Cmentarz prawosławny w Masłomęczu

Cmentarz prawosławny w Masłomęczu
Ilustracja
Aleja główna. Przy niej nagrobki z II poł. XIX w. i pocz. XX w.
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Miejscowość

Masłomęcz

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

prawosławne

Stan cmentarza

nieczynny

Powierzchnia cmentarza

0,56 ha

Liczba grobów

ok. 20

Liczba kwater cmentarnych

5

Data ostatniego pochówku

do 1945

Zarządca

Parafia św. Jana Chrzciciela w Czerniczynie

Położenie na mapie gminy wiejskiej Hrubieszów
Mapa konturowa gminy wiejskiej Hrubieszów, na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz prawosławny w Masłomęczu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz prawosławny w Masłomęczu”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz prawosławny w Masłomęczu”
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego
Mapa konturowa powiatu hrubieszowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz prawosławny w Masłomęczu”
Ziemia50°43′41″N 23°54′18″E/50,728056 23,905000
Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz prawosławny w Masłomęczu – nekropolia w Masłomęczu, należąca początkowo do parafii unickiej, następnie prawosławnej.

Historia i opis

Czas powstania cmentarza nie jest znany. Prawdopodobnie został on wytyczony w I połowie XIX w. na potrzeby unickiej cerkwi w Masłomęczu. Najstarszy zachowany na terenie nekropolii nagrobek również pochodzi z czasów unickich, datowany jest na r. 1868[1]. W 1875, gdy zlikwidowana została unicka diecezja chełmska, cmentarz w Masłomęczu stał się nekropolią prawosławną i był w takim charakterze użytkowany do końca II wojny światowej. W kolejnych latach, po wywiezieniu ludności ukraińskiej wyznania prawosławnego z ziemi hrubieszowskiej, popadł w ruinę, porządkowane były jedynie niektóre groby[1]. Po II wojnie światowej na jego terenie zbudowano ołtarz polowy na końcu alei prowadzącej od bramy cmentarnej[1]. Zmieniono również lokalizację przynajmniej niektórych nagrobków, ustawiając je rzędami wzdłuż alei[1]. Pierwotnie nekropolia dzieliła się na pięć kwater[1].

Na początku lat 90. XX wieku na cmentarzu istniało około dwudziestu kamiennych i żeliwnych nagrobków sprzed II wojny światowej; każdy był uszkodzony – zniszczono prawosławne krzyże. W większości mają one postać prostopadłościennych postumentów, na których pierwotnie znajdowały się tablice nagrobne. Na cmentarzu znajduje się również złamana kolumna symbolizująca przerwane życie, obelisk nagrobny oraz zniszczona rzeźba Chrystusa. Nagrobki zdobione są tympanonami, gzymsami uskokowymi, płaskorzeźbami w kształcie krzyży[1].

Na nagrobku znajduje się jeden nagrobek ofiary hitlerowskich represji – zamordowanego 7 marca 1944 Andreja Semeniuka[1].

Inskrypcje na nagrobkach wykonane są w językach cerkiewnosłowiańskim, ukraińskim lub polskim[1]. Cmentarz częściowo zarośnięty jest krzewami czarnego bzu (w północnej części), poza tym rosną na nim lipy, topole, kasztanowce i klon. Pierwotnie nekropolia otoczona była ceglanym murem, z którego pozostały dwa słupy; po II wojnie światowej zastąpiono go siatką[1].

  • Jeden ze zniszczonych nagrobków
    Jeden ze zniszczonych nagrobków
  • Nagrobek z k. XIX w.
    Nagrobek z k. XIX w.
  • Nagrobek zamordowanego w 1944 Andreja Semeniuka
    Nagrobek zamordowanego w 1944 Andreja Semeniuka
  • Nagrobek z 1905 z inskrypcją polską
    Nagrobek z 1905 z inskrypcją polską

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i D. Kawałko, Cmentarze..., s. 75.

Bibliografia

  • D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994.