PROFILPELAJAR.COM

Błyskotka jasna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	złotorostowce
Rodzina	złotorostowate
Rodzaj	błyskotka
Gatunek	błyskotka jasna
	Nazwa systematyczna
	Gyalolechia fulgens (Sw.) Søchting, Frödén & Arup; Nordic Jl Bot. 31(1): 70 (2013)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Błyskotka jasna (Gyalolechia fulgens (Sw.) Søchting, Frödén & Arup – gatunek grzybów z rodziny złotorostowatych (Teloschistaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gyalolechia, Teloschistaceae, Teloschistales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1784 r. Olof Peter Swartz nadając mu nazwę Lichen fulgens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2013 r. Søchting, Frödén i Arup^[1].

Synonimy^[3]:

Biatora fulgens (Sw.) Fr. 1845
Biatora fulgens (Sw.) Fr. 1845 var. fulgens
Caloplaca fulgens (Sw.) Körb. 1862
Caloplaca fulgens (Sw.) Körb. 1862 f. fulgens
Fulgensia fulgens (Sw.) Elenkin 1907
Fulgensia fulgens (Sw.) Elenkin 1907 var. fulgens
Lecanora friabilis var. fulgens (Sw.) Rabenh. 1845
Lecanora fulgens (Sw.) Ach. 1810
Lecanora fulgens (Sw.) Ach. 1810 var. fulgens
Lichen fulgens Sw. 1784
Parmelia friabilis var. fulgens (Sw.) Schaer. 1840
Parmelia fulgens (Sw.) Ach. 1803
Parmelia fulgens (Sw.) Ach. 1803 var. fulgens
Patellaria fulgens (Sw.) Wallr. 1831
Patellaria fulgens (Sw.) Wallr. 1831 var. fulgens
Placodium fulgens (Sw.) DC. 1805
Placodium fulgens (Sw.) DC. 1805 subsp. fulgens
Placodium fulgens (Sw.) DC. 1805 var. fulgens
Psoroma fulgens (Sw.) A. Massal. 1852
Psoroma fulgens (Sw.) A. Massal. 1852 f. fulgens
Squamaria fulgens (Sw.) Hook. 1844)
Squamaria fulgens (Sw.) Hook. 1844 var. fulgens
Zeora fulgens (Sw.) Flot. 1849

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Morfologia

Plecha jednolistkowa o średnicy do 3 cm, ściśle przylegająca do podłoża. Ma okrągławy kształt, ale często jest nieregularna. Barwa białożółtawa, siarkowa, cytrynowożółta, do żółtopomarańczowej, w środku czasami biała. Powierzchnia często delikatnie przyprószona. Na obwodzie występują dość wyraźne odcinki o średnicy do 1,5 mm, o końcach zaokrąglonych lub wcinanych. W środku plecha jest jednolita, skorupiasta. Dolna powierzchnia o barwie od białawej do brunatnej. Chwytników brak^[4].

Zbudowana z paraplektynchymy górna kora ma grubość 17–50 μm, kora dolna 75–175 μm. Plecha zawiera glony protokokkoidalne. Warstwa glonów ma grubość 50–80 μm^[5].

Dość często występują owocniki typu apotecjum lekanorowe. Mają średnicę do 1,5 mm i płaskie lub wypukłe tarczki o barwie od ciemnopomarańczowej przez rdzawobrunatną do czerwonobrunatnej. Posiadają cienki, trwały lub zanikający brzeżek własny ubarwiony jak plecha, lub nieco jaśniejszy. Początkowo jest zasłonięty przez żółtawy brzeżek plechowy^[4]. Worki 8–zarodnikowe. Askospory jednokomórkowe, bezbarwne, elipsoidalne, proste, o rozmiarach 10–15 × 4–5 μm. Pyknidia nie występują^[5].

Reakcje barwne: plecha K+ purpurowa^[4]. Zawiera pigmenty antrachinonowe^[5].

Występowanie i siedlisko

Błyskotka jasna na półkuli północnej jest szeroko rozprzestrzeniona, ale bardzo rzadka^[5]. W Polsce jest również bardzo rzadka, znana z nielicznych tylko stanowisk na Pobrzeżu Południowobałtyckim, Pojezierzu Południowobałtyckim, Sudetach, Wyżynie Małopolskiej i Centralnych Karpatach Zachodnich. Niektóre z tych stanowisk podane zostały jeszcze w XIX wieku lub pierwszej połowie XX wieku^[2].

Rośnie na podłożu wapiennym; na wapnistej glebie i na mchach, w środowisku suchym^[4].

W Polsce znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status CR – gatunek krytycznie zagrożony, znajdujący się na granicy wymarcia w stanie dzikim^[6]. Podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2017-07-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2017-07-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
↑ ^a ^b ^c ^d North American Lichen Herbaria. [dostęp 2017-07-08].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów