poznać i dosięgnąć. W mitologii bałtyjskiej Deivas najprawdopodobniej był deus otiosus[10].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Eliade M. Traktat..., s. 63-66.
  2. ↑ Eliade M. Traktat..., s. 66-67.
  3. ↑ Wzmianki m.in. nt. deus otiosus w ujęciu Mircea Eliadego i wyparciu tego bóstwa przez inne bóstwa. [dostęp 2008-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-28)].
  4. ↑ Eliade M. Traktat..., s. 63.
  5. ↑ a b c Eliade M. Traktat..., s. 64.
  6. ↑ Eliade M. Traktat..., s. 63-64.
  7. ↑ O Djausie z encyklopedii internetowej na Interii
  8. ↑ TRANS Nr. 14: Manuel Durand-Barthez (Toulouse): WEST AFRICA / HAITI: The Voodooic Bridge [online], www.inst.at [dostęp 2017-11-22].
  9. ↑ Godchecker.com - Your Guide To The Gods [online], www.godchecker.com [dostęp 2017-11-22].
  10. ↑ Chapter Iv. [dostęp 2008-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-02)].

Bibliografia

  • Mircea Eliade: Historia wierzeń i idei religijnych. T. 1, Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyńskich. Warszawa: "Pax", 1997. ISBN 83-211-0918-7.
  • Mircea Eliade: Traktat o historii religii. Warszawa: KR, 2000, s. 556. ISBN 83-86989-81-5.
  • Jerzy Suchocki: Mitologia bałtyjska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1991. ISBN 83-221-0545-2.