Darmocha, daremszczyzna – przymusowa i darmowa praca wykonywana przez chłopów na rzecz właściciela ziemskiego nie wliczana do zasadniczego wymiaru pańszczyzny.

Praca w ramach daremszczyzn była egzekwowana od chłopów w XV–XIX wieku^[1]. Nie był określony wymiar i najczęściej wynosił od kilku do kilkunastu dni w roku^[1]. W zależności od potrzeb dworu były to prace przy lnie i konopiach, w ogrodzie dworskim, strzyżeniu owiec, czyszczeniu wełny, darciu pierza, łowieniu ryb czy przy sianie^[1]. Niekiedy do wykonywania daremszczyzn zobowiązane były tylko kobiety^[1]. Z czasem darmochami obciążano nie tylko chłopa posiadającego ziemię, lecz także ludność bezrolną – (chałupników, komorników)^[2]. Darmocha była uciążliwa ponieważ musiano wykonywać ją w czasie nasilenia prac polowych^[1]. Świadczenie to zostało zniesione ostatecznie w XIX w. Najwcześniej darmochy zniesiono w Galicji patentami z lat 1782–1786, następnie w Królestwie Polskim (w 1817 w dobrach rządowych, a w 1846 w prywatnych) i w zaborze pruskim^[1]. W zaborze pruskim daremszczyzny zniesiono ustawami regulacyjnymi w pierwszej połowie XIX w. Zniesienie darmoch w Królestwie Polskim w 1846 roku było pokłosiem rabacji chłopskiej w Galicji. W obawie przed rozszerzeniem się powstania chłopskiego car Mikołaj I Romanow nakazał uwolnić chłopów z części obciążeń feudalnych, w tym z darmowych prac wykonywanych w ramach darmoch. Wydał też dekret zakazujący rugowania chłopów z gruntów rustykalnych i uszczuplania tychże^[3].

 Osobny artykuł: Ukaz czerwcowy.

• uwłaszczenie chłopów
• okup pańszczyźniany
• powaba

• Jerzy Besala: Alkoholowe dzieje Polski. Czasy rozbiorów i powstań. Poznań: Zysk i S-ka, 2017. ISBN 978-83-8116-159-6.
• Antoni Mączak: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1981. ISBN 83-214-0185-6.
• Tomasz Szczechura: Ruch chłopski w walce o ziemię 1861-1864. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1962.

• Prawodawstwo Królestwa Polskiego. Sprawa darmoch s. 13-21