Dżügderdemidijn Gürragczaa

Жүгдэрдэмидийн Гүррагчаа

Data i miejsce urodzenia	5 grudnia 1947 Raszaant, Mongolia
Narodowość	mongolska
Funkcja	mongolski kosmonauta
Łączny czas misji kosmicznych	7d 20h 42m
Misje	Sojuz 39
Stopień wojskowy	generał major
Wyuczony zawód	inżynier lotnictwa
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Dżügderdemidijn Gürragczaa (Sansar) (mong. Жүгдэрдэмидийн Гүррагчаа; ur. 5 grudnia 1947 w Raszaant) – mongolski kosmonauta, generał-major lotnictwa, pierwszy Mongoł w kosmosie.

Po ukończeniu w 1966 szkoły średniej rozpoczął naukę w Instytucie Rolnictwa w Ułan Bator. W 1968 został absolwentem tej uczelni i rozpoczął czynną służbę wojskową. Był mechanikiem elektronicznego wyposażenia śmigłowców. W 1971 skierowano go do ZSRR do szkoły młodszych specjalistów lotniczych. Po zakończeniu przeszkolenia kontynuował służbę w armii mongolskiej. Od lipca 1972 był słuchaczem Wojskowej Akademii Sił Powietrznych im. N. E. Żukowskiego. Ukończył ją w 1977. Do momentu zakwalifikowania do lotu w kosmos, Gürragczaa był inżynierem wyposażenia lotniczego w specjalnej eskadrze armii mongolskiej.

Pod koniec stycznia 1978 był jednym z czterech pilotów wojskowych z Mongolii, którzy zostali skierowani do Moskwy na szczegółowe badania medyczne. Dwa miesiące później Gürragczaa i drugi mongolski kandydat do lotu w kosmos zostali zakwalifikowani do dalszego szkolenia w ramach programu Interkosmos w Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina w Gwiezdnym Miasteczku pod Moskwą. Obaj rozpoczęli specjalistyczne przygotowania w kwietniu 1978. Jesienią sformowano dwie załogi przewidziane do udziału w locie Sojuza 39. Gürragczaa znalazł się w załodze podstawowej z Władimirem Dżanibekowem, a Majdardżawyn Ganzorig w rezerwowej z Władimirem Lachowem. Lot kosmiczny pierwszego kosmonauty z Mongolii rozpoczął się 22 marca 1981. Następnego dnia, 23 marca, Sojuz 39 połączył się ze stacją kosmiczną Salut 6, na której przebywała piąta stała załoga: Władimir Kowalonok i Wiktor Sawinych. Po zrealizowaniu wspólnych prac obejmujących m.in. obserwacje terytorium Mongolii z orbity załoga radziecko-mongolska powróciła na Ziemię 30 marca 1981. Była to ósma załogowa misja realizowana w ramach programu Interkosmos.

Po powrocie do Mongolii w 1981 został zastępcą kierownika wydziału administracyjnego Komitetu Centralnego Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej. Stanowisko to piastował do 1989. Kierował też Towarzystwem Przyjaźni Mongolsko-Radzieckiej. Stopień generała-majora armii mongolskiej przyznano mu w 1984. Podczas pierwszych demokratycznych wyborów w 1990 kierował centralną komisją wyborczą. W 1997, gdy w Mongolii oficjalnie zezwolono na używanie rodowych nazwisk, Gürragczaa przyjął klanowe nazwisko Sansar, co w języku mongolskim oznacza kosmos. Później był jednym z kierujących narodowym mongolskim programem kosmicznym. Przed objęciem w 2000 stanowiska ministra obrony był szefem sztabu wojsk obrony powietrznej. W 2004 przeszedł na emeryturę. Od 2005 jest delegatem do Wielkiego Churału Państwowego Mongolii z ramienia MPLR. Mieszka w Ułan Bator.

W 1981 po zakończonym locie otrzymał tytuły: Bohatera Mongolskiej Republiki Ludowej oraz Bohatera Związku Radzieckiego (30 marca 1981) i medal „Złotej Gwiazdy”. Odznaczony został także Orderem Lenina. Został też kawalerem orderu Suche Batora. W 2001 Prezydent Federacji Rosyjskiej przyznał mu Order Przyjaźni. Dekretem prezydenta Federacji Rosyjskiej Dmitrija Miedwiediewa, № 437 z 12 kwietnia 2011, został odznaczony Medalem „Za zasługi w podboju kosmosu”^[1].

• alfabetyczna lista kosmonautów
• grupy i oddziały kosmonautów
• lista pierwszych kosmonautów według obywatelstwa

• Biogram na stronie Spacefacts (ang.).