Cywińscy (w dawnych źródłach czasami Cziwińscy, Ciwińscy) – polski ród szlachecki, pieczętujący się herbem Puchała. Wyodrębniony w średniowieczu, prawdopodobnie z rodu Puchałów, po objęciu majątku Cywiny na północnym Mazowszu, w powiecie płońskim[1]. Z ośmiu osad o dwuczłonowych nazwach do dziś istnieją Cywiny-Dynguny i Cywiny Wojskie[2].
Nazwisko po raz pierwszy jest odnotowane w księdze immatrykulacyjnej Uniwersytetu Jagiellońskiego w roku 1442, gdzie wpisany jest Jan syn Pawła z Cywina[3]. W 1560 roku odnotowany jest Antoni, który uchodzi za protoplastę linii litewskiej, osiadłej w dużym majątku Mitów[4], nieopodal Skopiszek na północno-wschodniej Litwie[5]. W XVII wieku pojawiają się przedstawiciele linii wielkopolskiej[6]. W XVIII wieku Cywińscy są spotykani również na Mazowszu i w Małopolsce. W XIX wieku z linii litewskiej wyłania się linia ukraińska oraz małopolska tzw. młodsza, która osadza się w Kamieniu na północ od Piotrawina[7][8]. Po odbudowaniu niepodległej Polski, Cywińscy linii litewskiej w większości osiadają na terenie Rzeczypospolitej.
Etymologia
Od miejscowości Cywino, ob. Cywiny, zaś nazwa miejscowości prawdopodobnie od imienia *Cywa, por. rzeczownik céwa "cewka, szpulka"[9].
