Dawny klasztor oo. dominikanów

nr rej. 815/A z 26.01.1970
Państwo	Polska
Miejscowość	Środa Wielkopolska ul. Mała Klasztorna
Właściciel	dominikanie
Materiał budowlany	cegła
Data budowy	XV wiek
Data zamknięcia	1815
Położenie na mapie Środy Wielkopolskiej Dawny klasztor oo. dominikanów
Położenie na mapie Polski Dawny klasztor oo. dominikanów
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Dawny klasztor oo. dominikanów
Położenie na mapie powiatu średzkiego Dawny klasztor oo. dominikanów
Położenie na mapie gminy Środa Wielkopolska Dawny klasztor oo. dominikanów
52°13′40″N 17°16′34″E/52,227917 17,276222

Dawny klasztor dominikanów – pozostałość klasztoru znajdująca się w mieście Środa Wielkopolska, w powiecie średzkim, w województwie wielkopolskim

Pierwsza wzmianka o założeniu klasztornym w pojawiła się w 1418 roku. Klasztor został ufundowany przez biskupa chełmińskiego Jana z Opatowca, który uzyskał na ten cel zgodę króla Władysława Jagiełły. W 1752 roku jedna z wizytacji stwierdziła fatalny stan murów i całego założenia. Stan ten został spowodowany przez pożar. W 1815 roku władze pruskie sekularyzowały klasztor, a czterech zakonników, którzy zostali, opuścili Środę Wielkopolską w 1819 roku. Kościół klasztorny pod wezwaniem świętego Krzyża został ostatecznie zamknięty w 1823 roku, następnie w 1829 roku został przekazany liczącej 85 wyznawców gminie ewangelickiej. Ewangelicy przejęli świątynię razem z zabudowaniami poklasztornymi, w których w 1834 roku została uruchomiona ewangelicka szkoła ludowa o profilu podstawowym. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zorganizowali w budynkach poklasztornych Fabrykę Konfekcji, przekształcając je dla celów przemysłowych. Ten rodzaj działalności był kontynuowany także po zakończeniu wojny. Już w lutym 1945 roku w budynkach dawnego klasztoru została urządzona Fabryka Konfekcyjna zatrudniająca początkowo 175 osób. Od 1949 roku zakład należał do Poznańskich Zakładów Przemysłu Odzieżowego, ale w 1951 roku ponownie odzyskał samodzielność. Nazywał się wtedy Średzkie Zakłady Przemysłu Odzieżowego. W latach 1953–1957 zakład został rozbudowany i przez to poprawiły się warunki pracy. Wówczas również (ale jeszcze wcześniej, już w 1945 roku) nastąpiły zmiany w samej strukturze budynków; przede wszystkim klasztornych podziemi. Nigdy nie zostały przeprowadzone poważniejsze badania archeologiczne, które na pewno wiele powiedziałyby o średniowiecznym rozplanowaniu miasta. Na początku lat 60. XX wieku zakład otrzymał nazwę Średzkie Zakłady Odzieżowe Przemysłu Terenowego. W 1970 roku został włączony jako filia Zakładów Przemysłu Odzieżowego „Modena” w Poznaniu. Po upadku poznańskiej „Modeny” pod koniec lat 90. XX wieku, średzki zakład ponownie stał się samodzielny i działał do początku 2 dekady XXI wieku pod nazwą „Roda” sp. z o.o. Tragiczna sytuacja w przemyśle odzieżowym i struktura eksportu zakładu spowodowały jednak upadłość firmy w 2010 roku.

Obecnie elementy architektury gotyckiej – przypory znajdują się w murach budynku na planie litery „u” z jednym krótszym skrzydłem. Budynek ten, nakryty dachem skośnym, był kilkakrotnie przebudowywany (głównie po II wojnie światowej)^[1].