Centrum Kultury Żydowskiej „Arie Livne” – centrum kultury w Banja Luce w Bośni i Hercegowinie otwarte w 2014 roku.
Centrum Kultury Żydowskiej w Banja Luce
Historia
Centrum Kultury Żydowskiej (Jevrejski kulturni centar “Arie Livne”) zostało otwarte 2 września 2014 roku[1] przy ulicy Gavre Vučkovića 2 w Banja Luce[2]. Nosi imię Arie Livne, przedstawiciela Republiki Serbskiej w Izraelu. Jego integralnymi częściami są: synagoga, hotel i centrum konferencyjne[3].
W ramach organizowanych od 1996 roku w Europie Dni Kultury Żydowskiej w 2015, 2016 i 2017 roku Centrum zorganizowało Dni Izraela i Kultury Żydowskiej[4]. Impreza jest organizowana co roku we wrześniu. Z tej okazji są organizowane wystawy, wykłady i koncerty[5].
W 2016 roku w jej ramach pokazano wystawę Kada su komšije bili ljudi (Kiedy sąsiedzi byli ludźmi) poświęcona Sprawiedliwym wśród Narodów Świata z terenu Bośni i Hercegowiny[6]. W 2017 roku odbył się koncert zespołu Rubeinnstein Klezmer Project[7]oraz wystawa fotografii Oscara Taubera[8]. W 2018 i 2019 roku w ramach obchodów Dni Kultury Żydowskiej odbył się koncert zespołu „Barimatango” z Mostaru[9]. W 2019 roku dodatkowo w ramach obchodów pokazano wystawę ilustrowanych fragmentów Hagady z Sarajewa[10]. Co roku Centrum organizuje imprezy z okazji Dnia Dziecka zapraszając na nie dzieci z miejscowych przedszkoli, szpitali i podopiecznych stowarzyszenia Dajte nam šansu- Zvjezdice (Dajcie nam szansę - Gwiazdy)[11].
Żydzi Banja Luce
Pierwsze wzmianki o Żydach w Banja Luce pojawiły się w XVI wieku. Były to rodziny Baruch, Papo, Levi, a później Poljokan. Założyli oni pierwszą gminę sefardyjską i zbudowali pierwszą, drewnianą synagogę. Wraz z okupacją austro-węgierską do Banja Luki przybyli również Żydzi aszkenazyjscy. Przed II wojną światową w Banja Luce mieszkało około 500 Żydów. Gdy drewniana synagoga spłonęła, w 1880 roku powstało kolejna przy ulicy Jukićevoj. Przy niej w 1937 roku zbudowano i otwarto centrum kultury (jevrejski kulturni dom) w którym mieściła się szkoła, czytelnia z biblioteką, sala przyjęć, sala obrzędowa, kilka urzędów i mieszkanie dla rabina. Została ona zniszczona podczas II wojny światowej. Do momentu budowy Centrum Żydzi nie mieli miejsca modlitwy[12]. Częścią Centrum jest synagoga, która nosi imię matki Arie Livne, Ilony Weiss zamordowanej podczas II wojny światowej w Auschwitz[2]. Może ona pomieścić około 30 osób[12].
