Cerkiew Narodzenia Matki Bożej (znana też jako cerkiew Świętej Bogurodzicy lub Najświętszej Bogurodzicy Trójrękiej) – prawosławna cerkiew położona w centrum Skopje, na nabrzeżu, na lewym brzegu Wardaru. Od 1835 r. do spalenia przez bułgarskie wojska w 1944 r., była to najważniejsza cerkiew w Skopje, sobór katedralny miejscowej prawosławnej metropolii[1].
Historia
Cerkiew poświęcona Matce Bożej została wzniesiona w 1204 r. przez macedońskiego średniowiecznego władcę Dobromira Chrysosa[2]. Matka Boża była patronką Skopje, a świątynia była katedrą miejscowego biskupa. Budowę ukończył w 1214 roku syn Dobromira Strez (Srez). Pierwsza cerkiew przetrwała do 1688 roku[2], kiedy została rozebrana przez Turków[3].
Po wielu latach, na początku XIX wieku, rozpoczęto budowę nowej świątyni pod tym samym wezwaniem. Według skopijskiego kupca Hadzi-Kosty budowniczowie i snycerze rozpoczęli pracę w 1809 roku, a po 10 latach oczekiwania na zgodę na budowę, którą musiał wyrazić sułtan, została uroczyście konsekrowana 1 maja 1835[4]. Według Wasila Kynczowa pozwolenie na budowę wydano w 1834 roku. Przy budowie świątyni i znajdującego się w niej ikonostasu pracowali rzemieślnicy i snycerze z Debaru[5] W okresie od 1848 do 1857 r. przy cerkwi na prośbę mieszkańców Skopje otwarto szkołę z nauką w języku bułgarskim[6], którą prowadził Jordan Chadżikonstantinow-Dżinot. Zyskał on wielki szacunek i popularność wśród obywateli, a na dziedzińcu cerkwi organizował przedstawienia teatralne według własnych tekstów, w których występowali jego uczniowie.
Pod koniec II wojny światowej, w 1944 r., cerkiew została podpalona przez wojska bułgarskie. Zniszczeniu uległ znajdujący się w niej ikonostas i freski[7]. Powojenny rząd Socjalistycznej Republiki Macedonii, nie rozpoczął odbudowy świątyni, więc została ona całkowicie zniszczona podczas trzęsienia ziemi w Skopje w 1963 roku.
Wraz z odzyskaniem niepodległości przez Macedonię pojawiły inicjatywy odbudowy cerkwi. Na początku 1995 r. grupa obywateli, głównie starszych mieszkańców Skopje, zarejestrowała stowarzyszenie na rzecz odbudowy świątyni[8] W ciągu następnych kilku lat udało się zbudować małą świątynię w pobliżu fundamentów dawnej cerkwi. W 2004 roku w odbudowę obiektu aktywnie zaangażował się skopijski biznesmen i były burmistrz Trifun Kostowski. Dzięki jego zaangażowaniu i środkom finansowym w latach 2005–2008 odbudowano cerkiew w takiej postaci, w jakiej istniała przed 1944 r.[9]
W 2014 roku odrestaurowano znajdujący się w cerkwi tron biskupi. Snycerze Jane i Zlate Krstewscy wykonali wierną kopię tronu z 1838 r., który widoczny jest na archiwalnej fotografii wnętrza świątyni[3].
Przypisy
- ↑ Јовчев Спасе. Соборен храм Рождество на Пресвета Богородица во Скопје, Скопје, 1997, s. 13
- ↑ a b Јовчев Спасе. Соборен храм Рождество на Пресвета Богородица во Скопје, Скопје, 1997, s.7
- ↑ a b „Битолски копаничари направија грандиозен престол по примерот на Гарката“, Дневник, r. XVIII, nr 5601, 27 października 2014, s. 17.
- ↑ Јовчев Спасе. Соборен храм Рождество на Пресвета Богородица во Скопје, Скопје, 1997, s. 17
- ↑ Јовчев Спасе. Соборен храм Рождество на Пресвета Богородица во Скопје, Скопје, 1997, s. 18
- ↑ ЕКСКЛУЗИВНО: Историја под прашина – бие ли се уште некој битка за да ја скрие вистината? (ВИДЕО+ФОТО) [online], Поглед.мк [dostęp 2022-04-02] (ang.).
- ↑ Јовчев Спасе. Соборен храм Рождество на Пресвета Богородица во Скопје, Скопје, 1997 г., s. 20
- ↑ Јовчев Спасе. Соборен храм Рождество на Пресвета Богородица во Скопје, Скопје, 1997, s. 89–90.
- ↑ Црква „Рожденство на Пресвета Богородица“ [online] .
.JPG)
