Swoje początki rzeka ma w kilku miejscach. Jedno to torfowisko "Białe Ługi", gdzie wybijają wody spod Góry Kamień, Góry Stołowej i Góry Włochy (na wysokościach 302 - 408 m n.p.m.).
W okolicy Smykowa (na wysokości 246 m n.p.m.) od południa dopływa drugi strumień źródłowy Czarnej, zwany Gwiazdówką, wypływający w tzw. "Wodzienicy" - Kolonia[1], na wysokości 280 m n.p.m. pomiędzy miejscowościami Drugnia i Wierzbie[2].
Po połączeniu Czarna przepływa w pobliżu Rakowa, przez pastwiska stepowe Kotuszowa, Kurozwęk, następnie przez Staszów, gdzie ma charakterystyczne piaszczyste brzegi. Dalej mija Rytwiany, a przy Połańcu (między Winnicą a Zawadą) wpada do Wisły. Ujście rzeki znajduje się na wysokości 154 m n.p.m. w obrębie Niecki Połanieckiej.
Zlewnię Czarnej można podzielić na dwa rejony: dorzecze rzeki Wschodniej (ok. 680 km²) oraz dorzecze właściwe rzeki Czarnej (bez dorzecza Wschodniej, ok. 698 km²).
Na 34. kilometrze Czarnej zbudowany jest zbiornik retencyjny Chańcza. Na odcinku od źródła do Chańczy rzeka niesie wody II klasy, żyją w niej między innymi raki i pstrągi. Wpadająca do zalewu rzeka Łagowica wprowadza wody poza klasowe, co obniża jakość wody w dalszym biegu Czarnej do klasy III. Od lat utrzymuje się w III ogólnej klasie czystości, pod względem fizyko-chemicznym nawet w I i II.
Czarna zbiera wody ze wschodniej części Gór Świętokrzyskich, przez co stwarza zagrożenie powodziowe prawie każdej wiosny w czasie roztopów. Szczególnie narażone są małe miejscowości w górnym biegu rzeki. Dla miejscowości poniżej zalewu Chańcza dodatkowym czynnikiem powodziowym jest upuszczanie nadmiernie nagromadzonej wody ze zbiornika w momencie przepełnienia w czasie powodzi. Od 2004 roku prowadzone są prace regulujące bieg rzeki w obrębie miasta Staszowa.
Przyroda
Czarna Staszowska wykształciła dolinę o płaskim dnie i miejscami o stromych zboczach (okolice Rakowa). Dno rzeki jest piaszczyste, żwirowo-kamienne, przy ujściu muliste. Brzegi średnio wysokie i niskie, przeważnie porośnięte olchą lub lasami sosnowymi.
↑ abcGeoportal.gov.pl [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2018-08-21].strona główna serwisu
↑KrzysztofK.ŻołądekKrzysztofK., Czarna Staszowska, „swietokrzyskie.org.pl - serwis dla turystów” [dostęp 2018-08-22](pol.).
↑Eugeniusz Ciepiela: Ziemia Staszowska. Środowisko. Przyroda. Klimat. W: Almanach Staszowski. T. I. Staszów: Staszowskie Towarzystwo Kulturalne, 1982, s. 66.