Chutliwiec

Chutliwiec
Antechinus
Macleay, 1841[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – chutliwiec żółtostopy (A. flavipes)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Nadrząd

torbacze

Rząd

niełazokształtne

Rodzina

niełazowate

Podrodzina

myszowory

Rodzaj

chutliwiec

Typ nomenklatoryczny

Antechinus stuartii Macleay, 1841

Gatunki

18 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Chutliwiec[2] (Antechinus) – rodzaj ssaków z podrodziny myszoworów (Phascogalinae) w obrębie rodziny niełazowatych (Dasyuridae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii[3][4][5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 6,2–14,3 cm, samców 6,5–18,8 cm, długość ogona samic 6–11 cm, samców 6,3–13,1 cm; masa ciała samic 16–100 g, samców 18–178 g[4][6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1841 roku brytyjsko-australijski zoolog William Sharp Macleay w artykule poświęconym nowemu rodzajowi ssaków odkrytemu przez Stuarta w Nowej Południowej Walii, opublikowanym w czasopiśmie The Annals and magazine of natural history[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) chutliwiec brunatny (A. stuartii).

Etymologia

Antechinus: gr. αντι anti ‘jak, odpowiadający’; εχινος ekhinos ‘jeż, jeżowiec’[7].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[8][3]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[2] Podgatunki[4][3][6] Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] Podstawowe wymiary[4][6]
(DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała) 		Status
IUCN[9]
Antechinus swainsonii (Waterhouse, 1840) chutliwiec ciemny monotypowy Tasmania DC: 10,3–16,1 cm; DO: 7,7–11 cm; MC: 39–93 g  LC 
Antechinus vandycki A.M. Baker, Mutton, Mason & E.L. Gray, 2015 monotypowy południowa-wschodnia Tasmania DC: 10,5–13,3 cm; DO: 9,2–11,8 cm; MC: 46–92 g  NE 
Antechinus mimetes (O. Thomas, 1924) monotypowy południowo-wschodnia Australia DC: 8,5–15 cm; DO: 7,6–11,4 cm; MC: 30–112 g  NE 
Antechinus minimus (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803) chutliwiec bagienny 2 podgatunki południowa Australia, wyspy Cieśniny Bassa i Tasmania DC: 9,8–14 cm; DO: 6,5–10 cm; MC: 36–129 g  LC 
Antechinus arktos A.M. Baker, Mutton, Hines & Van Dyck, 2014 monotypowy wschodnia Australia DC: 10,6–14,5 cm; DO: 9,4–13,1 cm; MC: 46–120 g  NE 
Antechinus godmani (O. Thomas, 1923) chutliwiec małooki monotypowy północno-wschodnia Australia DC: 10,3–15,5 cm; DO: 9,2–14,3 cm; MC: 42–123 g  LC 
Antechinus mysticus A.M. Baker, Mutton & Van Dyck, 2012 chutliwiec skryty monotypowy wschodnia Australia DC: 8,1–11,7 cm; DO: 7,9–11,7 cm; MC: 18–55 g  NE 
Antechinus argentus A.M. Baker, Mutton & Hines, 2013 chutliwiec srebrzystogłowy monotypowy wschodnia Australia DC: 8,1–10,7 cm; DO: 7,8–10,8 cm; MC: 18–38 g  NE 
Antechinus adustus (O. Thomas, 1923) chutliwiec rdzawy monotypowy północno-wschodnia Australia DC: 8,8–12,5 cm; DO: 7,2–10,4 cm; MC: 18–42 g  LC 
Antechinus leo Van Dyck, 1980 chutliwiec cynamonowy monotypowy północna Australia DC: 10,9–16 cm; DO: 12,5–14 cm; MC: 32–124 g  LC 
Antechinus bellus (O. Thomas, 1904) chutliwiec płowy monotypowy północna Australia DC: 9,6–14,8 cm; DO: 9,1–13,2 cm; MC: 25–83 g  VU 
Antechinus flavipes (Waterhouse, 1838) chutliwiec żółtostopy 3 podgatunki południowo-zachodnia i południowo-wschodnia Australia DC: 8,3–15,1 cm; DO: 6,5–11,6 cm; MC: 21–76 g  LC 
Antechinus agilis Dickman, Parnaby, Crowther & King, 1998 chutliwiec zwinny monotypowy południowa i południowo-wschodnia Australia DC: 3,2–12,8 cm; DO: 6–11,6 cm; MC: 16–40 g  LC 
Antechinus stuartii Macleay, 1841 chutliwiec brunatny monotypowy wschodnia Australia DC: 7,3–14,1 cm; DO: 6,5–12,4 cm; MC: 16–71 g  LC 
Antechinus subtropicus Van Dyck & Crowther, 2000 chutliwiec podzwrotnikowy monotypowy wschodnia Australia DC: 8,1–13,6 cm; DO: 6,4–10,6 cm; MC: 16–78 g  LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  VU  – gatunek narażony;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu Australii:

Przypisy

  1. ↑ a b W.S. Macleay. Notice of a new genus of Mammalia discovered by J. Stuart, Esq., in New South Wales. „The Annals and magazine of natural history”. 8 (51), s. 242, 1841-1842. (ang.). 
  2. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 7–8. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  3. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 64–66. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  4. ↑ a b c d e A. Baker: Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 309–319. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  5. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Antechinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].
  6. ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 45–46. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  7. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 107, 1904. (ang.). 
  8. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-25]. (ang.).
  9. ↑ wynik wyszukiwania: Antechinus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-10]. (ang.).
  10. ↑ S. van Dyck. Antechinus puteus (Marsupialia: Dasyuridae), a new fossil species from the Texas Caves, southeastern Queensland. „Australian Mammalogy”. 5 (1), s. 59, 1982. DOI: 10.1071/AM82006. (ang.). 
  11. ↑ Cramb i Hocknull 2010 ↓, s. 129.
  12. ↑ Cramb i Hocknull 2010 ↓, s. 132.

Bibliografia

  • J. Cramb & S. Hocknull. Two new species of Antechinus Macleay (Dasyuridae: Marsupialia) from mid-Pleistocene cave deposits in eastern central Queensland. „Australian Mammalogy”. 32 (2), s. 127–144, 2010. DOI: 10.1071/AM09025. (ang.).